Covid-19 Sürecinin Türkiye’de Kripto Varlık Yatımlarına Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 72, 405 - 424, 19.10.2023

Önder Dilek , Abdulmuttalip Pilatin

https://doi.org/10.19168/jyasar.1260480

Öz

11 Mart 2020’de Covid-19’un Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilmesi ve akabinde tüm dünyada sokağa çıkma, kapanma ve kısıtlama yasaklarının başlaması bireylerin ve toplumların yaşamlarını birçok yönden etkilemiştir. Bu çalışmada, Covid-19 pandemisinin yatırımcıların kripto varlık yatırımlarını ne yönde etkilediği ve bu yatırımların yatırımcıların demografik özellikleri göre farklılaşma durumları analiz edilmiştir. Bu amaca yönelik olarak Türkiye’nin 7 bölgesinde 600 kişiye uygulanan anketlerin tamamı Covid-19 pandemisinden önce veya sonra kripto varlık yatırımı olanlara uygulanmıştır. Türkiye’de kripto varlık yatırımı yapan yatırımcıların %66,7’sinin Covid-19 salgını sonrasında kripto varlık yatırımı yapmaya başladığı belirlenmiştir. Bu oran kripto varlık yatırımcı sayısı açısından gerçekten çok yüksek bir orandır. Covid-19 salgını öncesinde ise kripto varlık yatırımlarında erkeklerin oranının kadınlardan fazla olduğu, ileri yaştaki bireylerin kripto varlıklara yatırım yapma oranlarının daha düşük olduğu, geliri 12.001 TL ve üzerindekilerde kripto varlıklara yatırım yapma oranlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca, Covid-19’un kripto varlık yatırımları üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmış, Covid-19 salgını sonrasında kripto varlık yatırımlarının yatırımcıların cinsiyetlerine göre ve gelir düzeylerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kripto Varlık, Yatırım, Yatırımcı, Covid-19

Kaynakça

• Alpago, H. (2018). Bitcoin’de selfcoin’e kripto para. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 411-428.
• Alkış, A. (2018). İslam Hukuku açısından Bitcoin ve kripto para. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üni¬versitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 69-90.
• Arslan, Ş., & Çankaya, S. (2022). COVID-19 Pandemisinin Bireysel Yatırımcı Davranışlarına Etkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 600-611.
• Arslan, K. (2018, 21 Nisan). SPSS'de Bağımsız Örneklem T-Testi (Independent Sample T-Test) [Web Günlük Postası]. Erişim Tarihi : 22 Ağustos 2023.
• Aytekin, B. A., & Ulusoy, T. A. (2022). A netnography study examined consumer perception towards cryptocurrency investment during the COVID-19 pandemic. Business & Management Studies: An International Journal, 10(4), 1380-1396.
• Bayraktar, A. (2020). COVID-19 Pandemisinin finansal etkileri: BİST imalat sektörü uygulaması. Electronic Turkish Studies, 15(8). 3415-3428.
• Bektaş, S., Gül, S., & Bakır, H. (2023). COVID-19 döneminde bitcoin fiyatlarının seçilmiş finansal göstergeler ile uzun dönem ampirik etkileşimi: ARDL analizi incelemesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 41(1), 21-43.
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), Kripto para araştırma raporu, 2020. https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/arastirma-raporlari/kripto-para-raporu-5f11d¬fe709c25.pdf., 11/05/2022.
• Bouri, E., Jalkh, N., Molnár, P. & Roubaud, D. (2016). Bitcoin for energy commodities before and after the December 2013 crash: Diversifier, hedge or safe haven? Applied Economics, 49(50), 5063–5073.
• Bulut, E., & Bekar, S. A. (2020). Yatırımcı irrasyonalitesi bağlamında kripto para piyasası. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 57(652), 65-89.
• Ciaian, P., Cupak, A., Fessler, P., & Kancs, D. A. (2022). Environmental-Social-Governance Preferences and Investments in Crypto-Assets. arXiv preprint arXiv:2206.14548.
• Contuk, Y. F. (2021), COVID -19 sürecinde altın ve petrol fiyatlarının bitcoin üzerindeki asimetrik etkisi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 911-926.
• Corbet, S., Hou, Y. G., Hu, Y., Larkin, C., Lucey, B., & Oxley, L. (2022). Cryptocurrency Liquidity And Volatility İnterrelationships During the COVID-19 Pandemic. Finance Research Letters, 45, 102137.
• Dilek, Ö. (2022). Kripto para yatırımını etkileyen faktörlerin incelenmesi, Kandır, S. Y. & Ülbeği, İ. D. (Eds.), Güncel İşletme Yönetimi Çalışmaları – II, (s. 139-160). Akademisyen kitabevi, Ankara.
• Elu, J., & Williams, M. (2023). COVID-19 Cryptocurrency Investment: Wealth Disparities and Portfolio Diversification. Journal of Economics, Race, and Policy, 6(1), 53-59.
• Eren, B. S., Erek, M. S., & Buyruk Akbaba, A. N. (2020). Kripto para kavramı ve muhasebeleştiril¬mesi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 9(2).1340-1367.
• Filik, A., & Yeşilay, R. B. (2020). COVID-19 ile ivmelenen dijitalleşmenin PLM’e etkileri. Mühendis ve Makina, 61(701), 320-337.
• Gubadli, M., & Sarikovanlik, V. (2023). Kripto para piyasasında volatil davranışların asimetrik stokastik volatilite modeli ile testi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 19(1), 61-82.
• Gül, K., & Akyol, H. (2021). COVID-19 pandemisinin kripto para piyasalarına etkisinin incelenmesi International Blockchain And Cryptocurrency Conference, November 2-3, 2021, Ankara, Turkey 72-83.
• Gülcan, N., & Boyacıoğlu, N. (2023). Kripto paralarda yatırımcı duyarlılığı etkisi: Fourier nedensellik uygulaması. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 18(1), 219-231.
• Göktaş, P., & Aksu, A. (2021). Endüstri 4.0 ile beraber blok zincir (blockchain) teknolojisi, bitcoin ve sanal paraların gelecekteki olası etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(3), 279-293.
• https://www.btcturk.com/bilgi-platformu/bitcoin-tarihi/, 03/06/2022.
• https://www.blockchain.com/charts/total-bitcoins, 11/07/2022.
• https://icisleri.gov.tr/turkiyenin-nufus-haritasi-10072021, 11/02/2022.
• https://coinmarketcap.com/charts/, 05/10/2022.
• https://coinmarketcap.com/tr/currencies/bitcoin/, 05/10/2022.
• Işıldak, M. S. (2021). Kovid-19 pandemisinin kripto para ikilileriyle ilişkisi: ARDL sınır testi ile eşbütünleşme analizi, Özker, A. N. (ed.), İşletme ve İktisadî Bilimler Araştırma ve Teori (s. 29-54), Publisher Livre de Lyon.
• Jora, M. N., & Nandal, N. (2020). Investors attitude towards cryptocurrency-based on gender. Tur¬kish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 11(2), 622-630.
• Mnif, E., Salhi, B., Mouakha, K., & Jarboui, A. (2022). Investor behavior and cryptocurrency market bubbles during the COVID-19 pandemic. Review of Behavioral Finance, 14(4), 491-507.
• Nandal, N., & Jora, M. N. (2020). Impact of household income on investors attitude towards crypto currency. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 449-458.
• Nishibe, M. (2016). The Enigma of Money, Singapore: Springer.
• Nguyen, A. P. N., Mai, T. T., Bezbradica, M., & Crane, M. (2022). The cryptocurrency market in transition before and after COVID-19: An opportunity for investors?. Entropy, 24(9), 1317.
• Ortmann, R., Pelster, M., & Wengerek, S. T. (2020). COVID-19 and investor behavior. Finance Research Letters, 37, 101717.
• Öget, E., & Kanat, E. (2023). Üniversite öğrencilerinin kripto para tutum ve bilgi düzeylerinin ölçümü: ZBEUN örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(1), 143-159.
• Özparlak, G. (2021), COVID-19 salgını sürecinde kripto paralara artan talep, Özkoçak Y. & Öngel, V. (Eds.), Değişen ve Değişmeyenleri ile COVID-19 Dönemi ve Yeni Normaller 3, (s. 239-262), Der Yayınları.
• Öztürk, A., & Dilek, Ö. (2021). COVID-19 sürecinin tüketici dijital hizmet kullanımlarına etkileri, Atlas International Congresson Social Sciences 8, 11-13 Haziran, Ankara, ISSN - 2616 - 936x, 1-13.
• Pilatin, A. (2022a). In the context of behavioral finance, do investor characteristics affect stock holding period?. KAÜİİBFD, 13(25), 244-266.
• Pilatin, A. (2022b). Bireylerin sosyo-ekonomik özellikleri kripto varlık satın almalarını etkiler mi? Türkiye’den kanıtlar . Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 665-678.
• Rubbaniy, G., Khalid, A. A., & Samitas, A. (2021). Are cryptos safe-haven assets during COVID-19? Evidence from wavelet coherence analysis. Emerging Markets Finance and Trade, 57(6), 1741-1756.
• Sevinç, D. E., & AkıncI, G. Y. (2021). Modeling the volatility of Bitcoin returns using EGARCH method. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16(62), 787-800.
• Şenkardeş, C. G., & Akadur, O. (2021). A research on the factors affecting cryptocurrency invest¬ments within the gender context. Journal of Business Economics and Finance, 10(4), 178-189. /10.17261/Pressacademia.2021.1463.
• Uçkun, N., & Dal, L. (2021). Kripto para yatırımcılarında finansal risk toleransı. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (89), 155-170.
• Yang, C., Wang, X., & Gao, W. (2022). Is Bitcoin a better hedging and safe-haven investment than traditional assets against currencies? Evidence from the time-frequency domain approach. The North American Journal of Economics and Finance, 62, 101747.
• Yarovaya, L., Matkovskyy, R., & Jalan, A. (2021). The effects of a “black swan” event (COVID-19) on herding behavior in cryptocurrency markets. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 75, 101321.
• Yıldız, S. N., & Aydın, Ü. (2022). COVID-19 Salgınının Türkiye’de finansal yatırım araçları üzerindeki etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 294-316.
• Yousaf, I., & Ali, S. (2020). The COVID-19 outbreak and high frequency information transmission between major cryptocurrencies: Evidence from the VAR-DCC-GARCH approach. Borsa Istanbul Review, 20, S1-S10.
• Yurtsızoğlu, Z., & Akgül, K. A. (2022). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin kripto para algısı ve farkındalık düzeyi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(3), 383-397.
• Zhang, W., Wang, P., Li, X., & Shen, D. (2018). Some stylized facts of the cryptocurrency market. Applied Economics, 50(55), 5950-5965.