Çuci Han’ın Tespit Edilen Evlilikleri ve Bu Evliliklerinden Doğan Çocukları

Year 2025, Volume: 24 Issue: 1, 166 - 177, 28.01.2025

Çetin Kaya

https://doi.org/10.21547/jss.1499257

Abstract

Çuci, Çinggis Kagan’ın eşi Börte’nin dünyaya getirmiş olduğu ilk erkek evlattır. Ancak Çinggis Kagan’ın oğlu olup olmadığıyla ilgili bazı şüpheler mevcuttur. Çinggis Kagan onu bu duruma rağmen kendi evladı olarak görmüştür. Bu nedenle Çuci de Çinggis Kagan’ın kurmaya çalıştığı sıhrî akrabalıklar kapsamında bazı evlilikler gerçekleştirmiştir. Ayrıca Çuci’nin, Moğolların hasımları üzerinde kurmuş oldukları üstünlük neticesinde ele geçirilen bazı kadınlarla da evlendiği görülmektedir. Yapılan araştırma kapsamında onun on eşinin ismine ulaşılmıştır. Bu eşlerden üç tanesinin ismi Reşîduddîn Fazlullah-ı Hemedânî tarafından kaydedilmiş olmasına rağmen daha kapsamlı bir örneği anonim eser Mu’izzü’l Ensâb’da görülmektedir. Eserlerden edinilen bilgilere göre, bu kadınların isimleri şu şekildedir: Sartak Hatun, Biktutmuş Fucin, Oki Fucin, Sultan Hatun, Kulu Hatun, Kunci Hatun, Kusar, Kavus, Karacin Hatun ve Kuyi Hatun. Bunların bazılarının mensup olduğu boy ve ailelerine dair bilgiler mevcut olsa da diğerleri sadece isim olarak bilinmektedir. İsmi kaynaklarda mevcut olan bu kadınların Çuci’nin on iki erkek evladının annesi olduğu görülmektedir. Ancak Çuci’nin çeşitli kaynaklarda ismine rastlanan on sekiz erkek evladı bulunmaktadır. Bunlardan altı erkek çocuğunun annesinin ismine ulaşılamamıştır. Çuci’nin ayrıca iki de kız çocuğa sahip olduğu bilinmektedir. Onların da anneleri mevcut kaynaklardan tespit edilememiştir. Neticede Çuci’nin yirmi adet evladının olduğu görülmüştür. Bu çocuklardan annesinin ismi tespit edilemeyenler, Çuci’nin adları bilinen eşlerinden mi, yoksa başka kadınlardan mı dünyaya gelmiştir, sorularına dair herhangi bir malumat da mevcut değildir.

Keywords

Moğollar, Çuci Han, Altın Orda, Kadın

The Identified Marriages of Jochi Khan and The Children Born of These Marriages

Abstract

Jochi is the first son born to Chinggis Qaghan's wife Börte. However, there are some doubts about whether he is the son of Chinggis Qaghan. But Chinggis Qaghan adopted him as his own son. For this reason, the Jochi also performed some marriages within the scope of the marital relations that Chinggis Qaghan tried to establish. It is also seen that Jochi married some women captured as a result of the superiority the Mongols had over their enemies. Within the scope of our research, the names of Jochi's ten wives were identified. Although the names of three of these wives were recorded by Rashhid al-Din Fazlullah Hamadani, we see a more comprehensive example in the anonymous work Mu'izz al-ansab. The names of these women are as follows: Sartaq Khatun, Beqtutmush Fujin, Oki Fujin, Sultan Khatun, Qulu Khatun, Qunji Khatun, Qusar, Qavus, Qarajin Khatun and Kuii Khatun. Although there is information about the tribes and families of some of them, others are known only by name. Twelve sons of Jochi were born to these women whose names are available in the sources. However, Jochi had eighteen sons whose names we found in various sources. But the names of the mothers of the six boys could not be identified. It is known that Jochi also has two daughters. However, their mothers could not be identified from available sources. As a result, it was understood that Jochi had twenty children. There is no information about whether the mothers of these children whose mothers cannot be identified were born to Jochi's wives whose names are known or to other women.

Keywords

Mongols, Jochi Khan, Golden Horde, Woman

References

• Ahmedünesevi, Şehabeddin. (1934). Celalüttin Harezemşah. (Necip Asım Çev.). İstanbul: Devlet Matbaası.
• Altuğ Kaya, K. (2024). Harezmşâh Devleti’nde hükümdar ailesinden bir kadın: Han Sultan. Bozan, O. vd. (Ed.). Harezmşahlar devleti din-dil-kültür (1. Baskı 349-365). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Anonim. (1990). Mongolun nigoça tobçiyan. (Sumyabaatar, B. Trs.). Ulaanbaatar: Ulsin Hevleliin Gazar.
• Anonim. (1995). Moğolların gizli tarihi. (Temir, A. Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Anonim. (2004). The secret history of the Mongols. (de Rachewiltz, I. Çev.). Leiden: Brill.
• Anonim. (2011). Moğolların gizli tarihçesi. (Kaya, M. L. Çev.). Kalan, E. (Ed.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Anonim. (t.y.) Mu’izzü’l ensâb. Bibliotheque Nationale France. Department des Manuscrits. Persian 67, 18a-19a.
• Atwood, C. P. (2004). Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire. New York: Facts on File, Inc.
• Bedirhan, Y. (2021). Bozkırda İslam’ın kılıcı Berke Han. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Benâketî, Fahreddin Davud. (2000). Târîh-i Benâketî. (Şear, C. Neşr.). Tahran: Encümen-i Asar Mefahir-i Ferhengi.
• Beyânî, Ş. (2018). Moğol dönemi İran’ında kadın. (Uyar, M. Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Cuveynî, Alâeddîn Atâ-Melik. (2016). Târîh-i cihân guşâ. (Kazvînî, M. Neşr.). Tahran: İntişarat-ı Hermes.
• Cüveynî, Alaaddin Ata Melik. (2013). Tarih-i cihan güşa. (Öztürk, M. Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Djamal al-Karshi. (2005). İstoriya Kazakistana v persidskih istoçnikah Djamal al- Karshi al-mulhakat bissurah. Cilt 1. (Vohidova, Ş. H. ve Aminova, B. B. Çev.). Almatı: Daik Pryess.
• el-Cûzcânî, Minhâc-ı Sirâc. (2010). Tabakât-ı Nâsırî. Cilt 2. (Habibi A. Neşr.). Tahran: İntişarat-ı Esatir.
• el-Cûzcânî, Minhâc-ı Sirâc. (2016). Tabakât-ı Nâsırî Moğol istilasına dair kayıtlar. (Uyar, M. Çev.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Erdoğan, C. (2019). Moğollarda kullanılan Beki/Begi unvanı üzerine notlar. Mavi Atlas, 7 (1), 255-273.
• Golden, P. B. (2020). Tuşi: Cüçi adı üzerine. (Ercan, A. B. Çev.). Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 482-488.
• Hândmîr, Gıyâsuddîn. (1984). Târîh-i habîbu’s siyer. Cilt 3. (Debirsiyaki, M. Neşr.). Tahran: Ketab Furuşi Hayyam.
• Hemedânî, Reşîduddîn Fazlullah-ı. (1995). Câmiu’t tevârîh. Cilt 1. (Ruşen, M. ve Musevi, M. Neşr.). Tahran: İntişarat-ı Elburz.
• Hemedânî, Reşîduddîn Fazlullah-ı. (t.y.). Kitâb-ı nesebnâme-i mulûk. Topkapı Sarayı Müzesi III. Ahmed Kitaplığı. Nu: 2937, 108a-109a, 113a-b.
• Hunkan, Ö. S. (2007). Türk Hakanlığı Karahanlılar. İstanbul: IQ Kütür Sanat Yayımcılık.
• İbnü’l Esir. (1987). El-kamil fi’t tarih. Cilt 12. (Ağırakça, A. ve Özaydın, A. Çev.). İstanbul: Bahar Yayınları.
• Kalan, E. (2012). İvolga örneğinde Hun kent kültürüne genel bir bakış. Türkbilig, (24), 1-19.
• Kalan, E. (2012). Tarihi kaynaklara göre Cuçi adının kökeni ve Cengiz Kağan’a oğul olma sorunsalı. Tarih İncelemeleri Dergisi, 27 (1), 119-130.
• Kaya, Ç. (2021a). Büyük Moğol Ulusu’nda ilk veliaht tayini hususuna dair bir inceleme. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, (14), 23-34.
• Kaya, Ç. (2021b). Cengiz Han’ın kızları ve yapmış oldukları evlilikler. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 11 (22), 189-199.
• Kaya, Ç. (2022). Cengiz Han’ın kadınları. Söylemez, O. vd. (Ed.). Cengiz Han’ı aramak (1. Baskı, 77-92). İstanbul: Bengü Yayınları.
• Kaya, Ç. (2023). Çağatay Hanlığı – Büyük Moğol Kağanlığı arasındaki siyasi ilişkiler (Başlangıçtan 1320 yılına kadar). İstanbul: Post Yayınevi.
• Kaya, Ç. (2024a). Minnetten lanete Harezmşahlar idaresinde Terken Hatun’un yeri ve önemi. O. Bozan vd. (Ed.). Harezmşahlar Devleti din-dil-kültür (1. Baskı, 331-348). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Kaya, Y. (2024b). Moğolların Gürgenç seferi. O. Bozan vd. (Ed.). Harezmşahlar ve etrafındaki dünya (1. Baskı, 157-168). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Mîrhând, Muhammed. (2006). Târîh-i ravzatu’s safâ. Cilt 8. (Kiyanfer, C. Neşr.). Tahran: İntişarat-ı Esatir.
• Nesevî, Muhammed. (2015). Sîreti Celâleddîn Menguberni. (Minovi, M. Neşr.). Tahran: İntişarat-ı İlim u Ferheng.
• Ögel, B. (2002). Çingiz Han’ın Türk müşavirleri. İstanbul: I.Q Kültür Sanat Yayınları.
• Ötemiş Hacı. (2009a). Cengiznâme. (Gülensoy, T. Çev.). Ankara: Kültür Ajans Yayınları.
• Ötemiş Hacı. (2009b). Çengiz-nâme. Kamalov, İ. (Haz.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özcan, A. T. (2024). Batu. İstanbul: Kronik Yayıncılık.
• Paydaş, K. ve Bostancı, F. (2020). Han Sultan’ın Berke Han’ın annesi olup olmadığı hususunda mutâlaalar. Tarih ve Gelecek Dergisi, 6 (4), 1344-1355.
• Richard, J. (1988). Berke Han’ın İslam’a girişi ve Altınordu hanlığında İslamiyetin yayılışı. (Yuvalı, A. Çev.). Türk Kültürü, 306 (26), 634-642.
• Rybatzki, V. (2006). Die personennamen und titel der mittelmongolischen dokumente. Helsinki: Publications of the Institute for Asian and African Studies,
• Subaşı, Ö. (2021). Moğollarda kadın, evlilik ve dış siyaset. İstanbul: Selenge Yayınları.
• T’ang, C. (1970). Moğol sülalesi devrinde Türk ve İslam dünyası ile temaslarda bulunan şahsiyetler. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Umumi Türk Tarihi Kürsüsü, İstanbul.
• Uluğ Bek (t.y.) Tevârîh-i Çengîznâme-i şeceretu’l Etrâk bazî tevârîh-i selâtîn-i Türk. Harvard University Houghton Library. Microfilm on File No: 89-1356, 76a.
• Yuvalı, A. (2017). İlhanlı tarihi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Zhao, G. Q. (2008). Marriage as political strategy and cultural expression Mongolian royal marriages from world empire of Yuan Dynasty. New York: Peter Lang Publishing, Inc..