Türkiye Ekonomisinde Enflasyon Yapışkanlığı: Güncel Birim Kök Testlerinden Kanıtlar

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 52 - 64, 31.07.2025

Atilla Aydın

Abstract

Türkiye ekonomisinde enflasyon meselesi, 1970’li yıllardan günümüze en önemli makroekonomik sorunlardan biri olarak değerlendirilmektedir. 1980 yılından itibaren yaşanan küreselleşme ve liberalleşme süreci, enflasyon konusunu ön plana çıkarmıştır. Yüksek enflasyonla mücadele sürecinde enflasyon yapışkanlığı olgusu, uygulanacak iktisat politikalarının maliyeti açısından önem arz etmektedir. Enflasyon yapışkanlığının mevcut olması, enflasyonla mücadele politikalarının maliyetini yükseltmekte ve politikaların etkinliğini azaltmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisinde enflasyon yapışkanlığının bulunup bulunmadığının araştırılmasıdır. Çalışmanın veri aralığı, 2005 Ocak ayı ile 2025 Ocak ayı arasındaki dönem olarak belirlenmiştir. Çalışmada yöntem olarak; yapısal kırılmalı, RALS, Fourier fonksiyonlarına dayalı birim kök ve durağanlık testleri uygulanmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre enflasyon serisi doğrusal olmayan bir yapı sergilemektedir. Bu bağlamda doğrusal olmama durumunu dikkate alan birim kök testlerinden elde edilen bulgular esas alınmıştır. Söz konusu bulgulara göre Türkiye ekonomisi için enflasyon yapışkanlığının bulunduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Enflasyon yapışkanlığı , Birim kök testleri , Yapısal kırılma , Doğrusallık

Inflation Inertia in the Turkish Economy: Evidence from Recent Unit Root Tests

Abstract

Inflation has been one of the most important macroeconomic problems in the Turkish economy since the 1970s. Since 1980, the globalization and liberalization process has brought the issue of inflation to the forefront. In the process of combating high inflation, the phenomenon of inflation inertia is important in terms of the cost of economic policies to be implemented. The existence of inflation stickiness increases the cost of anti-inflation policies and reduces the effectiveness of the policies. The aim of this study is to investigate whether there is inflation inertia in the Turkish economy. The data range of the study is set as the period between January 2005 and January 2025. In the study, unit root and stationarity tests based on structural break, RALS, Fourier functions were applied. According to the results of the study, the inflation series exhibits a nonlinear structure. In this context, the findings obtained from unit root tests that take into account the nonlinearity are taken as basis. According to these findings, inflation inertia is found to exist for the Turkish economy.

Keywords

Inflation inertia , Unit root tests , Structural break , Linearity

References

• Aydoğan, E. (2004). 1980'den Günümüze Türkiye'de Enflasyon Serüveni. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 11(1), 91-110.
• Balcilar, M. (2004). Persistence in Inflation: Does Aggregation Cause Long Memory?. Emerging markets finance and trade, 40(5), 25-56.
• Ball, L.M. (1991). The Genesis of Inflation and the Costs of Disinflation.
• Becker, R., Enders, W. ve Lee, J. (2006). A Stationarity Test in the Presence of an Unknown Number of Smooth Breaks, Journal of Time Series Analysis, 3(5): 381-409.
• Bilici, B. ve Çekin, S. E. (2020). Inflation Persistence in Turkey: A TVP-Estimation Approach. The Quarterly Review of Economics and Finance, 78, 64-69.
• Blinder, A. S. (1987). Keynes, Lucas, and Scientific Progress. The American Economic Review, 77(2), 130-136.
• Bocutoğlu, E. (2011). Makro İktisat, 8. Baskı, Murathan Yayınevi, Trabzon.
• Boratav, K. (2015). Türkiye İktisat Tarihi, İmge Kitabevi, Ankara.
• Brock, W. A., Dechert, W. ve Scheinkman. J. (1987). A test for Independence Based on the Correlation Dimension. Working paper, University of Winconsin at Madison, University of Houston, and University of Chicago.
• Calvo, G. A. (1983). Staggered Prices in a Utility-Maximizing Framework. Journal of Monetary Economics, 12(3), 383-398.
• Carrion-i Silvestre, J.L., Kim, D. ve Perron, P. (2009), GLS-Based Unit Root Tests with Multiple Structural Breaks Under Both the Null and the Alternative Hypothesis, Econometric Theory, 25/6, 1754-1792.
• Christopoulos, D. K. ve León-Ledesma, M. A. (2010). Smooth Breaks and Non-Linear Mean Reversion: Post-Bretton Woods Real Exchange Rates, Journal of International Money and Finance, 29(6), 1076-1093
• Çavdar, T. (2004). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950’den Günümüze), Ankara, İmge Kitabevi Yayınları.
• Çiçek, S. ve Akar, C. (2013). The Asymmetry of Inflation Adjustment in Turkey. Economic Modelling, 31, 104-118.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979), Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Dickey, D.A. ve Fuller, W.A.(1981), Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Econometrica, 49(4), ss.1057 1072.
• Dixon, H. ve Kara, E. (2010). Can We Explain Inflation Persistence in a Way that is Consistent with the Microevidence on nominal Rigidity?. Journal of Money, Credit and Banking, 42 (1), 151-170. ss.
• Fischer, S. (1977). Long-Term Contracts, Rational Expectations, and the Optimal Money Supply Rule. Journal of political economy, 85(1), 191-205.
• Gedik, A. (2021). Enflasyon ve Faiz Oranı İlişkisi: Fisher Hipotezinin Türkiye İçin Geçerliliği. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (27), 615-624.
• Güriş, B. (2019). A New Nonlinear Unit Root Test with Fourier Function. Communications in Statistics-Simulation and Computation, 48(10), 3056-3062.
• Hepsağ, A. (2021), Critical Values for FADF and FKSS Unit Root Tests (Model with a constant and a linear trend),_Researchgate, https://www.researchgate.net/publication/352750116_Critical_Values_for_FADF_and_FKSS_Unit_Root_Tests_Model_with_a_constant_and_a_linear_trend
• Im KS, Lee J, Tieslau MA (2014). More Powerful Unit Root Tests with Non-Normal Errors. In: Sickles RC, Horrace WC (eds) Festschrift in honor of Peter Schmidt. Springer, New York, 315–342.
• Kapetanios, G. (2005). Unit‐Root Testing Against the Alternative Hypothesis of up to m Structural Breaks. Journal of Time Series Analysis, 26(1), 123-133.
• Kapetanios, G., Shin, Y. ve Snell, A. (2003). Testing for a Unit Root in the Nonlinear STAR Framework, Journal of Econometrics, 112, pp. 359-79.
• Karluk R. (2005), Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm, Beta Yayın, İstanbul, 10. Baskı, Eylül
• Khan, H.U. (2001). Price Stickiness, Inflation, and Persistence in Real Exchange Rate Fluctuations: Cross-Country Results. Economics Letters, 71 (2), 247–253. ss.
• Kılıçbay, A. (1984). Türk Ekonomisinde Enflasyonun Anatomisi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını, No: 507, İstanbul.
• Kibritçioğlu, A. ve Dibooğlu, S. (2001). Inflation, Output, and Stabilization in a High İnflation Economy: Turkey, 1980-2000. University of Illinois at Urbana-Champaign, College of Commerce and Business Administration, Office of Research Working Papers, (01-0112).
• Koç, S. ve Abasız, T. (2012). Türkiye ve Seçili AB Ülkeleri Açısından Enflasyon Sürekliliğinin Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(1), 102-113.
• Korap, L. ve Dikilitaş, S. (2019). Türkiye Ekonomisindeki Enflasyonist Yapının Değerlendirilmesine Yönelik Ekonometrik Bir Uygulama. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(37), 62-79.
• Kruse, R. (2011). A New Unit Root Test Against ESTAR Based on a Class of Modified Statistics. Statistical Papers, 52, 71-85.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P. ve Shin, Y. (1992). Testing the Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root, Journal of Econometrics, 54, 159-178.
• Lee, J. ve Strazicich, M.C. (2003), Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks. The Review of Economics and Statistics 85(4), 1082-1089.
• Lee, J. ve Strazicich, M.C. (2004), Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Tests with One Structural Break, Appalachian State University Working Papers, 4/17, 1-15.
• Lumsdaine, R. L. ve Papell, D. H. (1997), Multiple Trend Breaks and the Unit Root Hypothesis. The Review of Economics and Statistics. 79: 212-218.
• Mazlum, N. (2020). 1980-2018 Dönemi Türkiye Ekonomisi ve Dış Ticaretinin Gelişim Seyri, Gümrük ve Ticaret Dergisi, 7(22).
• Meng, M., Im, K. S., Lee, J. ve Tieslau, M. A. (2014). More Powerful LM Unit Root Tests with Non-Normal Errors. In Festschrift İn Honor Of Peter Schmidt (pp. 343-357). Springer, New York, NY.
• Meng, M., Lee, J. ve Payne, J. E. (2017). RALS-LM Unit Root Test with Trend Breaks and Non-Normal Errors: Application to the Prebisch-Singer Hypothesis. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 21(1), 31-45.
• Narayan, P.K. ve Popp, S. (2010), A New Unit Root Test with Two Structural Breaks in Level and Slope at Unknown Time. Journal of Applied Statistics, 37(9), 1425-1438.
• Nelson, C. ve Plosser, C. (1982), Trends and Random Walks in Macroeconomic Time Series: Some Evidence and Implıcations. Journal of Monetary Economics, (10), 139-169.
• Orhan O. (1995). Başlıca Enflasyon Teorileri ve İstikrar Politikaları, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Özcan, M. (2022). Türkiye’de Enflasyon Yapışkanlığının Asimetrik Yöntemler ile İncelenmesi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(Özel Sayı), 106-122.
• Parasız İ. (1997). Banka ve Para Finansal Piyasalar, Ezgi Kitabevi, Ekim, Bursa.
• Paya, I., Duarte, A. ve Holden, K. (2007). On the Relationship between Inflation Persistence and Temporal Aggregation, Journal of Money, Credit and Banking, 39 (6), 1521-1531. ss.
• Phelps, E. S. ve Taylor, J. B. (1977). Stabilizing Powers of Monetary Policy Under Rational Expectations. Journal of Political Economy, 85(1), 163-190.
• Perron, P. (1989). The Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis. Econometrica 57:1361-1401.
• Perron, P. (1997). Further Evidence on Breaking Trend Functions in Macroeconomic Variables, Journal of Econometrics, 80(2), pp.355-385.
• Phillips, P.C.B ve Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), ss.335 346.
• Roberts, J. M. (1995). New Keynesian Economics and the Phillips Curve. Journal of money, credit and banking, 27(4), 975-984.
• Rudebusch, G. D. (1999). Policy Rules and Inflation Targeting.
• Schmidt, P. ve Phillips, P.C.B. (1992). LM Tests for a Unit Root in the Presence of Deterministic Trends. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 54(3), 257-287.
• Taylor, J. B. (1979). Staggered Contracts in a Macro Model. American Economic Review, 69(2), 108-113.
• Taylor, J. B. (1980). Aggregate Dynamics and Staggered Contracts. Journal of political economy, 88(1), 1-23.
• Tunay, K. B. (2009). Türkiye’de enflasyon sürekliliğinin ABKBHO modelleriyle analizi. Öneri Dergisi, 8(31), 249-257.
• Turna, Y., Eşmen, S. ve Turna, B. (2022). Türkiye'de döviz kurunun enflasyon etkisi ve fiyat yapışkanlıkları: NARDL yaklaşımı. İzmir İktisat Dergisi, 37(2), 522-535.
• TÜİK (2025). Tüketici Fiyat Endeksi ve Değişim Oranları, Erişim Tarihi: 06 Şubat 2025, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=enflasyon-ve-fiyat-106&dil=1
• Us, V. (2004). Inflation Dynamics and Monetary Policy Strategy: Some Prospects for the Turkish Economy. Journal of Policy Modelling, 26(8-9), 1003-1013. https://doi.org/10.1016/j.jpolmod.2004.07.001
• WB (2025). Inflation, Consumer Prices (Annual %), Erişim Tarihi: 6 Şubat 2025. https://data.worldbank.org/indicator/FP.CPI.TOTL.ZG?locations=TR
• Zivot, E. ve Andrews, D. (1992), Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock and the Unit-Root Hypothesis. Journal of Business Economic Statistics. 10(3): 251- 270.