İbn Derrâc’ın Şiirlerinde Çiçek Tasviri

Year 2025, Volume: 24 Issue: 1, 426 - 443, 28.01.2025

Gamze Yuceturk Kurtulmus

https://doi.org/10.21547/jss.1555475

Abstract

Endülüs’ün önde gelen tabiat şairlerinden İbn Derrâc, el-Mansur b. Ebî ‘Âmır’ın kâtibi ve şairi idi. Hem bulunduğu coğrafyanın doğal güzellikleri hem de uzun yıllar sürdürdüğü saray şairliği; onun hayal gücünü ve bunları şiire dökme becerisini geliştirerek özellikle nevriyyât (meyve ağacının çiçekleri) ve zahriyyât (diğer çiçekler) türündeki şiirleriyle diğer tabiat şairlerinden ayrılmasını sağlamıştır. Yani doğayı bir bütün olarak incelemek yerine parçaya odaklanmıştır. Endülüs Emevileri Döneminde yaşamış bu şair, konuyu işleyiş bakımından öncü şairlerden olsa da klasik Arap şiirinin üslubundan kopamamıştır. Bu yönüyle birçok Endülüslü şair gibi Doğulu şairlere benzetilmiş ve Endülüs’ün Mutenebbî’si olarak anılmıştır. Bunun yanı sıra klasik tarzda ifadeler kullanması, “Endülüs’te yaşayan bedevî bir şair olarak tanınmasına” yol açmıştır. Mahmûd Ali el-Mekkî tarafından tahkiki yapılarak 1961 yılında Şam’da yayınlanmış ve 173 parça şiir içeren şairin divanı, çalışmanın ana kaynağını oluşturmaktadır. Çalışmada Arap edebiyatında doğa tasviri, bunun birer parçası olan nevriyyât ile zahriyyât türü şiirler ve İbn Derrâc hakkında kısa bir bilgi verilmiştir. Ardından şairin divanı baştan sona incelenmiş ve divanda geçen meyve, bitki ve ağaç isimleri hariç tutularak sadece zahriyyât türüne giren çiçek isimleri tespit edilmiştir. Böylece bu çiçeklerin farklı benzetme ve anlatımlarla şiirde işleniş amaçları ve şekilleri, herhangi bir duygunun, düşüncenin ya da durumun genel sembolik değerlerinden farklılıkları ortaya konmuştur.

Keywords

İbn Derrâc, Endülüs şiiri, çiçek, doğa tasviri, zahriyyât.

Flower Description in Ibn Darrāj’s Poems

Abstract

Ibn Darrāj, one of the leading nature poets of Andalusia, was the scribe and poet of al-Mansūr ibn Abi ‘Āmir. Both the natural beauties of the geography in which he lived and his long years as a laureateship developed his imagination and his ability to put these in poetry, and distinguished him from other nature poets, especially with his poems in the nawriyyāt (flowers of fruit tree) and zahriyyāt (other flowers) genres. In other words, instead of examining nature as a whole, he focused on the parts. This poet, who lived during the Andalusian Umayyad Period, was one of the pioneer poets in terms of his treatment of the subject, but he could not break away from the style of classical Arabic poetry. In this respect, he was likened to Eastern poets, like many Andalusian poets and was called the Mutanabbi of Andalusia. In addition, his use of classical style expressions led to his being “known as a Bedouin poet living in Andalusia.” The poet’s diwan, which was edited by Mahmud Ali al-Makki and published in Damascus in 1961 and contains 173 poems, constitutes the main source of the study. In the study, brief information is given about the depiction of nature in Arabic literature, the nevriyyāt and zahriyyât genre poems that are a part of it, and about Ibn Darrāj. Then, the poet’s diwan was examined from beginning to end, and only the names of flowers that fall into the zahriyyāt genre were identified, excluding the names of fruits, plants and trees in the diwan. Thus, the purposes and ways in which these flowers are used in poetry with different metaphors and expressions, and their differences from the general symbolic values of any emotion, thought or situation, are revealed.

Keywords

İbn Darrāj, Andalusian poetry, flower, nature depiction, zahriyyāt.

References

• ‘Abbâs, İ. (1962). Târîhu’l-Edebi’l-Endelusiyyi-‘Asru’t-Tavâif ve’l-Murâbıtîn. Beyrut: Dâru’s-Sekâfe.
• Aburqayeq, G. (2020). Nature as a motif in Arabic Andalusian poetry and English romanticism. Journal of Critical Studies in Language and Literature, 1(2), 52-61.
• ‘Atîk, ‘A. (1967). el-Edebu’l-‘Arabiyyu fi’l-Endelus. Beyrut: Dâru’l-Nahdatu’l-‘Arabiyye.
• Clark, E. (2017). İslam medeniyetinde bahçe sanatı. (Dolanbay, E. Çev.). İstanbul: İnkılâb Yayınları.
• Goody, J. (2010). Çiçeklerin kültürü. (Beşikçi, M Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Grimal, P. (1997). Mitoloji sözlüğü: Yunan ve Roma. (Tamgüç, S. Çev.). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Hoess, L. (1994). The concept of the garden in selected Spanish works of the Medieval and Golden Age (Doktora Tezi). British Columbia veri tabanından erişildi https://open.library.ubc.ca/collections/ubctheses/831/items/1.0088311
• Ingram, J. H. (1887). The Language of flowers. London: Frederick Warne and Co.
• Jayyusi, S. K. (1992). Nature poetry in Al-Andalus and the rise of Ibn Khafāja. The Legacy of Muslim Spain. ed. Salma K. Jayyusi. Leiden: E.J. Brill. 367-397.
• Kâsım, A. (2022). en-Nevriyyât ve’z-zahriyyât fi’ş-şi’ri’l-Endelusî fi’l-karneyni’r-râbı‘ ve’l-hâmis lil-hicret. Doktora Tezi. Cezayir: Muhammed Haydar Biskra Üniversitesi.
• el-Kastelli, D. E. (1961). Dîvanu İbn Derrâc el-Kastellî. (thk. Mahmûd Ali el-Mekkî.). Şam: Menşûratü’l-Mektebi’l-İslâmî.
• el-Mevlid, R. B. Ö. (2008). el-İğtirâb fî hayât İbn Derrâc ve Şi‘rihi. (Yüksek Lisans Tezi.) Mekke: Ummu’l-Kurâ Üniversitesi.
• Mübârek, Z. (2017). el-Muvâzene beyne’ş-şu‘erâ’. Kâhire: Muessesetu Hindâvî.
• Özkan, M. (1996). Gül ü bülbül. TDV İslâm Ansiklopedisi içinde Cilt 14, s. 222-223. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Rahîm, M. (1986). en-Nevriyyât fi’ş-şi’ri’l-Endelusî. Kâhire: ‘Âlem el-Kutub.
• Sezgin, F. (1991). Târîhu’t-turâsi’l-‘Ârabiyyi II/5, çev. Mahmûd Fehmî Hicâzî, Câmi‘atu’l-İmâm Muhammed b. Su‘ûd.
• Toprak, M. F. (2014). Endülüs şiirinde mersiye. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Yanık, N.H. (2019). Endülüs Arap şiirinde tabiat tasviri. Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Yanık, N. H. (2020). Arap şiirinde tasvir. Erzurum: Fenomen Yayınları.