Türkiye Türkçesinde Sayılar ve Söz Dizimi

Year 2018, Volume: 17 Issue: 3, 813 - 818, 11.07.2018

Hasan Karaca

https://doi.org/10.21547/jss.396922

Abstract

Türkiye
Türkçesinde sayıların söz dizimsel kullanımı Eski Türkçeden bugüne zengin bir
çeşitliliğe sahiptir. Sadece sayılardan kurulmuş söz dizimsel yapıların bir
kısmı tanımlanıp adlandırılmışsa da bir kısmı henüz yeterince incelenmemiştir.
Türkiye Türkçesinde unsurları sayılardan oluşan isim tamlaması, sıfat
tamlaması, sayı grubu, tekrar grubu, saat grubu, bağlama grubu, kısaltma grubu
gibi söz dizimsel yapılar kullanılmaktadır. Bunların birçoğu sayılara özgü
kaynaşıp kalıplaşmış yapılardır. Bir kısmı da belli bir anlamı karşılayarak
sözlüksel birim niteliği kazanmıştır. Matematikteki ‘toplama’, ‘çarpma’, ‘çıkarma’, ‘ortalama’, ‘yaklaşık değer’ gibi
işlem ve terimler, Türkiye Türkçesinin söz dizimine birçok açıdan yansımıştır.
Bu çalışmada Türkçenin matematik diliyle kullanımını ortaya koyan sayılara
dayalı çoğu kalıplaşmış yapılar ele alındı. Ayrıca Güncel Türkçe Sözlük’teki
sayılardan oluşmuş söz dizimsel madde başlarının yapısına değinildi.

Keywords

Türkiye Türkçesi, söz dizimi, kelime grubu, Sayılar

Numbers And Syntax İn Turkey Turkish

Abstract

Turkey
syntactical usage of the numbers in Turkish has a rich diversity today from the
old Turkish. Even if some of the syntactic structures established only from
numbers have been identified and named, some have not yet been studied
sufficiently. The noun phrase of numbers elements Turkey Turkish,
adjective phrase, number of groups, repeat group, h group, bonding group,
syntactic structures are used as abbreviations group. Many of these are
inherent fused structures. Some of them have acquired a
lexical unit quality by meeting a certain meaning. In Mathematics, terms such
as 'collection', 'shock', 'subtraction', ‘average’  ‘approximate’ have been reflected in many
aspects of the syntax of Turkish. In this study, most
stereotyped constructions based on numerals that reveal the use of Turkic
languages in the language of mathematics were investigated. In
addition, the structure of the heads of the syntactic articles made up of the
numbers in the Contemporary Turkish Dictionary was mentioned.

Keywords

Turkey Turkish, Syntax, Wordgroup, Numbers

References

• Balyemez, S., ( 2008, Bahar). “Türkiye Türkçesinde dakikalı saat ifadeleri ve saat grubu”, Dil Araştırmaları, S. 2, Ankara, s. 87-92.
• Delice, H. İ., (2007). Türkçe sözdizimi, Kitabevi, İstanbul.
• Ergin, M., (2009). Türk dil bilgisi, Bayrak Yay., İstanbul.
• TDK, Güncel Türkçe sözlük, Erişim tarihi: 19 Şubat 2018, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts
• Karaağaç, G., (2012). Türkçenin söz dizimi, Kesit Yay., İstanbul.
• Kaymaz, Z., (1991). “Eski Anadolu Türkçesinde sayı adları ve kullanılışları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten [1994], s. 9-17.
• Özkan, A., Toker M. & Aşçı, U. D, (2016). Türkiye Türkçesi söz dizimi, Palet Yayınları, Konya.
• Özkan, M. & Sevinçli, V., (2017). Türkiye Türkçesi söz dizimi, Akademik Kitaplar Yay.. İstanbul.
• Özözen, Y. M., (2000, Mart). “Türkiye Türkçesinde saat anlatımlarının sözdizimsel yapısı”, Dil Dergisi, S.89, Ankara, s.76-80.