SOCIAL PROPHECY AND IDENTITY IN Al-FĀRĀBĪ

Year 2022, Volume: 9 Issue: 2, 729 - 748, 30.12.2022

Ceyhan Işık

https://doi.org/10.46353/k7auifd.1096769

Abstract

This article deals with al-Fārābī's approach to the identity of the prophet. The science of kalām focuses on issues such as miracles and the attributes of prophets about prophecy. Al-Fārābī, on the other hand, looks at the phenomenon of prophethood differently from the science of kalām. He considers prophecy from psychological and socio-political perspectives. Psychological prophecy is more about the theory of revelation, while socio-political prophecy is more about socio-political leadership. Psychological prophecy is mostly under the influence of Aristotle. Socio-political prophecy, on the other hand, is mostly under the influence of Plato. Al-Fārābī developed a Hellenic-Islamic revelation doctrine, especially thanks to Aristotle's psychology teaching. He did something similar in socio-political prophecy. Al-Fārābī developed the doctrine of social prophecy with the help of Plato. He made Plato's lawgiver, king, and philosopher a prophet. As a result, al-Fārābī followed a multi-faceted philosophical path in order to develop his multi-faceted prophetic teaching. Metaphysic is at the center of this philosophy. Ethics and politics are at the service of metaphysics. Prophetic teaching is shaped in ethics and politics. Prophecy is a matter of the volitional world.
Al-Fārābī tries to reconcile philosophy and religion. He made an effort not to conflict with Islam, the religion of the society. For this he developed the theory of social prophecy. Al-Fārābī's social prophecy is a kind of affirmative identification doctrine. According to this, the prophet is a mass philosopher, legislator, first ruler, first sovereign, imam, educator, hero, and soothsayer. These identities are associated with a serious tone of politics. Already, some of them are direct political identities, like the first ruler. Politics in the philosophy of al-Fārābī is the element that establishes the relationship between philosophy and religion. While philosophy is a high occupation, religion is for the common people. Politics, on the other hand, provides the balance between philosophy and religion. Prophecy is twofold: prophecy as revelation and prophecy as political astrology.
For al-Fārābī, the prophet is the philosopher of the masses. Perhaps the biggest problem in al-Fārābī’s political philosophy is that Muhammad's philosophical intellectual side was weak. Al-Fārābī tries to close this gap with Plato and Aristotle. The state administrator that he shows as an ideal is Muhammad, who has intellectual knowledge of Plato and Aristotle. In this way, al-Fārābī tries to establish a reconciliation between Islamic and Greek philosophy. In this context, al-Fārābī also benefits from Plato's philosopher-king doctrine. Muhammad is the prophet-king. Muhammad existed as a prophet and state ruler in history. Al-Fārābī adds the philosopher part Muhammed through Aristotle and Plato. The prophet is the legislator. Legislation was a familiar phenomenon in both Greece and Islam. For al-Fārābī, the legislator is the guide on fundamental legal issues. The legislator codifies the law in this aspect. Legislation itself is legal codification. Lawyers, on the other hand, deduce legal provisions from the codifications set by the legislator. Prophet is the first ruler. A manager should have many qualities. For example, the manager must be physically and mentally competent. The prophet is the first sovereign. Sovereignty means state. Religion cannot exist without the state. In terms of al-Fārābī philosophy, Allah sent Muhammad himself as the head of state, in addition to being a prophet. The prophet is the imam. Believers, namely citizens are those who follow the imam. Through to the imam, citizens take place in the hierarchy of the umma, that is, the state. The prophet is the teacher. The prophet himself does not need education. Al-Fārābī develops the doctrine of prophethood through some different identities apart from these identities: priesthood and heroism. Prophecy is twofold: revelation and political astrology. Political success is not achieved without heroism.
After al-Fārābī, social prophecy did not receive the attention it deserved. The philosophers' teaching of psychological prophecy received more attention.

Keywords

Islamic Philosophy, identity, predicate, negation, prophet

FÂRÂBÎ’DE SOSYAL PEYGAMBERLİK VE KİMLİK

Abstract

Bu makale Fârâbî’nin peygamberin kimliği konusuna olan yaklaşımını ele almaktadır. Kelam ilmi, peygamberlik konusunda mucize ve peygamberlerin sıfatları gibi konuları merkeze alır. Fârâbî ise peygamberlik olgusuna kelam ilminden farklı bakar. O, peygamberliği psikolojik ve sosyo-politik açılardan ele alır. Psikolojik peygamberlik daha çok vahiy teorisi ile ilgiliyken sosyo-politik peygamberlik ise daha çok sosyo-politik önderlik ile ilintilidir. Psikolojik peygamberlik daha çok Aristo etkisi altındadır. Sosyo-politik peygamberlik ise daha çok Platon etkisi altındadır. Fârâbî özellikle Aristoteles’in psikoloji öğretisi sayesinde Helen-İslam terkipli vahiy öğretisi geliştirdi. Benzer bir şeyi sosyo-politik peygamberlikte yaptı. Fârâbî, Platon yardımıyla sosyal peygamberlik öğretisi geliştirdi. Platon’un kanun koyucusu, kralı ve filozofunu Fârâbî peygamber yaptı. Neticede çok yönlü peygamberlik öğretisini geliştirmek için Fârâbî, çok yönlü bir felsefe yolu izledi. Bu felsefede merkezde duran metafiziktir. Etik ve politika ise metafiziğin hizmetindedir. Peygamberlik öğretisi etik ve politikada şekillenmektedir. Peygamberlik iradi dünyanın bir konusudur.
Fârâbî, felsefe ve dini uzlaştırmaya çalışır. O, toplumun dini olan İslam ile çatışmamaya gayret sarf etti. Bunun için sosyal peygamberlik teorisi geliştirdi. Fârâbî’nin sosyal peygamberlik öğretisi, bir tür olumlamalı kimliklendirme öğretisidir. Buna göre peygamber kitlesel filozoftur, yasa koyucudur, ilk yöneticidir, ilk hükümdardır, imamdır, eğitmendir, kahramandır ve kâhindir. Bu kimlikler ciddi tonda politika ile ilintilidir. Zaten bir kısmı direkt politik kimliklerdir, ilk yönetici gibi. Fârâbî felsefesinde politika; felsefe ve dinin arasını kuran unsurdur. Felsefe üst bir meşguliyet iken din ise halk tabakasına yöneliktir. Politika ise felsefe ve din arasındaki dengeyi sağlar. Kehanet iki yönlüdür: Vahiy olarak kehanet ve politik müneccimlik olarak kehanet. Fârâbî için peygamber kitlelerin filozofudur. Fârâbî siyaset felsefesinde en büyük sorun belki de Hz. Muhammed’in felsefi anlamda düşünsel yönünün zayıf oluşudur. Fârâbî bu açığı Platon ve Aristoteles ile kapatmaya çalışır. Onun ideal olarak gösterdiği site yöneticisi düşünsel olarak Platon ve Aristoteles bilgisine sahip Hz. Muhammed’dir. Fârâbî bu şekilde İslam ve Yunan felsefesi arasında bir uzlaşma tesis etmeye gayret sarf eder. Bu bağlamda Platon’un filozof-kral öğretisinden de yararlanır. Hz. Muhammed peygamber-kraldır. Hz. Muhammed, tarihte peygamber ve site yönetici olarak var oldu. Filozof kısmını ise Fârâbî; Aristoteles ve Platon yoluyla eklemler. Peygamber yasa koyucudur. Yasa koyuculuk hem Yunan hem de İslam’da bilinen bir olguydu. Fârâbî için yasa koyucu, temel hukuki konularda yol göstericidir. Yasa koyucu bu yönüyle hukuku kodifike eder. Yasa koyuculuk bizatihi hukuksal kodifikasyondur. Hukukçular ise yasa koyucu tarafından konulan kodifikasyonlardan hukuki hükümler çıkarırlar. Peygamber ilk yöneticidir. Yöneticide birçok nitelik olmalıdır. Örneğin yönetici, fiziken ve fikren yeterli olmak zorundadır. Peygamber ilk hükümdardır. Hükümdarlık devlet demektir. Devlet olmadan din var olamaz. Fârâbî felsefesi açısından Allah Hz. Muhammed’i bizatihi -peygamber olmanın yanı sıra- devlet başkanı olarak göndermiştir. Peygamber imamdır. Müminler, yani yurttaşlar imama tabi olanlardır. İmam sayesinde yurttaşlar ümmet, yani devlet hiyerarşisinde yer alır. Peygamber eğitmendir. Peygamberin kendisi eğitime gerek duymaz. Fârâbî bu kimliklerin dışında farklı bazı kimliklikler yoluyla peygamberlik öğretisini geliştirir: Kâhin(lik) ve kahraman(lık). Kehanet iki yönlüdür: Vahiy ve politik müneccimlik. Kahramanlık olmadan politik başarı kazanılmamaktadır.
Fârâbî sonrasında sosyal peygamberlik hak ettiği ilgiyi göremedi. Filozofların psikolojik peygamberlik öğretisi daha fazla dikkat çekti.

Keywords

İslam Felsefesi, kimlik, sıfat, olumsuzlama, Peygamber

References

• Abduh, Muhammed. Tevhid Risalesi. çev. Sabri Hizmetli, Ankara: Fecr Yayınları, 1986.
• Aydın, Hasan. “Dinî-Felsefî Temelleri Işığında Fârâbî’nin Eğitim Ütopyası”, Kelam Araştırmalar 8/1 (2010), 123-150.
• Bayraklı, Bayraktar. Fârâbî’de Devlet Felsefesi. İstanbul: Doğuş, 1983.
• Cicero, Marcus Tullius. Tanrıların Doğası. çev. Gül Özaktürk - Ü. Fato Telator, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2018.
• Deleuze, Gilles. Difference and Repetition. Translated by Paul Patton, New York: Colombia University Press, 1994.
• Derrida, Jacques. Kozmopolitizm ve Bağışlama Üzerine. çev. Ali Utku, Mukadder Erkan, İstanbul: Birey, 2005.
• Direk, Zeynep. “Filozofların Irk Düşüncesinin Peşinde…”, Başkalık Deneyimi, Kıta Avrupası Felsefesi Üzerine Denemeler. İstanbul: Cogito, Yapı Kredi Yayınları, 2013.
• el-Endelüsî, Sâid. Tabakâtü’l-Ümem. Milletlerin Bilim Tarihi, çev. Ramazan Şeşen İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2014.
• Fârâbî. “Fârâbî’nin Kitâbü’l-Mille Adlı Eserinin Takdim ve Çevirisi”. çev. Fatih Toktaş, Divan, İstanbul, (2002/1), 247-273.
• Fârâbî. Eflâtun Kanunlarının Özeti. çev. Fahrettin Olguner, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1985.
• Fârâbî. “Mutluluğu Kazanma”. çev. Hüseyin Atay, Fârâbî’nin Üç Eseri, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1974.
• Fârâbî. es-Siyâsetü’l-medeniyye. nşr. Fevzî Mitrî en-Neccâr, 2. Baskı, Beyrut: Dâr'ul Meşrık, 1993.
• Fârâbî. İlimlerin Sayımı. çev. Ahmet Arslan, İstanbul: Divan, 1999.
• Fârâbî, Fusulü'l Medeni. Giriş ve Notlarla Neşreden, D. M. Dunlop, çev. Yrd. Doç. Dr. Hanifi Özcan, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1987.
• Fârâbî. Harfler Kitabı. çev. Ömer Türker, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2008.
• Fârâbî. İdeal Devlet. Açıklamalı Çeviri: Ahmet Arslan, İstanbul: Divan, 2013.
• Fârâbî. Risâle fi’l-ʿaḳl. Bibliotheca Arabica Scholasticorum, Série Arabe, Texte Arabe Intégral, en partie inédit, Établi Par Marice Bouyges, S. J., 2ᵉ Édition, Beyrouth: Dar El Machreq Sarl, 1986.
• Fârâbî. et-Tenbîh ʿalâ sebîli’s-saʿâde, Resâil'ül-Fârâbî, Haydarâbâd 1345/1926.
• Fazlur Rahman. Prophecy in İslam. London: George Allen and Unwin Ltd., 1958.
• Fazlur Rahman. Major Themes of The Qur’an. Second Edition, Minneapolis: Bibliotheca Islamica, 1994.
• Foucault, Michel. Felsefe Sahnesi. Seçme Yazılar 5, çev. Işık Ergüden, 2. Basım, İstanbul: Ayrıntı, 2011.
• Gazzâlî. Mişkâtü'l-envâr. nşr. ve çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik, 2016.
• Gazzâlî. Filozofların Tutarsızlığı. çev. Mahmut Kaya, Hüseyin Sarıoğlu, 4. Basım, İstanbul: Klasik Yayınları, 2012.
• Goldziher, Ignaz. “Die Ǵinnen der Dichter.” Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 45/4 (1891), 685-690.
• Goldziher, Ignaz. “’Säulenmänner’ Im Arabischen.”. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 55/3 (1901), 503-508.
• Grabmann, Martin. Wesen und Grundlagen der katholischen Mystik, Zweite, vermehrte Auflage, Der katholische Gedanke: Band II, Veröffentlichungen des Verbandes der Vereine katholischer Akademiker zur Pflege der katholischen Weltanschauung, München: Theatiner Verlag, 1923.
• Hallâc-ı Mansûr. “Kitâbu’t-Tavâsîn”, Yaşar Nuri Öztürk, Hallâc-ı Mansûr ve Eseri., 3. Baskı, İstanbul: Yeni Boyut, 1997.
• İbn Sînâ. İşaretler ve Tembihler. çev. Ekrem Demirli, Ali Durusoy, Muhittin Macit, İstanbul: Litera, 2005.
• Kaya, Mahmut. “Fârâbî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedi (Erişim 14 Mart 2022).
• Levinas, Emmanuel. “Die Philosophie und die Idee des Unendlichen”. Übers. Wolfgang Nikolaus Krewani, Was ist Philosophie? Programmatische Texte von Platon bis Derrida, Herausgegeben von Rolf Elberfeld, Stuttgart: Reclam, 2008.
• Mahdi, Muhsin. AlFārābī and the Foundation of Islamic Political Philosophy, Chigago: The University of Chicago Press, 2001.
• Mahdi, Muhsin. “Fârâbî”. History of Political Philosophy, Third Edition, Leo Strauss - Joseph Cropsey, Chigago and London: The University of Chicago Press, 1987.
• Molacı, Melike. “Kendini Gerçekleştiren Kehanet”. ViraVerita, E-Dergi/9, Mayıs 2019.
• Ritter, Joachim. Varoluş Felsefesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Konferansları 4, İstanbul: 1954.
• Rosenthal, Erwin. Ortaçağ'da İslam Siyaset Düşüncesi. çev. Ali Çaksu, İz Yayıncılık, İstanbul, 1996.
• Rosenthal, Erwin. “Farabî’nin Felsefesinde Siyasetin Yeri”, çev. Bayram Ali Çetinkaya, İslamî Araştırmalar Dergisi 18/2, 2005.
• Spinoza, Baruch. Teolojik Politik İnceleme. çev. Cemal Bali Akal - Reyda Ergün, Ankara: Dost Kitabevi, 2010.
• Strauss, Leo. “Fārābī’s Plato”. Louis Ginzberg: Jubilee Volume, New York: The American Academy for Jewish Research, 1945.
• Strauss, Leo. “Eine vermißte Schrift Farâbîs (1936)”, Gesammelte Schriften Band 2, Philosophie und Gesetz –Frühe Schriften, Unter Mitwirkung von Wiebke Meier, herausgegeben von Heinrich Meier, Zweite, durchgesehene und erweiterte Auflage, Stuttgart Weimar, Verlag J. B. Metzler, 2013.
• Strauss, Leo. “Die philosophische Begründung des Gesetzes, Maimunis Lehre von der Prophetie und ihre Quellen”. Gesammelte Schriften Band 2, Philosophie und Gesetz –Frühe Schriften, Unter Mitwirkung von Wiebke Meier, herausgegeben von Heinrich Meier, Zweite, durchgesehene und erweiterte Auflage, Stuttgart Weimar, Verlag J. B. Metzler, 2013.
• Şemseddin, Ahmed. el-Fârâbî. Beyrut: Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1990.
• al-Talbî, Ammar. “al-Fārābī”. The Quarterly Review of Comparative Education, Unesco: Bureau of Education, 23- 1/2 (Paris 1993), 353-372.
• Terkan, Fehrullah. Klasik Dönem İslam Felsefesinde Vahiy ve Peygamberlik. İstanbul: Kur'an Araştırmaları Merkezi Yayınları 33, 2018.
• Voltaire. Felsefe Sözlüğü I. çev. Lütfi Ay, İstanbul: MEB Yayınları, 1995.
• van Ess, “Josef. İslâm Dinî Düşüncesinde Septisizm”. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22 (İzmir, 2005).
• Watt, W. Montgomery. Müslüman Aydın (Gazali Hakkında Bir Araştırma). çev. Hanifi Özcan, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1989.
• Watt, W. Montgomery. İslam'da Siyasal Düşüncenin Oluşumu. çev. Ulvi Murat Kılavuz, İstanbul: Birey Yayıncılık, 2001.
• Yıldırım, Ömer Ali. “Fârâbî Felsefesinde Din, Yasa (Şeriat) ve Yorum”. Dini Araştırmalar 21/53 (15 Haziran 2018), 99-120.