Evaluations on Stratonikeia North City Gate Entrances and Cult Connections

Year 2024, Volume: 7 Issue: 2, 286 - 311, 30.12.2024

Mustafa Tuncay Özdemir , Bilal Söğüt

https://doi.org/10.38000/juhis.1433539

Abstract

One of the most magnificent structures of the city of Stratonikeia is a monumental gateway, currently referred to as the “Stratonikeia North City Gate”, comprising two entrances to the north of the city and the nymphaeum in between. Very large festivals were organized in the Hekate and Panamaros Sanctuaries of Stratonikeia. These festivals, which start in the sanctuaries, are organized in relation to Stratonikeia and the rituals continue in the city accompanied by processions passing through the North City Gate of Stratonikeia. Therefore, components of the ceremonies were held in the city, along the sacred road, and in the sacred areas. It is known that festivals such as “Triakades” and “Genethlia” associated with the Hekate cult were developed, along with two significant festivals named “Kleidos agoge” and “Hekatesia-Romaia”. Particularly in the “Hekatesia-Romaia” festival, Stratonikeia, under the title of “Roma Thea Euergetes” (Beneficent Goddess), collaborated with other cities in hosting a joint festival, accepting the “Asylia” from 57 participating cities in honour of Hekate Soteira Epiphaneia (Manifest Saviour). Three festivals were celebrated in connection with the cult of Zeus Panamaros. Among them, Komyria and Heraia took place in the Panamaros Sacred Area, while Panamareia was celebrated in the city of Stratonikeia. Although the complete list of cities participating in the Panamareia festival is not yet known, it is understood that Stratonikeia hosted the Panamareia festival on a global scale for the second time, attracting the participation of many cities. The west side of the Stratonikeia North City Gate is identified as the entrance to Hekate, while the east side is associated with Zeus Panamaros, indicating the utilization of the city's two sacred areas during festivals. The presence of two entrances in the north city gate of Stratonikeia is believed to be related to the existence of two associated sacred areas. In this context, the study analyses the relationship between the city and the sanctuaries, the impact, the meaning and the symbolic function of the North City Gate of Stratonikeia for the inhabitants of the city and the participants from other cities during the festivals.

Keywords

Stratonikeia, Lagina, Panamaros, Hekate, Zeus

Project Number

Proje No: 2020ARKE001

Stratonikeia Kuzey Şehir Kapısı Girişleri ve Kült Bağlantıları Üzerine Değerlendirmeler

Abstract

Stratonikeia kentinin en görkemli yapılarından birisi günümüzde “Stratonikeia Kuzey Şehir Kapısı” olarak isimlendirilen şehrin kuzeydeki iki giriş ve bunun arasındaki nymphaiondan oluşan anıtsal kapıdır. Stratonikeia’nın Hekate ve Panamaros kutsal alanlarında çok büyük festivaller düzenlenmiştir. Kutsal alanlarda başlayan bu festivaller Stratonikeia ile ilişkili olarak düzenlenmekte ve ritüeller Stratonikeia Kuzey Şehir Kapısı’ndan geçen alaylar eşliğinde kentte devam etmektedir. Bu nedenle törenlerin bir bölümü şehirde, bir bölümü kutsal yolda ve diğer kısımları ise kutsal alanlarda yapılmıştır. Hekate kültü ile bağlantılı “Triakades” ve “Genethlia” festivalinin yanı sıra “Kleidos agoge” ve “Hekatesia-Romaia” isimli iki önemli festivalin yapıldığı bilinmektedir. Bu festivallerde özellikle “Hekatesia-Romaia”da Stratonikeia, “Roma Thea Euergetes” (Hayırsever Tanrıça), Hekate Soteira Epiphaneia (Açık Kurtarıcı) için ortak festival düzenleyerek “Asylia”ı kabul eden 57 şehrin katılımını sağlamıştır. Zeus Panamaros kültüyle ilgili üç festival düzenlenmektedir. Bunlardan Komyria ve Heraia Panamaros Kutsal Alanın’da, Panamareia ise Stratonikeia kentinde kutlanmaktadır. Panamareia festivaline katılan şehirlerin tam listesi henüz bilinmese de Stratonikeia’nın ikinci defa birçok şehrin katılımıyla küresel boyutta Panamareia festivaline ev sahipliği yapmış olduğu anlaşılmaktadır. Stratonikeia Kuzey Şehir Kapısı’nın batı tarafının Hekate, doğu tarafının ise Zeus Panamaros girişi olarak ayrılarak kentin iki kutsal alanına atfedildiği anlaşılmaktadır. İki girişli şehir kapısı örneğinin azlığı, bilinen şehir devletlerine bağlı olan iki kutsal alanın bulunmamış olması ile ilişkilendirilmektedir. Bu bağlamda Stratonikeia Kuzey Şehir Kapısı’nın da şehir ve kutsal alanlar arasındaki ilişkisi, festivaller boyunca şehrin sakinleri ile diğer şehirlerden gelen katılımcılar üzerindeki etkisi, anlamı ve sembolik işlevi bu çalışmada ele alınmıştır.

Keywords

Stratonikeia, Lagina, Panamaros, Hekate, Zeus

Supporting Institution

Pamukkale Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Koordinasyon Birimi

Project Number

Proje No: 2020ARKE001

Thanks

Desteklerinden ötürü Pamukkale Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Koordinasyon Birimi (BAP)’ne teşekkür ederiz.

References

• [1]Aksoy, Fevziye Duygu (2016), Perge Antik Kentinde Bulunan Anıtsal Çeşme (F3)’nin Belgelenmesi ve Koruma Önerileri, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• [2]Aran, Berge (1971), Anadolu’da Roma Devri Mimarisi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• [3]Arslan, Murat (2007), Roma’nın Büyük Düşmanı, Mithradates IV Eupator, Odin Yayıncılık, İstanbul.
• [4]Aşkın, Haluk (1987), Stratonikeia Şehir Kapısı Restitüsyonu, Selçuk Üniversitesi, Konya. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• [5]Aydaş, Murat (2023), “Lagina Peripolionu'ndan Yeni Bir Zeus Panamaros Yazıtı”, Arma III, Eylül. (51-52)
• [6]Baran, Abdülkadir (2010), Labraunda Kutsal Yolu ve Antik Dönem Çeşme Yapıları, F. Kuzucu-M. Ural (Ed.), Mylasa Labraunda Milas Çomakdağ Güney Ege Bölgesi’nde Arkeoloji ve Kırsal Mimari içinde (121-138), Milli Reasürans Sanat Galerisi, İstanbul.
• [7]Bol, Renate ve Adolf, Hoffmann (1984), Das Statuenprogramm des Herodes-Atticus-Nymphaeums, D.A.I. Olympische Gorschungen Bd. XV, Walter de Gruyter, Berlin.
• [8]Choiseul-Gouffier, Marie Gabriel Florent Auguste de Comte de (1782), Voyage Pittoresque de la Grece I, Chez Blaise, Paris.
• [9]Courtils, Jacques (2003), Ksanthos ve Letoon Rehberi, Ege Yayınları, İstanbul.
• [10]Durnagölü, Nihal (2024), “Karia Stratonikeia Territoriumu’ndan MÖ 7. yüzyıl Mezar Buluntusu Skarabe Amuletler”, Olba 32, Nisan. (19-38).
• [11]Emlik, Cengiz (2019), Stratonikeia Kuzey Şehir Kapısı Havuz Mozaiğinin Mevcut Korunma Durumu ve Konservasyonuna Yönelik Araştırmalar, Mersin Üniversitesi, Mersin. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• [12]Graeves, Alan M. (2003), Miletos Bir Tarih, (Çev. H. Çınar Öztürk), Homer Yayınları, İstanbul.
• [13]Head, Barclay Vincent (1964), Catalogue of the Greek Coins. Caria and Island, Apeiron Yayınları, Bologna.
• [14]Heintze, Helga (1990), Roman Art, A & C Black Publishers, London.
• [15]İdil, Vedat (1976), Stratonikeia’da (Eskihisar), Kentin Kuzey Kapısının İç Kesimindeki Korinth Başlığı, VIII. Türk Tarih Kongresi 1 içinde (477-486), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• [16]İdil, Vedat (1989), Anadolu’da Roma İmparatorluk Devri Zafer Takları, N. Başgelen (Ed.), Jale İnan Armağanı içinde (C. 1, 351-362), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• [17]Karatas, Aynur-Michèle-Sara (2019), “Key-bearers of Greek Temples: The Temple Key as a Symbol of Priestly Authority”, Mythos 13. (1-48).
• [18]Kähler, Heinz (1939), “Triumphbogen (Ehrenbogen)”, Realencyclopädie Der Classischen Altertumswissenschaft, VII. A. 1, Stuttgart.
• [19]Knackfuss, Hubert (1924), Der Südmarkt und die benachbarten Bauanlagen, Milet 1, 7, Schoetz und Parrhysius, Berlin.
• [20]Kraeling, Carl Hermann (1938), Gerasa: city of the Decapolis, American School of oriental Research, New Haven.
• [21]Kraus, Theodor (1960), Hekate, Carl Winter, Universitätsbuchhandlung, Heidelberg.
• [22]Lanckoronski, Karl; George Niemann vd. (1890), Städte Pamphyliens und Pisidiens. I. Bd. Pamphylien, Legare Street Press, Prag.
• [23]Laumonier, Alfred (1936), “Archéologie Carienne”, Bulletin de Correspondance Hellénique 60. (286-335).
• [24]Laumonier, Alfred (1958), Les cultes indigènes en Carie, E. Boccard, Paris.
• [25]Letzner, Wolfram (1990), Römische Brunnen und Nymphaea in der westlichen Reichshalfte, Lit-Verl., Münster.
• [26]MacDonald, William L. (1986), The Architecture of the Roman Empire, II, Yale University Press, New Haven.
• [27]Magie, David (1950), Roman Rule in Asia Minor, University Press, Oxford.
• [28]Mansel, Arif Müfit (1975), Die Nymphaeen von Perge, Istanbuler Mitteilungen 25, Deutsche Archäologische Instituts. İstanbul.
• [29]Meadows, Andrew (2002), “Stratonikeia in Caria: the Hellenistic City and its Coinage”, The Numismatic Chronicle 162. (79-134).
• [30]Mert, İbrahim Hakan (1999), Untersuchungen zur hellenistischen und kaiserzeitlichen Bauornamentik von Stratonikeia, Universität zu Köln, Köln. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• [31]Mert, İbrahim Hakan (2005), Die Tor und Nymphaeumanlage von Stratonikeia, Urbanistik und städtische Kultur in Westasien und Nordafrika unter den Severern, Wernersche Verlagsgesellschaft içinde (241-254), Wernersche Verlagsgesellschaft, Worms.
• [32]Mert, İbrahim Hakan (2008), Untersuchungen zur hellenistischen und kaiserzeitlichen Bauornamentik von Stratonikeia, IstForsch 50, Ernst Wasmuth Verlag, Tubingen.
• [33]Mutlu, Serdal (2016), Zeus Panamaros Kutsal Alanı ve Bayramları, B. Söğüt (Ed.), Stratonikeia ve Çevresi Araştırmaları, Stratonikeia Çalışmaları 1 içinde 79-95), Ege Yayınları, İstanbul.
• [34]Neuerburg, Norman (1965), L’architettura delle fontane e dei ninfei nell’Italia antica, G. Macchiaroli, Napoli. [35]Oppermann, Hans (1924), Zeus Panamaros, Religionsgeschichtliche Versuche und Vorarbeiten 19. 3, Giessen.
• [36]Özdemir, M. Tuncay (2019), Stratonikeia Kuzey Şehir Kapısı’nın Kentin Kutsal Alanlarıyla İlişkisi, B. Söğüt (Ed.), Stratonikeia Çalışmaları 4, Mermer Heykel ve Küçük Buluntu Araştırmaları içinde (139-153), Ege Yayınları, İstanbul.
• [37]Özdemir, M. Tuncay (2022), Stratonikeia Savunma Sistemi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• [38]Özdemir, M. Tuncay (2023), Stratonikeia Savunma Sistemi, Stratonikeia Çalışmaları 8, Bilgin Kültür Sanat Yayınları. Ankara.
• [39]Özgan, Ramazan (1987), Stratonikeia Şehir Kapısı Yontu Buluntuları, V. Araştırma Sonuçları Toplantısı-1 içinde (265-277), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• [40]Özgen, Hüseyin Murat (2009), Anadolu’da Roma Dönemi Takları ve Tak Biçimli Kent Kapıları, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• [41]Pococke, Richard (1745), A Description of the East 1, 2 Asia Minor, Getty Research Institute, London.
• [42]Polaschek, Erich (1937), “Nymphaeum.” Realencyclopädie Der Classischen Altertumswissenschaft, XVII. 2, Stuttgart.
• [43]Rumscheid, Frank (1996), Milas 1994, 13. Araştırma Sonuçları Toplantısı içinde (77-98), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• [44]Sina, Ayşen (2003), “Karia Panamara’da Bulunan Saç Adakları Yazıtları”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 34, C. 22. (25-134).
• [45]Breitenstein, Niels (1947), Sylloge Nummorum Graecorum. The Royal of Coins and Medals Danish National Museum, Caria I-II, Copenhagen.
• [46]Söğüt, Bilal (2008), “Naiskoi from the Sacred Percinct of Lagina Hekate: Augustus and Sarapis”, Anados 6-7. (421-431).
• [47]Söğüt, Bilal (2010), Stratonikeia 2008 Yılı Çalışmaları, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde (C. 4, 263-286), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• [48]Söğüt, Bilal (2011a), Stratonikeia 2009 Yılı Çalışmaları, 32. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde (C. 4, 194-211), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• [49]Söğüt, Bilal (2011b), “Sarapis Relief from Lagina”, The Journal of Roman Archaeology 80. (294-302).
• [50]Söğüt, Bilal (2012), Börükçü 2003-2006 Yılları Kazıları, B. Söğüt (Ed.), Stratonikeia'dan Lagina'ya Ahmet Adil Tırpan Armağanı içinde (553-586), Ege Yayınları, İstanbul.
• [51]Söğüt, Bilal (2015), Stratonikeia’nın Yerleşim Tarihi ve Yapılan Çalışmaları, B. Söğüt (Ed.) Stratonikeia ve Çevresi Araştırmaları, Stratonikeia Çalışmaları 1 içinde (1-9), Ege Yayınları, İstanbul.
• [52]Söğüt, Bilal (2019), Stratonikeia (Eskihisar) ve Kutsal Alanları, Stratonikeia Çalışmaları 5, Ege Yayınları, İstanbul.
• [53] Söğüt, Bilal ve Taşkıran, Murat (2014) “Stratonikeia’dan Augustus Dönemi Mısır Etkili Korinth Başlıkları”, Olba 22, Mayıs. (189-211).
• [54]Söğüt, Bilal ve Fatma, Aytekin (2017), Stratonikeia Kuzey Sütunlu Cadde Doğu Portik Mozaiği, Adak Adıbelli (Ed.), Barış Salman Anı Kitabı içinde (207-218), Ege Yayınları, İstanbul.
• [55]Şahin, Mehmet Çetin (1981), Die Inschriften von Stratonikeia 1: Panamara, Dr. Rudolf Habelt GMBH, Bonn.
• [56]Şahin, Mehmet Çetin (1982), Die Inschriften von Stratonikeia II,1: Lagina, Stratonikeia und Umgebung, Dr. Rudolf Habelt GMBH, Bonn.
• [57]Taşkıran, Murat (2016), “Aizanoi Güney Nekropolis’ten Medusa Kabartmalı Akroter”, E. Özer (Ed.), Aizanoi II içinde (16-35), Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
• [58]Tekocak, Mehmet (2019), Stratonikeia Kazılarında Bulunan Kırmızı Astarlı Seramikler, B. Söğüt (Ed.), Mimari, Heykel ve Küçük Buluntu Araştırmaları, Stratonikeia Çalışmaları 4 içinde (85-122), Ege Yayınları, İstanbul.
• [59]Ward-Perkins, John Bryan, (1993), The Severan Buildings of Lepcis Magna, Society for Libyan Studies, London, 1993.
• [60]Williamson, Christina G. (2012), “Sanctuaries as Turning Points in Territorial Formation. Lagina, Panamara and The Development of Stratonikeia”, Byzas 13. (113-150)
• [61]Williamson, Christina G. (2013), “Karian, Greek or Roman? The layered identities of Stratonikeia at the sanctuary of Hekate at Lagina”, TMA 50. (1-7).
• [62]Williamson, Christina G. (2021), Urban Rituals in Sacred Landscapes in Hellenistic Asia Minor, Brill, Boston.