Jean Baudrillard’ın Simülasyon Evreninin Film Simülakrları: David Fincher Sinemasından Üç Örnek

Year 2025, Volume: 24 Issue: 1, 56 - 75, 28.01.2025

Emre Doğan , Murtaza Talha Altınkaya

https://doi.org/10.21547/jss.1516916

Abstract

Jean Baudrillard yaratıcısı olduğu simülasyon kuramında İkinci Dünya Savaşı sonrası Batı dünyasının simülasyon evreni ismi verilen yeni bir toplumsal düzene geçiş yaptığını, bu evrende gerçeğin öldüğünü ve yerine ona çok benzeyen simülakrların geçtiğini iddia etmiştir. Politikadan bilime, gündelik yaşam pratiklerinden medyaya pek çok mecrada eleştiri ve çözümleme yapan Baudrillard’ın metinleri içinde en çok değindiği konulardan biri de kendi ifadesiyle kusursuz cinayete kurban giden sanattır. Başta modern sanat olmak üzere sanat ve sanat dünyası temelinde gerçekleştirdiği eleştirilerinde sinemaya da yer veren Baudrillard, sinematografik illüzyonun kusursuzlaştırma yoluyla kaybedildiğini ve sinema filmlerinin adına film simülakrları denilebilecek bir tür sinema simülasyonuna dönüştürüldüğünü söylemiştir. Bu makalenin amacı, Amerikalı yönetmen David Fincher’ın Zodiac (2007), Sosyal Ağ (The Social Network, 2010) ve Ejderha Dövmeli Kız (The Girl with the Dragon Tattoo, 2011) filmlerini, Baudrillard felsefesinin sinemasal ve sinematografik bir çıktısı olarak düşünülebilecek film simülakrları kavramı üzerinden çözümlemek ve bu filmler üzerinden Fincher sinemasının Baudrillardcı bir eleştirisini yapmaktır. Çalışma deskriptif yöntemle kaleme alınmış, örneklemi oluşturan filmlerde ise film eleştirisi yaklaşımlarından mizansen eleştirisi kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuç, Fincher filmlerinin mizansen unsurları nedeniyle Baudrillard’ın simülasyon kuramı çerçevesinde ifade ettiği sinema eleştirilerinin bir çıktısı olan film simülakrları kavramının somut örnekleri olduğudur.

Keywords

Jean Baudrillard, Simülasyon Kuramı, David Fincher, Film Simülakrları.

Ethical Statement

Bu makale, Emre Doğan tarafından kaleme alınan ve Ihlamur dergisinin Nisan 2016’da çıkardığı 41. sayısında ve ardından güncellenerek manifold.press’te yayınlanan “Film Simülakrları” isimli deneme yazısından ilham alınarak hazırlanmıştır.

Film Simulacra of Jean Baudrillard’s Simulation Universe: Three Examples from David Fincher Cinema

Abstract

In his theory of simulation, Jean Baudrillard claimed that the post-World War II Western world has transitioned to a new social order called the simulation universe, in which reality is dead and replaced by simulacra that are very similar to it. Baudrillard, who criticizes and analyzes in many fields ranging from politics to science, from daily life practices to the media, one of the subjects he touches upon most in his texts is art, which, in his own words, is the victim of perfect murder. Baudrillard, also included cinema in his criticisms of art and the art world, especially modern art, said that the cinematographic illusion was lost through perfection and that cinema films were transformed into a kind of cinematic simulation that could be called film simulacra. The aim of this article is to analyze American director David Fincher's Zodiac (2007), The Social Network (2010) and The Girl with the Dragon Tattoo (2011) through the concept of film simulacra, which can be considered as a cinematic and cinematographic output of Baudrillard's philosophy, and to make a Baudrillardian critique of Fincher's cinema through these films. The study was written with the descriptive method, and mise-en-scene criticism, one of the approaches of film criticism, was used in the films constituting the sample. The conclusion of the article is that Fincher films are concrete examples of the concept of film simulacra, which is an output of Baudrillard's criticism of cinema expressed within the framework of simulation theory, due to their mise-en-scene elements.

Keywords

Jean Baudrillard, Simulation Theory, David Fincher, Film Simulacra.

References

• Adanır, O. (2004). Baudrillard’ın simülasyon kuramı üzerine notlar ve söyleşiler. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Adanır, O. (2010). Baudrillard’ın metinlerindeki özgünlük üzerine. Adanır, O. (Ed.). Baudrillard (1. Baskı, s. 29-35). İstanbul: Say Yayınları.
• Arnheim, R. (2002). Sanat olarak sinema. (Ünal, R. Çev.). Ankara: Öteki Yayınevi.
• Augustyn, A. (2024, 20 Şubat). David Fincher. Britannica. Erişim adresi: www.britannica.com/biography/David-Fincher.
• Baudrillard, J. (2002). Tam ekran. (Gülmez, B. Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Baudrillard, J. (2005). Sanat dünyasının kurduğu komplo. (Adanır, O. Çev.). Erişim adresi: https://docs.google.com/file/d/0BxRmz7bMCFBSeGRCOEtfVXRkZXc/edit?usp%20%E2%80%A6%5Cu003ddrive_web&pli=1&resourcekey=0--sjyRRwnY3CrjosxecN85Q.
• Baudrillard, J. (2009). Gösterge ekonomi politiği hakkında bir eleştiri. (Adanır, O. ve Bilgin, A. Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Baudrillard, J. (2010). İllüzyon, yitirilen illüzyon ve estetik. Adanır, O. (Ed.). Baudrillard (1. Baskı, s. 195-219). İstanbul: Say Yayınları.
• Baudrillard, J. (2011). Simülakrlar ve simülasyon. (Adanır, O. Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2012a). İmkansız takas. (Sönmezay, A. Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2012b). Kusursuz cinayet. (Sevil, N. Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2012c). Neden her şey hala yok olup gitmedi?. (Adanır, O. Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Bordwell, D., Thompson, K. (2008). Film art: An introduction. New York: McGraw-Hill.
• Brooks, X. (2002, 24 Nisan). Directing is masochism. The Guardian. Erişim adresi: www.theguardian.com/culture/2002/apr/24/artsfeatures2.
• Browning, M. (2010). David Fincher: Films that scar. California: Praeger.
• Brunetti, D., Chaffin, C., De Luca, M. ve Rudin, S. (Yapımcı), Fincher, D. (Yönetmen). (2010). The social network [Sinema filmi]. A.B.D.: Columbia Pictures, Michael De Luca Productions, Relativity Media, Scott Rudin Productions, Trigger Street Productions.
• Büyükdüvenci, S., Öztürk, S. R. (2014). Postmodernizm ve sinema. Büyükdüvenci, S. ve Öztürk, S. R. (Ed.). Postmodernizm ve sinema (1. Baskı, s. 13-36). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Chaffin, C., Rudin, S., Søndberg, O. ve Stærmose, S. (Yapımcı), Fincher, D. (Yönetmen). (2011). The girl with dragon tattoo [Sinema filmi]. Almanya, A.B.D., Birleşik Krallık, İsveç: Columbia Pictures, Metro-Goldwyn-Mayer, Scott Rudin Productions, Yellow Bird.
• Chaffin, C., Fischer, B. J., Medavoy, M., Messer, A. W., Vanderbilt, J. (Yapımcı), Fincher, D. (Yönetmen). (2007). Zodiac [Sinema filmi]. A.B.D.: Phoenix Pictures.
• Colebrook, C. (2013). Gilles Deleuze. (Soydemir, C. Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Colman, F. (2005). Rhizome. Parr, A. (Ed.). The Deleuze dictionary (1. Baskı, s. 231-233). Edinburg: Edinburg University Press.
• Connor, S. (2015). Postmodernist kültür: Çağdaş olanın kuramlarına bir giriş. (Şahiner, D. Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Corrigan, T. (2013). Film eleştirisi elkitabı. (Gürata, A. Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Deleuze, G. (2003). İki konferans. (Baker, U. Çev.). İstanbul: Norgunk Yayınları.
• Doğan, E. (2022). Costa-Gavras’ın Le Couperet ve Erdem Tepegöz’ün Zerre filmlerinde hiperrasyonalizm ve işsizlik ilişkisi üzerinden zihniyet dünyaları karşılaştırması. ART/Icle: Sanat ve Tasarım Dergisi, 2 (1), 36-55.
• Eagleton, T. (2011). Postmodernizmin yanılsamaları. (Küçük, M. Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fennesey, S., Ryan, C. (2014, 3 Ekim). David Fincher’s misdirections: The movies inside his movies. Grantland. Erişim adresi: www.grantland.com/hollywood-prospectus/david-fincher-career-arc-gone-girl-zodiac-social-network-dragon-tattoo-benjamin-button-genre/.
• Gane, M. (2008). Jean Baudrillard: Radikal belirsizlik. (Utku, A. ve Toker, S. Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Giddens, A. (2016). Modernliğin sonuçları. (Kuşdil, E. Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Girgin, Ü. H. (2019). Simülasyon evrenine özgü sinema. SineFilozofi Dergisi, 4 (8), 195-225.
• Harvey, D. (1997). Postmodernliğin durumu. (Savran, S. Çev.). İstanbul: Metin Yayınları.
• Hassan, I. (2019). Orpheus’un parçalanışı: Postmodern bir edebiyata doğru. (Aras, E. Çev.). Ankara: Hece Yayınları.
• Hobsbawm, E. (2001). Tarih üzerine. (Akınhay, O. Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Jameson, F. (2011). Postmodernizm ya da geç kapitalizmin kültürel mantığı. (Plümer, N. & Gölcü, A. Çev.). Ankara: Nirengi Kitap.
• Kabadayı, L. (2013). Film eleştirisi: Kuramsal çerçeve ve sinemamızdan örnek çözümlemeler. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kuchera, B. (2017, 10 Kasım). How the director of The Social Network makes his movies look like games. Polygon. Erişim adresi: www.polygon.com/2017/11/10/16634700/david-fincher-camera-movement.
• Kutlular, H. G. (2022). Zamanı atlamak. SineFilozofi Dergisi, 7 (13), 156-157.
• Küçük, M. (2000). Postmodernin modern karakteri ya da dönemleştirmenin ironisi. Küçük, M. (Ed.). Modernite versus postmodernite (1. Baskı, s. 21-54). İstanbul: Vadi Yayınları.
• Liptak, A. (2017, 26 Mayıs). There’s a surprising amount of cgı in David Fincher’s films. The verge. Erişim adresi: https://www.theverge.com/2017/5/26/15701750/david-fincher-cgi-filmmaking-kaptain-kristian-watch.
• Lyotard, F. (1997). Postmodern durum. (Çiğdem, A. Çev.). İstanbul: Vadi Yayınları.
• Mockenhaupt, B. (2007, 1 Mart). The curious case of David Fincher. Esquire. Erişim adresi: https://www.esquire.com/news-politics/a2155/esq0307fincher.
• Motionographer (2012, 16 Ocak). Blur talks: “The Girl with the Dragon Tattoo” titles. Motionographer. Erişim adresi: https://motionographer.com/2012/01/16/blur-talks-the-girl-with-the-dragon-tattoo-titles/.
• Özarslan, Z. (2015). Siegfried Kracauer. Özarslan, Z. (Ed.). Sinema kuramları I: Beyazperdeyi aydınlatan kuramcılar (1. Baskı, s. 185-220). İstanbul: Su Yayınevi.
• Sarup, M. (2004). Post-yapısalcılık ve postmodernizm. (Güçlü, A. Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Say, Ö. (2023). 20. yüzyılda yaşanan sosyal değişme dinamikleri ve kültürel çözümlemeler açısından küreselleşme. Sosyoloji Konferansları, 26, 61-76.
• Sokal, A. & Bricmont, J. (2002). Son moda saçmalar: Postmodern aydınların bilimi kötüye kullanmaları. (Baydur, M. ve Onaran, O. Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Shoard, C. (2020, 29 Mayıs). Quentin Tarantino: The Social Network is 'hands down' the best film of 2010s. The Guardian. Erişim adresi: https://www.theguardian.com/film/2020/may/29/quentin-tarantino-the-social-network-best-film-of-2010s.
• Touraine, A. (2002). Modernliğin eleştirisi. (Tufan, H. Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yücefer, H. (2016). Gilles Deleuze: Ortadan başlamak. Yücefer, H. (Ed.). Gilles Deleuze: Ortadan başlamak (1. Baskı, s. 5-10). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.