The Effects of Total Money Supply and Nominal Interest Rates on Consumer Price Inflation in Turkey: An Evaluation Using the Johansen Cointegration Test and Vector Error Correction

Year 2025, Volume: 24 Issue: 1, 312 - 336, 28.01.2025

Ersın Sünbül

https://doi.org/10.21547/jss.1468139

Abstract

This study examines the effects of the total money supply and nominal interest rates on consumer price inflation in Turkey, using the Johansen Cointegration Test and the Vector Error Correction Model (VECM). The analysis particularly highlights the role of monetary policy in maintaining economic stability and controlling inflation, particularly in the post-COVID-19 pandemic era. High inflation rates, especially in emerging economies like Turkey, underscore the importance of understanding the dynamics between monetary policy instruments and inflation. The findings reveal a significant long-term relationship between money supply and inflation, aligning with monetarist theory. It was observed that an increase in money supply generates inflationary pressures over time, consistent with Friedman’s views on monetary expansion. Conversely, nominal interest rates exhibit inflationary effects in the short term, although these effects diminish in the long run. This short-term dynamic can be attributed to market expectations and demand-side pressures, as emphasized by Keynesian principles. Furthermore, the study highlights structural and external factors that influence the effectiveness of monetary policy in Turkey. Unlike in developed economies, nominal interest rates in Turkey tend to exacerbate rather than alleviate inflation during periods of high inflation. This outcome emphasizes policymakers' need to consider external economic shocks and structural constraints when formulating inflation control strategies. In conclusion, this study provides valuable insights into the complex relationships between monetary policy instruments and inflation in emerging economies. The findings stress the need for Turkey to adopt multidimensional and flexible po to effectively address inflation challenges, incorporating money supply management, expectation control, and exchange rate policies.

Keywords

Monetary Policy, Nominal Interest Rate, Consumer Price Inflation, Johansen Cointegration Test, money supply

Ethical Statement

Etik onayı gerektiren herhangi bir bilgi içermemektedir. Etik kurul kararı alınmamıştır

Supporting Institution

yok

Project Number

yok

Thanks

Editör, dergi ekibi ve hakemlere katkılarından dolayı teşekürler

Türkiye’de Toplam Para Arzı ve Nominal Faiz Oranlarının Tüketici Fiyat Enflasyonu Üzerindeki Etkileri: Johansen Eşbütünleşme Testi ve Vektör Hata Düzeltme Modeliyle Bir Değerlendirme

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’de toplam para arzı ve nominal faiz oranlarının tüketici fiyat enflasyonu üzerindeki etkilerini analiz etmektedir. Johansen Eşbütünleşme Testi ve Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) kullanılarak yapılan analiz, para arzı ve enflasyon arasındaki uzun vadeli ilişkiyi ortaya koymaktadır. Bulgular, para arzındaki artışın uzun dönemde enflasyonu artırdığını göstermekte, bu da Friedman’ın monetarist teorisiyle uyumlu bir sonucu ifade etmektedir. Ancak kısa dönemde, para arzındaki değişimlerin enflasyonu artırıcı etkileri dikkat çekmiştir. Bu sonuç, Keynesyen teorinin öngördüğü talep yönlü dinamikler ve piyasa beklentileriyle ilişkilendirilmektedir. Nominal faiz oranlarının enflasyon üzerindeki etkisi ise kısa vadede zayıf bulunmuştur. Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerde, faiz oranlarının enflasyonu kontrol etme rolü sınırlı kalmakta, hatta zaman zaman ters etki yaparak enflasyonu artırıcı bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum, faiz politikalarının etkinliğinin dışsal faktörler ve piyasa koşullarıyla sınırlanabileceğini göstermektedir. Özellikle, yüksek enflasyon dönemlerinde faiz oranlarının enflasyonla beklenen negatif ilişkiyi sağlayamadığı görülmüştür. Çalışmanın sonuçları, Türkiye’nin ekonomik yapısının ve dışsal şokların para politikası araçlarının etkinliğini şekillendirdiğini vurgulamaktadır. Enflasyonla mücadelede geleneksel para politikası araçlarının ötesine geçilerek, döviz kuru politikaları, beklenti yönetimi ve talep yönlü önlemlerin entegre bir şekilde değerlendirilmesi gerektiği önerilmektedir. Bu bulgular, özellikle gelişmekte olan ekonomiler için çok boyutlu politika stratejilerinin önemini ortaya koymaktadır.

Keywords

Para Politikası, Toplam Para Arzı, Nominal Faiz Oranı, Tüketici Fiyat Enflasyonu, Johansen Eşbütünleşme Testi

Project Number

yok

References

• Abubakar, J., Sivagnanam, K. J. (2017). Fisher etkisi: Hindistan için zaman serisi verilerini kullanarak ampirik bir inceleme. Journal of Quantitative Economics, 15(3), 611–628. https://doi.org/10.2478/ijfe-2020-0013
• Adil, M. H., Danish, S., Bhat, S. A., Kamaiah, B. (2020). Fisher etkisi: Hindistan için ampirik bir yeniden inceleme. Bulletin of Economic Research, 40(1), 262–276.
• Bağcı, B. (2021). Türkiye'de para arzı ve enflasyon oranı arasındaki ilişkiye yeni bir bakış açısı: Kantitatif regresyon analizi. Journal of Financial Research and Studies, 13(25), 309-322. https://doi.org/10.14784/marufacd.975933
• Bhanumurthy, N. R., Agarwal, S. (2003). Hindistan'da faiz oranı-fiyat ilişkisi. Indian Economic Review, 189–203. https://www.jstor.org/stable/29793790
• Blanchard, O. J., Johnson, D. R. (2013). Macroeconomics. Pearson Education.
• Breusch, T. S., Pagan, A. R. (1979). Heteroskedastisite ve rastgele katsayı varyasyonu için basit bir test. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 47(5), 1287-1294. https://doi.org/10.2307/1911963
• Cihantimur, N. (2024). Bütçe açıkları ile enflasyon arasındaki ilişkinin analizi (Master's thesis, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü).
• Çatalbaş, G. K. (2007). Türkiye'de para arzı ve enflasyon arasındaki ilişkinin incelenmesi: Parametrik olmayan regresyon analizi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 197-212.
• David, U., Ann, T. N. (2014). Nijerya'da para arzı ve enflasyon arasındaki nedensellik dinamikleri: Toda-Yamamoto testi ve hata düzeltme analizi. Journal of Empirical Economics, 3(2), 63-75.
• Ditimi, A., Sunday, K., Onyedikachi, E. E. O. (2018). Nijerya'da para arzı ve enflasyon arasındaki ilişki. Journal of Economic Cooperation & Development, 39(1), 83-108.
• Durbin, J., Watson, G. S. (1951). En küçük kareler regresyonunda seri korelasyonunun testi I. Biometrika, 37(3–4), 409–28. https://doi.org/10.1093/biomet/37.3-4.409
• Ebrahimy, E., Igan, D., Peria, S. M. (2020). COVID-19'un enflasyon üzerindeki etkisi: Potansiyel sürücüler ve dinamikler. International Monetary Fund.
• Emmanuel, U., Udoh, B. E., Prince, A. I., Okoh, J., Ndu, O. M. (2019). Nijerya'da para arzı ve enflasyon oranı: Eksik bağlantı. Humanities, 7(3), 156-166. https://doi.org/10.18488/journal.73.2019.73.156.166
• Engle, R. F., Granger, C. W. J. (1987). Eşbütünleşme ve hata düzeltme: Temsil, tahmin ve test, Econometrica, 55(2), 51–276.
• Erdoğan, S., Yıldırım, D. Ç., Gedikli, A. (2020). COVID-19 pandemi döneminde Avrupa ülkelerinde enflasyonun dinamikleri ve belirleyicileri: Bir mekansal panel veri analizi. Düzce Medical Journal, 22(Özel Sayı), 61-67. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1287380
• Fama, E. (1975). Kısa vadeli faiz oranları, gelecekteki enflasyonun tahmincisi olarak. American Economic Review, 65(3), 269–282. https://doi.org/10.7208/9780226426983-021
• Fisher, I. (1930). The Theory of Interest. New York, 43, 1-19.
• Friedman, M. (1968). Para politikasının rolü. American Economic Review, 58(1), 1-17.
• Friedman, M. (1970). Para teorisindeki karşı-devrim. Explorations in Economic Liberalism: The Wincott Lectures (ss. 3-21). London: Palgrave Macmillan UK. https://doi.org/10.1007/978-1-349-24967-1_1
• Friedman, M., Schwartz, A. J. (1982). Monetary Trends in the United States and the United Kingdom: Their Relation to Income, Prices, and Interest Rates, 1867−1975. Chicago: University of Chicago Press.
• Göçmen, T. (2016). Yüksek enflasyon dönemi sırasında para ve enflasyon arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Journal of International Business and Economics, 4(2), 1-11. https://doi.org/10.15640/jibe.v4n2a1
• Harrod, R. F. (1937). Mr. Keynes ve geleneksel teori. Econometrica, 5, 74-86.
• Hossain, A. (2005). Endonezya'da para büyümesi, enflasyon, para birimi devalüasyonu ve ekonomik büyüme arasındaki Granger nedenselliği: 1954-2002. International Journal of Applied Econometrics and Quantitative Studies, 2(3), 45-68.
• Johansen, S. ve Juselius, K. (1990). Maksimum olabilirlik tahmini ve eşbütünleşme hakkında çıkarımlar-para talebine uygulamalar. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
• Kayacan, M., Doğdu, A. (2024). Enflasyon oranı, KDV gelı̇rlerı̇ ve mevduat faı̇z oranları bağlamında para ve malı̇ye polı̇tı̇kasının araç ve etkı̇lerı̇ne ı̇lı̇şkı̇n yenı̇ kanıtlar. Akademik Hassasiyetler, 11(25), 105-135. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1445402
• Keynes, J. M. (1936). The General Theory of Employment, Interest and Money. London: Macmillan.
• Kiganda, E. O. (2014). Enflasyon ve para arzı arasındaki ilişki. Journal of Social Economics, 2(2), 63-83.
• King, R. G., Watson, M. W. (1992). Uzun vadeli nötraliteyi test etme. Federal Reserve Bank of Richmond Economic Quarterly, 83(3), 69-101. https://doi.org/10.3386/w4156
• Kopuk, E. (2021). Küresel kriz sonrası Türkiye'de para politikası etkinliğinin analizi. Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 45-53.
• Ljung, G. M., Box, G. E. P. (1978). Zaman serisi modellerinde uyumsuzluk ölçüsü. Biometrika, 65(2), 297-303.
• Mankiw, N. G. (2020). Principles Of Economics. Cengage Learning. Boston, MA, USA.
• McConnell, C. R., Brue, S. L., Flynn, S. M. (2018). Macroeconomics. McGraw-Hill Education.
• McTaggart, D., Findlay, C., Parkin, M. (2003). Microeconomics (4. baskı). Pearson Education.
• Meade, J. E. (1937). Mr. Keynes sisteminin basitleştirilmiş bir modeli. Review of Economic Studies, 4(2), 98-107. https://www.jstor.org/stable/2967607
• Mishkin, F. S. (1992). Fisher etkisi gerçek mi?: Enflasyon ve faiz oranları arasındaki ilişki üzerine yeniden bir inceleme. Journal of Monetary Economics, 30(2), 195–215. https://doi.org/10.1016/0304-3932(92)90060-F
• Mishkin, F. S., Simon, J. (1995). Avustralya'da Fisher etkisinin ampirik bir incelenmesi. Economic Record, 71(3), 217–229. https://doi.org/10.1111/j.1475-4932.1995.tb01889.x
• Ofori, C. F., Danquah, B. A., Zhang, X. (2017). Para arzının enflasyon üzerindeki etkisi, Gana örneği. Imperial Journal of Interdisciplinary Research, 3(1), 2312-2318. http://www.onlinejournal.in
• Pazarcı, Ş., Kar, A., Altuntaş, M. (2023). Türkiye'de Fisher hipotezinin geçerliliğine ilişkin ampirik bir analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(38), 564-577. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1194376
• Pesaran, M. H., Shin, Y. (1995). Eşbütünleşme analizine bir Otoregresif Dağıtılmış Gecikme Modelleme Yaklaşımı. Cambridge, UK: Department of Applied Economics, University of Cambridge, 371-413.
• Romer, C. D., Romer, D. H. (2004). Yeni bir para şoku ölçüsü: Türetme ve çıkarımlar. American Economic Review, 94(4), 1055–1084. https://doi.org/10.1257/0002828042002651
• Samuelson, P. A., Nordhaus, W. D. (2010). Economics. McGraw-Hill.
• Sargent, T. J., Wallace, N. (1984). Bazı nahoş monetarist aritmetik. In Griffiths, B. ve Wood, G. E. (Eds.), Monetarism in the United Kingdom (ss. 1-9). Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-1-349-06284-3_2
• Shapiro, S. S., Wilk, M. B. (1965). Tam örnekler için normallik testi analizi. Biometrika, 52(3-4), 591-611. https://doi.org/10.1093/biomet/52.3-4.591
• Shaw, P. (2019). Rasyonel beklentiler kullanılarak enflasyonun tahmini. RBI Occasional Papers, 40(1), 85-104.
• Stock, J. H., Watson, M. W. (1988). Ortak trendler için testler. Journal of the American Statistical Association, 83(404), 1097-1107.
• Stock, J. H., Watson, M. W. (1999). Enflasyon tahminleri. Journal of Monetary Economics, 44(2), 293-335. https://doi.org/10.1016/S0304-3932(99)00027-6
• Suryavanshi, S. (2023). Hindistan'da Fisher etkisi üzerine bir çalışma. Indian Economic Review, 58, 485–503. https://doi.org/10.1007/s41775-023-00180-1
• Taylor, J. B. (1993). Uygulamada ayrımcılık ve politika kuralları. Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, 39(1), 195-214. https://doi.org/10.1016/0167-2231(93)90009-L
• Tursoy, T., Muhammad, M. I. (2020). Türkiye'de para büyümesi ve enflasyon arasındaki lead-lag ilişkisi: Yeni bir dalgaletme analizi. Theoretical and Practical Research in Economic Fields, 11(1), 47-57.
• https://doi.org/10.14505/tpref.v11.1(21).04Wald, A. (1943). Birden çok parametre hakkında istatistiksel hipotezlerin test edilmesi. Transactions of the American Mathematical Society, 54(3), 426-482. https://doi.org/10.2307/1990256
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB). (2024). Para Politikası Raporu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
• Zivot, E., Andrews, D. W. (1992). Büyük çöküş, petrol fiyatları şoku ve birim kök hipotezi üzerine daha fazla kanıt. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.