إن الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر من أهم
أحكام القرآن المتعلقة بالمجتمع، قد أمر الله سبحانه وتعالى به في كتابه وأثنى على
من يقوم به وعاب من يتركه. ونبّه النبي صلى الله عليه وسلم في أحاديث كثيرة على
مكانته وأخبر بهلاك المجتمع الذي ترك أفراده هذا العمل العظيم كلياً. تهتم به
التنظيمات التي قد تأسست بادعاء إقامة الإمارة الإسلامية اليوم اهتماماً كبيراً
كما أن الفرق الإسلامية مثل الخوارج والمعتزلة اهتمت بها في التاريخ. نتناول في
بحثنا هذا الموضوع فنعرِّف المعروف والمنكر لغةً واصطلاحاً ونميّزهما من المصطلحات
القريبة، ونشير إلى النقاط المشركة بينها، ونذكر الأدلة الدالة على وجوب الأمر بالمعروف
والنهي عن المنكر في القرآن الكريم والسنة النبوية ثم نحاول الأجابة عن هذه
الأسئلة: من الذين يجب عليهم الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر؟ وما صفاتهم التي
يجب اتصافهم بها؟ وكيف تكون طريقة الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر؟ وما آدابها؟ وهل
هناك ظروف يسقط فيها هذا الوجوب؟ وكيف يكون القيام بالأمر بالمعروف والنهي عن
المنكر تجاه القادة؟ وأخيراً نبحث عن مصير الطائفة الثالثة من أصحاب السبت – وهي
طائفة تترك النهي عن المنكر وتلوم الذين يواظبون عليه كما وردت قصتهم في سورة
الأعراف – حتى يتبلور حال من ترك الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر حسب الشروط
والمبادئ التي قد حصلنا عليها عند الجواب عن الأسئلة السابقة.
The
Promotion of Virtue and Prevention of Vice is one of the most important
provisions of the Quran to community. Allah Almighty has ordered to do it in
his holy book, praised those who carry it out and blamed those who don’t. Prophet (peace be upon
him) had reminded us about its status and informed us about the decline of the
community that abandoned this great work completely. Some organizations that
have been founded by the claim of establishing Islamic Emirate nowadays pay too
much attention to this as the Islamic sects like Khawarij and Mu’tazila did in
the past. In this research on the above mentioned subject we will clearly give
the literal and terminological definition of ‘Virtue’ and ‘Vice’, distinguish
them from other similar terms, point out the common matters between them and
mention the proofs and evidences from Holy Quran and Sunnah which indicate the
necessity of Promotion of Virtue and Prevention of Vice. After that, we will
try to answer these questions: Who should promote virtue and prevent vice? What
qualities they should have? Which way and method is better to implement it and
how? Is there any situation that the person can avoid it? How it should be
applied towards the leaders? And finally, we will discuss about what had
happened to the third group of Ashabussabt – a group who abandoned the
prevention of vice and blamed those who did it. Their story has been narrated
in Surah A’raf – to get a clear cut idea about the destiny of those who are not
carrying out the Promotion of Virtue and Prevention of Vice according to the
needed principles and methods that we mentioned in the answer to the previous
questions.
Toplumla alakalı Kur’an Hükümlerinin en önemlilerinden biri iyiliği
emretme ve kötülükten alıkoymadır. Allah Azze ve celle Kur’an’da bunu emredip
yapanı överken terk edeni kınamıştır. Peygamber
efendimiz birçok hadiste bunun konumunu bildirmiş ve bu büyük işi tamamen terk
eden toplumun helak olacağını haber vermiştir. Tarihte mutezile ve hariciler
gibi İslami fırkaların önem gösterdiği bu ilkeye bu gün İslam devleti kurma
iddiasında olan gruplar da önem göstermişlerdir. Bu çalışmada bu konu ele
alınıp iyilik ve kötülük sözlük ve terim anlamları tanıtılıp buna yakın
terimlerde farkları ortaya konulacaktır. Bu ilkeye eşanlamlı sözcüklere işaret
edilip Kur’an ve Sünnette bu ilkenin vacip olduğunu gösteren deliller
zikredilecektir. Daha sonra aşağıdaki sorulara cevap vermeye çalışacağız. İyiliği emretme ve kötülükten sakındırma
kimin görevidir? Bu görevi yapacak kişilerin özellikler neler olmalıdır? Bu
ilkeyi uygulamanın metodu nedir? Âdâpları nelerdir? Bu ilkenin gerekliliğini
ortadan kaldıran durumlar var mıdır? Bu ilke yöneticilere karşı nasıl
uygulanır? Son olarak A’raf suresinde kıssaları zikredilen sebt ashabının 3.
grubu olan kötülükten alıkoymayı terk edip bunu yapanları kınayanların başına
neler geldiğinden bahsedeceğiz. Ta ki geçen sorulara cevap verme aracılığıyla
elde ettiğimiz ilkeler ve şartlar çerçevesinde bu ilkeyi terk eden kişinin
durumu ortaya çıksın.
Journal Section | RESEARCH ARTICLES |
---|---|
Authors | |
Publication Date | June 15, 2017 |
Published in Issue | Year 2017 Volume: 4 Issue: 6 |