Applied Islam in Hodja Ahmet Yesevi: In The Way of Kharakani and As A Guidance For Yunus Emre

Yıl 2017, , 65 - 84, 01.12.2017

Sırrı Akbaba

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.372842

Öz

The
purpose of this study, in order to prevent the misconception of Islam, is to
demonstrate how the Islamic way of life ought to be with the few concrete
examples that have survived to the present day through the works of Hodja Ahmet
Yesevi, one of the  pioneers of Classical
Turkish Sufism.

Hodja
Ahmed Yesevi has synthesized Turkish customs, traditions, conventions, mores,
shortly Turkish culture through Islamic teaching and brought about suggestions
to the new generations how to apply this synthesis. Since Turks originally had
a belief of a spiritual Sky Deity, the belief of Allah and his infinite power
covering the sky and the ground did not create a conflict that would result
with serious problems in integrating to Islamic religion. Turkish tribes who
were nomadic and busy with animal husbandry lived with the nature and  made it a part of their faith to protect the
nature and avoid from distorting the environment as a part of their lifestyle.
It isn’t difficult to predict that they were pleased from the similar
perspective that is provided by the Islam. This historical convention
facilitating the adoption of Islamic life was a blessing for Turks. The value
of this blessing gifted by God was well acknowledged by muslims who rendered
Buhara and Semerkand to be the center of science, who proved the world the
existence of an order bringing justice into the medieval age.

Hodja
Ahmed Yesevi, addressing to Turkish people with his pure Turkish,  explained 
the core values and the life style stemming from these values in the
light of values and behaviors offered by Islam. He had integrated Islam, which
has infinite ethereal aspects, with the daily life. Hodja Ahmed Yesevi had
shown how to move along the world life by the ways of both his practices named
as Yesevî and contributions to Nakshî and Bektashî denominations. In this
context, Hodja Ahmed Yesevi had suggested people to produce while presenting
spirituality and explained this idea as: " without ingenuity, there would
not exist miraculous deed".  As a result of his recommendations,no
matter what denomination it might be attached to,  the 
important thing for us he had provided a method for us. This method, as
we perceive,  means integrating islam
into our social life and make it a part of our daily routine. Therefore, we
agreed to title this article as "Applied Islam".

Anahtar Kelimeler

Pioneers of Classical Turkish Sufism, Hodja Ahmed Yesevi, Applied İslam

Uygulamalı İslam (Harakani’nin İzinde Yunus’a Rehber Hoca Ahmet Yesevi Örneği)

Öz

Bu çalışmanın amacı; günümüzde İslam’ın yanlış
anlaşılmasının engellenmesi için Klasik Türk Mutasavvıflarından olan Hoca Ahmet
Yesevi’nin eserleriyle bizlere sunduğu İslami yaşayışın nasıl olması
gerektiğini günümüze kadar gelmiş olan az sayıdaki somut örnekleriyle ortaya
koymaktır.

Hoca
Ahmet Yesevi, Türk gelenek, görenek, örf, adet, yaşantısı, kısaca Türk töresini
İslam öğretileri içerisinde sentezlemiş ve yeni nesillere bu sentezin nasıl
uygulanacağını da göstermiştir. Türkler manevi bir Gök Tanrı inancına sahip
oldukları için yeni İslami inançlarındaki gökler kadar sonsuzluğun sahibi olan
Allah(CC) inancını da yadırgamayarak kolaylıkla kabul etmişlerdir. Göçebe,
hayvancılıkla uğraşan, tabiatla iç içe yaşayan Türk boyları yaşayışını doğal
ortamda sürdürmesinin bir ürünü olarak doğayı bozmamayı inanç haline
getirmişlerdir. Aynı inancı İslam’ın da sunmasından oldukça memnun kalmış
olacaklarını tahmin etmek zor değildir. Türkler için İslami yaşayışı
kolaylaştıran bu tarihi Töre birikimi Allah’ın(CC) daha önceden Türklere
verdiği bir nimettir. Bu nimetin kıymeti; Buhara ve Semerkant’ı bilim merkezi
haline getirenler, Ortaçağ’da dünyaya adalet getiren bir nizamın da var
olduğunu insanlara gösterenler, kısacası gündelik yaşayışı ile herkesin memnun
olduğu emin Müslümanlar tarafından bilindi.

Hoca
Ahmet Yesevi, Türk halkına kendi saf, arı, duru Türkçesiyle hitap ederken onun
öz değerlerini ve bu değerlerden çıkışlı yaşantısını, İslam dininin sunduğu
değer ve davranışlar ışığında açıklamıştır. Uhrevi yanı sonsuz olan İslam’ın
yaşanmasını somutlaştırarak gündelik hayattan koparmamıştır. Hoca Ahmet Yesevi
önce kendi uygulamaları olan Yesevilik sonra da Anadolu ve Rumeli’de yaygınlık
kazanan Nakşibendilik ve Bektaşilik tarikatlarına olan katkısıyla;  Dünya
hayatında yürürken nasıl yürünmesi gerektiğini göstermiştir. Bu bağlamda Hoca
Ahmet Yesevi, maneviyatı sunarken “marifeti olmayanın kerameti olmaz”
ifadesiyle insanlara ürün vermelerini tavsiye etmiştir. Bu tavsiyeler
neticesinde onun yolu hangi tarikat ile izah edilirse edilsin asıl olan bizlere
bir yöntem sunmuş olmasıdır. Bu yöntemde kanaatimize göre bireysel ve sosyal
yaşantımızda Müslümanlığı hayattan koparmadan gündelik davranışlarımız
içerisinde yaşamamızdır. Bu nedenle bu makalenin adının “Uygulamalı Müslümanlık”
olmasını uygun bulduk.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk-İslam mutasavvıfları, Hoca Ahmet Yesevi, Uygulamalı İslam

Kaynakça

• Akbaba, Sırrı. Mevlana’nın Mesnevide Yer Alan Ebu’l Hasan El Harakânî (Hz) Hakkındaki İki Menkıbeden Eğitim İçin Çıkarılan Dersler. Harakani Dergisi Sayı:1, ss.157-172, 2014.
• Hoca Ahmed Yesevi. Divan-ı Hikmet. Derleyen: Dr. Hayati Bice. Türkiye Diyanet Vakfı, Genişletilmiş Baskı: Ankara: Aralık 2010.
• Mevlana, Mesnevi. Çev: Veled İzbudak Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1995.
• Taşdelen, Musa. Sarı Saltık Algısı. Ofis Yayın Matbaacılık, İstanbul, 2015.
• Tatçı, Mustafa. Türk Yurdu Dergisi. “Söyleşi: Önceki Gelenlerin sonuncusu, Sonraki gelenlerin ilki: Yunus Emre.” Cilt 32, Sayı, 297( Yunus Emre Özel Sayısı), Mayıs 2012.