EVALUATION OF EMPLOYEES WORKING IN SOCIAL ENTERPRISES WHERE HOOKAH IS USED IN TERMS OF OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 1 - 23, 01.07.2025

Seniha Yakut Güler , Deniz Efendioğlu

https://doi.org/10.56554/jtom.1500743

Abstract

Hookah, with its aromatic tobacco content and intriguing apparatus, has shown a tendency of worldwide and national spread. More effort should be paid to chemicals that release dangerous substances such as nicotine into the environment, both globally and in our country, and changes in terminology connected to the problem should be examined. Hookah, which can be served in cafeterias along with various consumption items, is one of the elements that should be considered and discussed within the scope of public health. The issue of hookah smoking should be emphasized not only from the perspective of the enterprises or the consumer but also from the perspective of intermediate personnel. In this context, the situation of these employees, particularly exposed as passive smokers, has been one of the noteworthy aspects. In our paper, the exposure of employees working in hookah presentation services to hookah smoke will be examined from the perspective of occupational health and safety. Information will be provided about the basic components of hookah and its chemical effects, and the potential health problems caused by its components will be discussed. Findings obtained through a descriptive statistical analysis of a survey will be presented. In the study conducted for employees who prepare hookah for presentation and follow the smoking process, precautions that can be taken will be discussed, and the results obtained will be presented in the final section.

Keywords

Hookah, Occupational Health and Safety, Parametric Tests

NARGİLE KULLANIMININ OLDUĞU SOSYAL İŞLETMELERDE ÇALIŞAN PERSONELLERİN, İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Nargile, bünyesinde barındırdığı aromatik tütün içeriği, ilgi çekici aparatlarıyla tüm dünyada ve ülkemizde yayılma eğilimi göstermektedir. Muhtelif tüketim nesneleriyle birlikte kafeteryalarda sunulabilen nargilenin, içerdiği muhteviyat bakımından halk sağlığı kapsamında düşünülmesi gerekmektedir. Bu kapsamda makalemizde özellikle pasif içici olarak buna maruz kalan çalışanların durumu incelenmiş olup, nargile sunum hizmetlerinde çalışanların, nargile duman maruziyeti, iş sağlığı ve güvenliği bakış açısından irdelenecektir. Makalemizin giriş kısmında nargilenin temel olarak hangi bileşenleri içerdiği ve kimyasal etkileri hakkında bilgi verilecek, içerdiği maddelerin hangi olası rahatsızlıklara sebebiyet verdiğinden bahsedilecek ve literatürde bu anlamda yapılan çalışmalar ortaya konulacaktır. Sonrasında yapılan anket çalışmasıyla çeşitli hipotez testleri (parametrik ve non-parametrik testler) kullanılarak elde edilen bulgular ortaya konacaktır. Sonuç kısmında da alınabilecek önlemler ve tavsiyeler ortaya konulacaktır.

Keywords

Nargile, İş Sağlığı ve Güvenliği, Parametrik Testler, Nonparametrik Testler

References

• Akman, Ü. (2019). İş yerinde güvenlik kültürü ve kişisel koruyucu donanım kullanımı. OHS Academy, 2(3), 132- 134. Doi: https://doi.org/10.31202/ohsacademy.653454
• Alipour, V., Eshaghi, H., Rezaei, L., Ghanbarnejad, A., Hosseini, Z., Ghaffari, H. R., & Dehghani, S. (2022). Relationship between Exposure to Hookah Smoke and Lung Capacity of Hookah Cafe Employees. Tobacco and Health, 1(3), 127-131. Erişim Linki: https://thj.hums.ac.ir/PDF/thj-1021.pdf
• Aljarrah, K., Ababneh, Z. Q., & Al-Delaimy, W. K. (2009). Perceptions of hookah smoking harmfulness: predictors and characteristics among current hookah users. Tobacco induced diseases, 5(1), 1-7. Doi: https://doi.org/10.1186/1617-9625-5-16
• Al-Naggar, R. A., & Bobryshev, Y. V. (2012). Shisha smoking and associated factors among medical students in Malaysia. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 13(11), 5627-5632.Doi: https://doi.org/10.7314 /APJCP.2012.13.11.5627
• Al-Osaimi, A., Obaid, O., Al-Asfour, Y., Yousef, A., Razouki, M., & Rajab, S. H. (2012). The acute effect of shisha smoking on oxygen saturation level and heart rate. Med Princ Pract, 21(6), 588-590. Doi: http://dx.doi.org/10.1159/000342661
• Anadolu Ajansı. (2022a). “Sigara ve Nargile Kullanımı Kulak Çınlaması Riskini Artırıyor” Erişim Linki: https://www.aa.com.tr/tr/saglik/sigara-ve-nargile-kullanimi-kulak-cinlamasi-riskiniartiriyor/2676451,2022
• Anadolu Ajansı (2022b). “Türkiye’de tütün kullanımı Kovid-19’dan 4 Kat Daha Fazla Can Alıyor” Erişim Linki:https://www.aa.com.tr/tr/saglik/turkiyedetutunkullanimikovid-19dan-4-kat-fazla-canaliyor/2159607
• Arifoğlu, A. T., Aktürk, İ., Karaman, H., & Yaman, Ö. M. (2021). Kafe İşletmecilerinin Kapalı Alanlarda Sigara Yasağına Dair Görüşleri: Nitel Bir Araştırma. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 11(22), 327-350. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbed/issue/67654/990664
• Aytaç, Ö., & İlhan, S. (2008). Yeni kapitalizmin kaotik evreni: Belirsizlik, sömürü ve ahlaki kriz. Erişim Linki: https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/33135887/10.1_aytac_ilhan-libre.pdf?1393978531=&response-contentdisposition= inline%3B+filename%3DYeni_Kapitalizmin_Kaotik_Evreni_Belirsiz.pdf&Expires=1748349875&S ignature=bEnRF6~~vHU86hKOUwpMQKg3K5a9AQr1IhEOjqdZdQoJqGRsekaZDkVXCrYdHoBvu8Sqo5sKI SglTIcTTm7MQo~LpBoTou6lxs84QrKwana2~X0rgAvQeL6I7RRwN7BIiEa0YFny9LLS1Iw2JIWxL~5caSu1 WLYGLhu295tJ4~RAYMY0o4s~ypCOdj5pBgOnmT07q8jpF1ogBfghhsBJeflZW~UT3mnUZ2ZI3x5Bs5Ymhz Q-vxejDh4-v9aYYZDDaPxER8Tt-JJ1LbDF4xXc~dIhYJUja5yYA4F3xcUkxVZjOJB-N7P3DjJlL0QQiKS9uAg zCs8k52dQn3sdndA__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA
• Baskın,V. (2021) Hidrojen sülfür, nitrik oksit ve karbon monoksitin ağrı, anksiyete ve depresyon üzerine etkilerinin karşılaştırılması. Erişim Linki: http://acikerisim.harran.edu.tr:8080/jspui/handle/11513/3091
• Bhatnagar, A., Maziak, W., Eissenberg, T., Ward, K. D., Thurston, G., King, B. A., ... & Rezk-Hanna, M. (2019). Water pipe (hookah) smoking and cardiovascular disease risk: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation, 139(19), e917-e936. Erişim Linki: https://www.ahajournals.org/doi/pdf/10.1161/ cir.0000000000000671
• Baykal, B. (2022). Kültürel Sermayenin Bireyin Mekan Tercihine Etkisi: Konya/Meram İlçesi Kafe Örneği. Erişim Linki: http://hdl.handle.net/20.500.12498/5399
• Baykan, N., Durukan, P., Salt, Ö., Yakar, Ş., & Özkan, S. (2017). Nargile İçimi Sonrası Gelişen Karbon Monoksit İntoksikasyonu: İki Vaka Sunumu. Ankara Medical Journal, 17(4). Erişim Linki: https://www.ankaramedical journal.org/index.php/amj/article/view/479
• Bilir, N. (2016). Tütün kontrolü çerçeve sözleşmesi ve Türkiye: Bir başarı örneği. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi, 4(1), 7-12. Erişim Linki: https://www.gghs.org.tr/doi/full/10.5152/gghs.2016.01
• Bolat, O. (2011). İş yükü, iş kontrolü ve tükenmişlik ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 87-101. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/4244/57707
• Boskabady, M. H., Farhang, L., Mahmodinia, M., Boskabady, M., & Heydari, G. R. (2012). Comparison of pulmonary function and respiratory symptoms in water pipe and cigarette smokers. Respirology, 17(6), 950-956. Doi: 10.1111/j.1440-1843.2012.02210.x
• Bowman, J. (2009). Time to smell the sweet smoke: fantasy themes and rhetorical vision in nargile cafe cultures. The Journal of Popular Culture, 42(3), 442-457. Doi: 10.1111/j.1540-5931.2009.00671.x
• Büşra, T. U. N. Ç., & Kayıhan, K. S. Birlikte Çalışma Olgusu ve Ofis Kafeler. Mimarlık ve Yaşam, 3(2), 231-248. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/en/pub/mimarlikveyasam/issue/4190/56457
• Canbakan, S. (2016). Tütün mü? Sağlık mı? Tütünün insan vücuduna zararlı etkileri. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi, 4(1), 44-55. Erişim Linki: https://www.gghs.org.tr/doi/full/10.5152/gghs.2016.04
• Canpolat, Ö. (2020). Rare side effect of Hookah Smoking; Carbon Monoxide Poisoning. Acta Oncologica Turcica, 53(1), 155-157.Doi: 10.5505/aot.2020.76378
• Chaouachi, K. (2009). Hookah (shisha, narghile) smoking and environmental tobacco smoke (ETS). A critical review of the relevant literature and the public health consequences. International Journal of Environmental Research and Public Health, 6(2), 798-843.Doi: 10.3390/ijerph6020798
• Çelikten, M. (2005). Neden İş Analizi Yapılmalı? Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(18), 127-135. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/en/pub/erciyes-sbed/issue/4216/56406
• Çımrın A., Coşkun A., Demiral Y., Ergör A., Ertuğrul A. (2014). Pnömokonyoz Olgularımızın Genel Özellikleri. Türkiye Solunum Araştırma Derneği Toplantısı. Erişim Linki: https://solunum.org.tr/slaytlar/?s= 5B570B58585E560E425C0E5C5F425B56575A42570C5659425F595809595F560D0E5E585F
• Çiçek, Ö., & Öçal, M. (2016). Dünyada ve Türkiye’de iş sağlığı ve iş güvenliğinin tarihsel gelişimi. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5(11), 106-129. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/ en/pub/hakisderg/issue/24441/259080DergiPark+1DergiPark+1
• Dağlı, E. (2010). Tütün endüstrisi taktikleri. In H. Karadağ, H. Bilgiç, Z. A. Aytemur, Ş. Akçay, & O. Elbek (Eds.), Tütün ve Tütün Kontrolü (pp. 36-42). Erişim Linki: https://www.turkiyeklinikleri.com/article/en-tutun-endustrisitaktikleri- 102412.html
• Dağlı, E. (2016). Yeni Nesil Tütün ve Nikotin Ürünleri. Yayın Kurulu, 2. Erişim Linki: https://kongre.yesilay.org.tr/media/hgrfg4ay/_assets_uploads_teknoloji-kongre_tutun-ve-nikotin-urunlerisempozyum- program-tr.pdfkongre.yesilay.org.tr
• Dağlı, E. (2019). Tütün Endüstri Oyunları ile Nasıl Baş Edilir? “31 Mayıs Tütünsüz Bir Dünya Günü” Nedeniyle Özel Sayı, 8. Erişim Linki: https://solunum.org.tr/TusadData/userfiles/file/sted_ozelsayi_may_haz_2020.pdf
• Dağlı, Z., & Demirezen, D. (2020). Nargile Salonları Üzerine Bir Değerlendirme: Düzce İli Örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(43), 367-381. Erişim linki: https://dergipark.org.tr/tr /pub/busbed/issue/57945/793136
• Darawshy, F., Rmeileh, A. A., Kuint, R., & Berkman, N. (2021). Waterpipe smoking: a review of pulmonary and health effects. European Respiratory Review, 30(160). Doi: https://doi.org/10.1183/16000617.0332-2020
• Demir, B., & Okutan, M. (2014). Radyoaktif sigara: Tütün + Polonyum-210 + Kurşun-210. Türk Onkoloji Dergisi, 29(1), 27-31. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/turk-onk-derg/issue/24251/256054
• Dündar, Y., & Aslan, R. (2005). Yaşamı kuşatan ağır metal kurşunun etkileri. Kocatepe Tıp Dergisi, 6(2), 1-5. Erişim Linki: https://www.researchgate.net/publication/278448090_Yasami_kusatan_agir_metal_kursunun_ etkileri
• Ekin Koç, D. S. G., & Aslan, D. (2017). Nikotin Salıveren Sistemler: Terminolojide Neden Değişim Gereksinimi Var?. Yayın Kurulu, 1. Erişim Linki: http://ssuk.org.tr/savefiles/may_haz_ozel.pdf#page=5
• El-Zaatari, Z. M., Chami, H. A., & Zaatari, G. S. (2015). Health effects associated with waterpipe smoking. Tobacco Control, 24(Suppl 1), i31–i43. Doi: https://doi.org/10.1136/tobaccocontrol-2014-051906
• Ergönül, P. G., & Deniz, K. A. Y. A. (2015). Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlar (PAH) ve Gıdalarda Önemi - Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAHs) and Their Importance in Foods. Celal Bayar University Journal of Science, 11(2). Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cbayarfbe
• Evrengil, E. (2016). Nargilelik tütün mamulü piyasasında kayıtdışı ekonomi, yasadışılık ve ticari sunum açmazı. STED Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 25, 13-22.Erişim Link: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sted/issue/36120/402222
• Eyüboğlu, C. K., İtil, O., Gülşen, A., Kargı, A., & Çımrın, A. (2008). Diş teknisyeni pnömokonyozu olgusu. Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 56(2), 204-210. Doi: https://doi.org/10.5578/tt.6494
• Fidan, F., Sezer, M., Ünlü, M., & Kara, Z. (2005). Kahvehane, kafeterya, lokanta çalışanları ve müşterilerinin sigara ile ilgili bilgi ve tutumları. Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 53(4), 362-370. Erişim Linki: https://www.tuberktoraks.org/text.php3?id=1053
• Halis, M., & Çamlibel, Z. (2011). Algılanan İş Güçlüğü İş Değiştirme Niyeti Üzerindeki Etkisi ve Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Reforma, 4(52), 75-84. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ reforma/issue/40597/474929
• Horozoğlu, K. (2017). İş kazalarının iş sağlığı ve güvenliği açısından analizi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 265-281. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kusbed/issue/31688/335857
• Kandiş, H., Katırcı, Y., & Karapolat, B. S. (2009). Karbonmonoksit zehirlenmesi. Duzce Medical Journal, 11(3), 54-60.Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/duzce/issue/3241/44554
• Kaya, E. E., Kışlalı, F. M., Sarıcı, D., & Kurban, Y. (2019). Yenidoğan bebeklerin göbek kordon kanında kurşun ve cıva düzeyleri. Jinekoloji-Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi, 16(1), 4-8. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/931885
• Khalil, C., Chahine, J. B., Chahla, B., Hobeika, T., & Khnayzer, R. S. (2019). Characterization and cytotoxicity assessment of nargile smoke using dynamic exposure. Inhalation Toxicology, 31(9-10), 343-356. Doi: https://doi.org/10.1080/08958378.2019.1670506
• Kocatürk Göncü, E., Melikoğlu, M., Tarikçi, N., Tamyürek, M., Toprak, D., Topaloğlu Demir, F., & Topkarcı, Z. (2016). Mesleki egzamalara yaklaşım: Dermatologlar, işyeri hekimi ve aile hekimlerinin tutum farklılıkları. Doi: https://doi.org/10.4274/turkderm.21208
• Korkmaz, A., & Avsallı, H. (2012). Çalışma hayatında yeni bir dönem: 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği yasası. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2012(26), 153-167. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/117847
• Küçük, F. Ç. U. (2016). Dünyada ve Türkiye’de nargile kullanımı ve güncel durum. Sted Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 25, 7-12. Erişim Linki: https://tutuneksper.org.tr/files/mevzuat/STED_Tutunsuz_Bir_Dunya_Gunu_ Ozel_Sayisi_Mayis-Haziran_2016.pdf#page=10
• Oral, H. S. (2010). Kimyasal Katkı Maddeleri ve Tarım İlaçları Kullanılmadan Şark Tipi Tütünler ile Doğal Sigara Üretiminin İnsan Sağlığı Açısından Önemi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24(2), 149-155. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/154125
• Özbek, A. (2020). Genç yetişkinlerin elektronik sigara, nargile kullanma sıklığı ve tercih edilen aromalar. Psikoloji Araştırmaları Sempozyumu, 20. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/psikoloji/issue/53935/723544
• Özbolat, G., & Abdullah, T. U. L. İ. (2016). Ağır metal toksisitesinin insan sağlığına etkileri. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 25(4), 502-521. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/219809
• Özcebe, H., Biçer, B. K., Bilir, N., Attila, S., Doğruel, H., Kaya, B., & Harbelioğlu, M. A. (2015). Kafe ve Restoranlarda Tütün Kontrol Kanunu’nun Değerlendirilmesi. Eurasian Journal of Pulmonology, 17, 42-48. Erişim linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejop/issue/29292/316955
• Özsin, G. (2017). Farklı organik atıklardan zift esaslı karbon fiber üretimi ve karakterizasyonu (Doctoral dissertation, Anadolu University (Turkey)). Erişim Linki: https://www.proquest.com/docview/2572345879? fromopenview=true&pq-origsite=gscholar
• Sarılı, S. Ö. (2019). Nargile kullanımında riskler, tehditler ve önleyici yaklaşımlar. Sağlık Bilimlerinde İleri Araştırmalar Dergisi, 2(3), 105-114. Erişim linki: http://dergipark.org.tr/tr/pub/sbader/issue/46186/557303
• Seven, T., Can, B., Darende, B. N., & Ocak, S. (2018). Hava ve toprakta ağır metal kirliliği. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, 1(2), 91-103. Erişim linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ucsad/issue/37897/428042
• Savaşkan, A. G., & Kahraman, Ç. A. T. I. (2020). Hizmet Kalitesinin Müşteri Bağlılığına Etkisi: Düzce İlinde Kafe/Restoran Örneği. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 172-187. Erişim linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/duzcesosbil/issue/56583/819092
• Şahan, C. (2019). Mesleki KOAH Tanısına Yaklaşım. Erişim Linki: http://ghs.asyod.org/Dosyalar/GHS /2019/2/64b4151f-bd41-4922-a69b-5efcff01ad38.pdf
• Şanver, T. M., & Şengelen, M. (2022). Tütün Dumanından Pasif Etkilenim ve Üçüncü El Duman Etkileniminde Güncel Veriler; Çevresel Riskler Açısından Tehditler. Yayın Kurulu, 10. Erişim Linki: https://www.ttb.org.tr/STED/images/file/2022_3_O.pdf#page=14
• Sunal, A. B., Ok, A. B., & Keskin, S. (2016). İş-aile çatışması boyutları ile mükemmeliyetçilik arasındaki ilişkide evlilik doyumunun düzenleyici rolü. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 56(1), 144– 162. Erişim linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/dtcfdergisi/issue/66793/1044439
• Taşdemir, D. Ç., & Yıldırım, İ. (2020). İş Sağlığı ve Güvenliği: İş Sağlığı ve İş Güvenliği, Güvenlik İklimi ve Güvenlik Kültürü Üzerine Kavramsal Bir Çalışma. International Journal of Social Humanities Science Research, 7(49), 82–89. DOI: https://doi.org/10.26450/jshsr.1722
• Taşdemir, Z. A. (2016). Tütün Ürünleri. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi, 4(1), 27–31. Erişim linki: https://ghs.asyod.org/Dosyalar/GHS/2016/1/bb8b5a85-30ae-4886-b55f-7b981b787269.pdf
• Tatar, Ç. P. (2014). Kurşun Maruziyetinin İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi (Akü, Maden ve Metal İşyerlerinde). İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Ankara. Erişim linki: https://ekutuphane.csgb.gov.tr/Media/phdhwnvf/kur%C5%9 Fun-maruziyetinin-i%C5%9F-sa%C4%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-ve-g%C3%BCvenli%C4%9Fi-a%C3% A7%C4%B1s%C4%B1ndan-de%C4%9Ferlendirilmesi-ak%C3%BC-maden-ve-metal-i%C5%9Fyerlerinde.pdf
• Timur, S. (2006). The Eastern Way of Timekeeping: The Object and Ritual of "Nargile". Design Issues, 22(2), 19–26. Erişim linki: https://doi.org/10.1162/desi.2006.22.2.19
• Topcu, M., & Zorlu, S. (2021). Sağlık Çalışanlarının Nargile İçme Profilleri, Nargilenin Sağlığa Olan Etkilerine Yönelik Algıları ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları. Bağımlılık Dergisi, 22(4), 432-446. Erişim linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/bagimli/article/930902
• Topçuoğlu, H., & Özdemir, Ş. (2007). İş sağlığı ve güvenliğinde davranış değişikliği yaratma süreci. Mühendis ve Makine Dergisi, 48(567), 10-15.Erişim linki: https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/4c7bb58efc3b337_ek.pdf
• Ulutaş, M. (2019). Sık İş Değiştirme Olgusu ve Alternatif İş Bulabilme Algısının İşgörenlerin İşten Ayrılma Eğilimi Üzerine Etkisi: Bişkek Yiyecek İçecek İşletmeleri Üzerine Bir Alan Araştırması. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(4), 3470-3482. Erişim linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mjsr/issue/49191/627872
• Urgancı, Ç., & Engin, E. K. E. R. (2018). İstanbul 112 Acil Sağlık Hizmetleri çalışanlarının mesleki tükenmişlik düzeyleri ve algılanan stresle başa çıkmada evlilik doyumunu yordamlama gücü. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 4(2), 35-60. Erişim linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/aydindil/issue/40898/494493
• Yalçın, F. K., Er, M., Hasanoglu, H. C., Kilic, H., Senturk, A., Karalezli, A., ... & Erel, O. (2017). Deteriorations of pulmonary function, elevated carbon monoxide levels and increased oxidative stress amongst water-pipe smokers. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 30(5), 731-742. Doi: https://doi.org/10.13075/ijomeh.1896.00912
• Yerlikaya, Z. (2016). Sigara Dumanındaki Radyasyon ve İnsan Sağlığına Etkileri. Online Science Education Journal, 1(1), 60-67. Erişim Linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ofed/issue/26033/270707
• Ziyab, A. H. (2017). Prevalence and risk factors of asthma, rhinitis, and eczema and their multimorbidity among young adults in Kuwait: A cross-sectional study. BioMed Research International, 2017, Article 2184193. Doi: https://doi.org/10.1155/2017/2184193