Doğal Gaz ve Petrol Fiyatları ile BIST Sanayi Sektörü Endeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 42, 150 - 162, 24.03.2016

Kemal Eyüboğlu , Sinem Eyüboğlu

https://doi.org/10.19168/jyu.23741

Cited By: 15

Öz

Ülkelerin ekonomik olarak kalkınmasında sanayi sektörünün önemi büyüktür. Sanayi üretiminde kullanılan girdilerin başında ise enerji
gelmektedir. Dolayısıyla enerji fiyatlarında meydana gelecek bir dalgalanma sanayi sektörü şirketlerini etkileyebilecektir. Bu açıdan çalışmada,
2005:10-2015:09 dönemi için doğal gaz ve petrol fiyatları ile BIST Sanayi sektörü endeksleri arasında uzun dönemli bir ilişkinin olup olmadığı test
edilmektedir. Bu çerçevede çalışmada Sınai, Taş-Toprak, Metal Ana, Kimya-Petrol-Plastik, Metal Eşya-Makina, Gıda-İçecek, Tekstil-Deri ve OrmanKağıt-Basım
endeksleri ile doğal gaz ve petrolün TL bazlı fiyatları kullanılmıştır. Doğal gaz ve petrol fiyatları ile ilgili endeksler arasında uzun dönemli
ilişki olup olmadığı ise, Johansen eşbütünleşme yöntemi ile test edilmiştir. Elde edilen bulgular hem doğal gaz hem de petrol fiyatları ile mevcut
endeksler arasında uzun dönemli ilişki olduğunu göstermiştir. Buna bağlı olarak VECM yardımı ile ilgili değişkenler arasında kısa dönem dinamikleri
incelenmiş ve petrol fiyatı ile Sınai, Taş-Toprak, Metal Ana, Kimya-Petrol-Plastik ve Orman-Kağıt-Basım endeksleri arasında kısa dönemli ilişkinin
mevcut olduğu belirlenmiştir. Granger nedensellik testi ile kısa dönemli elde edilen ilişkinin yönünün petrol fiyatından ilgili endekse doğru tek yönlü
olarak gerçekleştiği desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğal Gaz Fiyatı, Petrol Fiyatı, Nedensellik, Borsa Istanbul

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Abdioğlu, Zehra ve Değirmenci Nurdan. 2014. “Petrol Fiyatları-Hisse Senedi Fiyatları İlişkisi: BIST Sektörel Analiz”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), 1-24.
• Acaravcı, Songül Kakilli ve Reyhanoğlu, İzay 2013. “Enerji Fiyatları ve Hisse Senedi Getirileri: Türkiye Ekonomisi İçin Bir Uygulama”, Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 94-110.
• Acaravcı, Ali, Öztürk, İlhan ve Kandır, Serkan Yılmaz. 2012. “Natural Gas Prices and Stock Prices: Evidence from EU-15 Countries”. Economic Modelling, 29, 1646-1654.
• Adaramola, Anthony Olugbenga. 2012, “Oil Price Shocks and Stock Market Behaviour: The Nigerian Experience”, Journal of Economics, 3 (1), 19-24.
• Albayrak, Ali Sait, Öztürk Nurettin ve Tüylüoğlu Şevket. 2012. “Makroekonomik Değişkenler ile Sermaye Hareketlerinin İMKB-100 Endeksi Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(8), 1-22.
• Asteriou, Dimitrious., Dimitras, Augustinos ve Lendewig, Andrea. 2013. “The Influence of Oil Prices on Stock Market Returns: Empirical Evidence from Oil Exporting and Oil Importing Countries”, International Journal of Business and Management, 8(18), 101-120.
• Basher, Syed A. ve Sadorsky, Perry. 2006. “Oil Price Risk and Emerging Stock Markets”. Global Finance Journal, 17, 224-251.
• Beşergil, Bilsen. 2007. Hampetrolden Petrokimyasallara El Kitabı, http://www.bayar.edu.tr/besergil/-hampetrolden_petrokimyasallara, 10.06.2015.
• BIST 2015. Endeks Verileri, http://borsaistanbul.com/endeksler/endeks-verileri(10.01.2015)
• Bilgin Recep, Sezgin, Fatih ve Altıner Bilal. 2013. “Uluslararası İlişkileri Şekillendiren Yeni Aktör Enerji: Kafkasya Örneği”, Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 52-65.
• Boyer, Martin ve Filion, Didier. 2007, “Common And Fundamental Factors In Stock Returns Of Canadian Oil And Gas Companies”, Energy Economics, 29 (3), 428-453.
• BP 2015 Statistical Review of World Energy June 2015, bp.com/statisticalreview, http://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/energy-economics/statistical-review-2015/bp-statistical-review-of-world-energy-2015-full-report.pdf
• Chen, Nai-Fu, Roll, Richard, Ross, Stephen. A. 1986. Economic Forces and the Stock Market. The Journal of Business, 59(3), 383-403.
• Demirtaş, Özgür 2013. Türkiye’nin Enerji Görünümü, https://ekonomi.isbank.com.tr/UserFiles/pdf/ar_13_2013.pdf
• Dickey, David A. ve Fuller, Wayne A. 1981. “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Econometrica 49, 1057-1072.
• EPDK 2011. Doğal Gaz Piyasası 2011 Yılı Sektör Raporu, http://www.epdk.gov.tr/documents/dogalgaz/rapor_yayin/Dpd_Rapor_Yayin_Sektor_Raporu_2011_YML4K810nps7.pdf
• EPDK 2013. Doğal Gaz Piyasası 2013 Yılı Sektör Raporu, http://www.epdk.gov.tr/documents/dogalgaz/rapor_yayin/Dpd_Rapor_Yayin_Sektor_Raporu_2013.pdf.
• EPDK 2015. Dünya ve Ülkemiz Enerji ve Tabii Kaynaklar Görünümü, http://www.enerji.gov.tr/File/?path=ROOT%2f1%2fDocuments%2fEnerji+ve+Tabii+Kaynaklar+G%C3%B6r%C3%BCn%C3%BCm%C3%BC%2fSayi+08.pdf
• Eryiğit, Mehmet. 2009. “Effects of Oil Price Changes on the Sector Indices of Istanbul Stock Exchange”. International Research Journal of Finance and Economics, 25, 209-216.
• Eryiğit Mehmet. 2012. “The Dynamical Relationship Between Oil Price Shocks And Selected Macroeconomic Variables in Turkey, Economic Research”. Ekonomska istraživanja, 25 (2), 263-276.
• Faff Robert ve Brailsford, Timothy J. 1999. “Oil Price Risk and The Australian Stock Market”, Journal of Energy Finance & Development, 4 (1), 69-87.
• Gönüllü Çağlar Ozan, Otluoğlu, Emir ve Şengöz Mehmet Hakan 2015. “Ham Petrol Fiyatı Değişimlerinin Petrokimya Sektörü Getirileri Üzerindeki Etkisi”, Uluslararası İktisadi İncelemeler Dergisi, 14, 223-234.
• Güler, Sevinç, Tunç, Ramazan ve Orçun, Çağatay. 2010. “Petrol Fiyat Riski ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Türkiye’de Enerji Sektörü Üzerinde Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), s.297-315.
• Güler Sevinç ve Nalın, Halime Temel 2013. “Petrol Fiyatlarının İMKB Endeksleri Üzerindeki Etkisi”. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 79-97.
• Güney Ege Kalkınma Ajansı GEKA 2012. Enerji Sektörü Raporu, http://geka.org.tr/yukleme/planlama/Sekt%C3%B6rel%20Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar/Enerji%20Sekt%C3%B6r%C3%BC%20Raporu.pdf
• http://www.bloomberght.com/haberler/haber/1504087-turkiyenin-enerji-ithalat-faturasi-55-9-milyar-dolar
• Huang, Roger D. Masulis, Ronald. W. & Stoll, Hans R. 1996. Energy Shocks and Financial Markets, Journal of Futures Markets, 16(1), 1-27.
• Investing. com, http://www.investing.com/commodities/natural-gas-historical-data, 5.05.2015.
• İşcan Erhan 2010. “Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi”, Maliye Dergisi, 158, 607-617.
• Jones, Charles M. ve Kaul, Gautam. 1996. “Oil and the Stock Markets”, The Journal of Finance, 51(2), 463-491.
• Kapusuzoğlu, Ayhan. 2011. “Relationships between Oil Price and Stock Market: An Empirical Analysis from Istanbul Stock Exchange (ISE)”, International Journal of Economics and Finance, 3(6), 99-106.
• Le, Thai-Ha. ve Chang, Youngho. 2011. “The Impact of Oil Price Fluctuations on Stock Markets in Developed and Emerging Economies”. Singapore Economic Review Conference.
• Li, Hua ve Wen, Zhu 2012. “Causal Relation Between Macro Economy and Industrial Index Based on Regression Analysis”, Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 46 (2), 754-761.
• Malik Farooq ve Ewing Bradley T. 2009. Volatility Transmission Between Oil Prices and Equity Sector Returns, International Review of Financial Analysis, 18, 95-100.
• Masih Rumi, Sanjay, Peters ve Mello, Lurion De. 2011. “Oil Price Volatility and Stock Price Fluctuations in an Emerging Market: Evidence from South Korea”. Energy Economics, 33, 975-986.
• Nandha, Mohan ve Hammoudeh, Shawkat. 2007. “Systematic Risk, and Oil Price and Exchange Rate Sensitivities in Asia-Pasific Stock Markets”. Research in International Business and Finance, 21(2), 326-341.
• Narayan Paresh Kumar ve Narayan Seema. 2010. “Modeling the Impact of Oil Prices on Vietnam’s Stock Prices”, Applied Energy, 87, 356-361.
• Özmerdivanlı, Arzu 2014. “Petrol Fiyatları ile BIST 100 Endeksi Kapanış Fiyatları Arasındaki İlişki”, Akademik Bakış, 43, 1-12.
• Öztürk, M.B., Gümüş, G.K., Taşkın, F.D. ve Çağlı, E.Ç. 2013. Petrol ve Doğalgaz Fiyatları ile İmalat ve Kimya-Petrol-Plastik Sektörlerinin Endeksleri Arasındaki İlişki, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), 64-74.
• Papapetrou, Evangelia. 2001. “Oil Price Shocks, Stock Market, Economic Activity and Employment in Greece”. Energy Economics, 23(5), 511-532.
• Park, Jungwook ve Ratti, Ronald A. 2008. “Oil Price Shocks and Stock Markets in the U.S. and 13 European Countries”. Energy Economics, 30(5), 2587-2608.
• Phillips, C.B. Peter ve Pierre Perron. 1988. “Testing For a Unit Root in Time Series Regression”. Biomètrika 75(2), 336-346.
• Sadorsky, Perry. 1999. “Oil Price Shocks and Stock Market Activity”, Energy Economics, 449-469.
• Sarı, Ramazan. ve Soytaş, Uğur. 2006. “The Relationship between Stock Returns, Crude Oil Prices, Interest Rates and Output: Evidence from a Developing Economy”, The Empirical Economics Letters, 5 (4), 205-220.
• Sayılgan Güven ve Süslü Cemil. 2011. “Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: Türkiye ve Gelişmekte Olan Piyasalar Üzerine Bir İnceleme”. BDDK Dergisi, 5(1), 73-96.
• Sohtaoğlu Nazif Hülagü ve Erbaş Fatih. 2006. “Enerji Kaynaklarının Arz ve Talebine Yönelik Küresel Eğilimlerin Tarihsel Süreçte Karşılaştırmalı Analizi”. Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi Türkiye 10. Enerji Kongresi, http://www.dektmk.org.tr/pdf/enerji_kongresi_10/Nazif_Hulagu.pdf
• TMMOB Makine Mühendisleri Odası 2008. Dünyada Ve Türkiye’de Enerji Verimliliği Oda Raporu, http://www.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/a551829d50f1400_ek.pdf.
• TMMOB Makine Mühendisleri Odası (2015). Türkiye Enerji Görünümü, http://www.mmo.org.tr/yayinlar/kitap_goster.php?kodu=379
• Toraman, Cengiz Başarır Çağatay ve Bayramoğlu Fatih M. 2011. “Effects of Crude Oil Price Changes on Sector Indices of Istanbul Stock Exchange”. European Journal of Economic and Political Studies,(2), 109-124.
• Türkiye Petrolleri 2014. Ham Petrol ve Doğalgaz Sektör Raporu, Mayıs 2014.
• Ünlü, Ulaş ve Topçu, Mert. 2012. “Do Oil Prices Directly Affect Stock Markets: Evidence from Istanbul Stock Exchange”, İktisat, İşletme ve Finans, 27(319), 75-88.
• Yıldırım Murat, Bayar Yılmaz ve Kaya Abdülkadir. 2014. “Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 93-108.