Âtike bint Abdülmuttalib

Yıl 2022, , 473 - 485, 28.07.2022

Osman Adıgüzel

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.1107369

Öz

Hz. Muhammed’in altı halasından biri olan Âtike bint Abdülmuttalib, Mekke’de doğmuş ve Hz. Peygamber’in vefatından sonra ölmüştür. Babası Abdülmuttalib b. Haşim, annesi ise Fatma bint Amr b. Aiz b. İmran b. Mahzûm’dur. Âtike, Hz. Peygamber’in babası Abdullah’la ana baba bir kardeş olması bakımından onun öz halası olmaktadır. Âtike, hayatında Ebû Ümeyye b. Muğire el-Mahzumî dışında kimse ile evlenmemiş ve bu evlilikten Abdullah b. Ebî Ümeyye, Züheyr b. Ebî Ümeyye ve Kureybe bint Ebî Ümeyye adında üç çocuk dünyaya getirmiştir. Âtike, Bedir savaşından önce içeriği çok detaylı olan bir rüya görmüş ve bunu kardeşi Abbas’a anlatmıştır. O bununla İslam Tarihi’nde üne kavuşmuş ve Mekkelilerin de güvenini kazanmıştır. Onun Mekke’de İslamiyet’i kabul ettiği ve sonrasında da Medine’ye hicret ettiği yönünde gerçeği tartışmalı olan bilgiler bulunmaktadır.
Bu çalışmada eldeki kaynaklar çerçevesinde Hz. Peygamber’in halası Âtike’nin hayatı ele alınacaktır. Spesifik olarak onun hayatı ile ilgili detaylı akademik çalışmalar pek bulunmamaktadır. Bu nedenle onunla ilgili yapılacak olan çalışmalara katkı sunmayı amaçladık.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Rüya, Bedir Savaşı, Hala, Âtike bint Abdülmuttalib

Kaynakça

• Adıgüzel, Osman. Hz. Peygamber’in Dedesi Abdülmuttalib ve Halalarının Hayatları. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Ağırman, Mustafa. “Târîhî Bi̇r Yanlışın Düzeltilmesi̇”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 27 (2007), 233-244.
• Ali Kapar, Mehmet. “Ebû Leheb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/178-179. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Adil Ahmet Abdulmevcud. 8 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kitab’il-İlmiyye, 1415.
• Belâzûrî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir el-. Ensâbü’l-eşrâf. thk. Süheyl Zekkar- Riyaz Zerkeli. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Beyhakī, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî el-. Delâʾilü’n-nübüvve ve maʿrifetü ahvâli sâhibi’ş-şerîʿa. 7 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kitab’il-İlmiyye, 1405.
• Demircan, Adnan. Nebevî Direniş Hicret. İstanbul: Beyan Yayınları, 2. Basım, 2015.
• Diyârbekrî, Kādî Hüseyin b. Muhammed b. El-Hasen ed-. Târîhu’l-hamîs fî ahvâli enfesi nefîs. 2 Cilt. Beyrut: Daru’s-Sadr, ts.
• Fayda, Mustafa. “Âtike Bint Abdülmuttalib”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4/73. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
• Halebî, Ebü’l-Ferec Nûrüddîn Alî b. Burhâniddîn İbrâhîm b. Ahmed el-. es-Sîretü’l-Halebiyye. 3 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kitab’il-İlmiyye, 2. Basım, 1427.
• Halîl b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân. Kitâbü’l-ʿayn. thk. Mehdî el-Mahzumî- İbrahim es-Samır. 8 Cilt. Mektebetü’l Hilal, ts.
• Hayyât, Ebû Amr Halîfe b. Kitâbü’t-Tabakāt. thk. Süheyl Zekkar. 1 Cilt. Daru’l-Fikr, 1993.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Ali Muhammed Becavi. 4 Cilt. Beyrut: Daru’l-Cîl, 1992.
• İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed. el-Muhabber. thk. Ilse Lichtenstädter. 1 Cilt. Beyrut: Daru’l-Âfâk, ts.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed. es-Sîretü’n-nebeviyye ve ahbârü’l-hulefâʾ. thk. Aziz Bek. 2 Cilt. Beyrut: kutup es-Sekafiyye, 3. Basım, 1417.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sîretü’n-Nebevîyye. thk. Tâha Abdurrauf. 2 Cilt. Şirketü-t-Tabaat el-Fenniye, ts.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullāh b. Müslim. el-Maʿârif. thk. Servet Ukkaş. 1 Cilt. Kahire: Heyetu’l Mısriyye, 2. Basım, 1992.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. 15 Cilt. Beyrut: Daru’l-Sadr, 3. Basım, 1414.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. 15 Cilt. Beyrut: Daru’l-Sadr, 3. Basım, 1414.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. thk. Muhammed Abdülkadir Ata. 8 Cilt. Beyrut: Daru’l-İlmiyye, 1990.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. Üsdü’l-ğābe fî maʿrifeti’s-sahâbe. thk. Ali Muhammed Mauz- Adil Ahmet
• Abdulmevcud. 8 Cilt. Daru’l-Kitab’il-İlmiyye, 1994.
• Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr el-. el-Mevâhibü’l-ledünniyye. 3 Cilt. Kahire: Mektebetü’t-Tevfîkîyye, ts.
• Kiraz, Ömer Faruk. Hz. Peygamber’in Amcaları. Sakarya: Sakarya Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Köten, Akif. “Abdullah b. Ebû Ümeyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/97. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1988.
• Öztürk, Hakan. “Rüya Motifi’nin Siyer Yazıcılığındaki Yeri: Hz. Muhammed’in Peygamberliğinin Doğumundan Önce Müjdelenmesi Örneği”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (2013), 133-155.
• Süheylî, Ebü’l-Kāsım Abdurrahmân b. Abdillâh b. Ahmed el-Has‘amî es-. er-Ravzü’l-ünüf fî şerhi’s-Sîreti’n-nebeviyye li’bni Hişâm. thk. Amr Abdüsselam. 7 Cilt. Beyrut: İhyau’t-turâs, 2000.
• Şâmî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf eş-. Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’l-ʿibâd. thk. Adil Ahmet Abdülmecîd. 12 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kutub’ul-İlmiyye, 1993.
• Taberânî, Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb et-. el-Muʿcemü’l-kebîr. thk. Hamdi b. Abdülmecîd. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye, 2. Basım, ts.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et. Târîhu’r-rusul ve’l-mülûk. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 2. Basım, 1387.
• Vakidî, Muhammed b. Amr b. Vâkıd el-. el-Meğâzî. thk. Marsden Jones. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Alam, 3. Basım, 1989.
• Yakût, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn Yâkūt b. Abdillâh el-Hamevî. Muʿcemü’l-büldân. 7 Cilt. Beyrut: Daru’s-Sadr, 2. Basım, 1995.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ ez-. Tâcü’l-ʿarûs min cevâhiri’l-kāmûs. 40 Cilt. Daru’l-Hidâye, ts.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâ. 18 Cilt. Kahire: Daru’l-Hadîs, 2006.
• Zübeyrî, Ebû Abdillâh Mus‘ab b. Abdillâh b. Mus‘ab ez-. Nesebi Kureyş. thk. Levi Provençal. 1 Cilt. Kahire: Daru’l-Mearif, 3. Basım, ts.