The Hadiths Portrayed on The Walls of Sherif Halil Pasha Mosque in Shumen

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 11, 75 - 88, 31.01.2019

Selime Veysal Hasanova

Öz

Approximately 2356 mosque-masjids were built in
the territory of Bulgaria during the Ottoman period. While many mosques were
destroyed and abolished in the course of time, Sherif Halil Pasha Mosque
(Tombul Mosque), the crown of Shumen city, has been functioning since its
foundation (1744). The hadith texts on the walls of the said mosque still
preserve their originality. In this article, we tried to determine the status
of precision and the place of them in basic hadiths by evaluating the related
hadiths.

Anahtar Kelimeler

Shumen, Sherif Halil Pasha Mosque, Tombul Mosque, Hadith

Şumnu Şerif Halil Paşa Cami Duvarlarına Nakşedilen Hadisler

Öz

Osmanlı döneminde Bulgaristan topraklarında
yaklaşık 2356 cami-mescid inşa edilmiştir. Zamanla ecdat yadigârı pekçok cami
yıkılıp yok edilirken, Şumnu şehrinin baştacı Şerif Halil Paşa Cami (Tombul
Cami) ise, kuruluşundan (1744) günümüze fonksiyonelliğini devam ettirmektedir.
Söz konusu caminin duvarlarında yer alan hadisler hâlâ orjinalliğini
korumaktadır. Bu makalede ilgili hadislerin değerlendirmesini yaparak sıhhat
durumlarını ve temel hadis kaynaklarındaki yerlerini tespit etmeye
çalıştık.  

Anahtar Kelimeler

Şumnu, Şerif Halil Paşa Cami, Tombul Cami, Hadis

Kaynakça

• Abdurrazzak b. Hemmam, Musannef, Mektebetu’l-İslâmiyye, Beyrut-1403.
• Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ, (thk.) Yusuf b. Mahmud, Mektebetu’l-İlmi’l-Hadis, Dımeşk-2001.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, Müessesetü’r-Risale, Beyrut-1421/2001.
• Ali el-Muttekî, Kenzu’l-ummâl fî Süneni’l-Akval ve’l-Ef’âl, 5. Baskı, Müessesetü’r-Risale, 1401/1981.
• Ayverdi, Ekrem Hakkı, Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri: Bulgaristan, Yunanistan, Arnavudluk, İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul 1982.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Huseyn b. Ali, Şuabu’l-Îmân, Daru’l-Kutub el-İlmiyye, Beyrut.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl, el-Câmiu’s-sahîh, Daru’s-Selâm, Riyad.
• -------, et-Târîhu’l-Kebîr, el-Mektebetü'l-İslâmiyye, Haydarabad-1362.
• Dârimî, Abdullah b. Abdurrahman, es-Sünen, İstanbul-1981.
• Ebû Nuaym el-İsfehâni, Hilyetü'l-evliya ve tabakatü'l-asfiya, Matbaatü's-Saade, Kahire-1979.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el-Hâkim en-Nîsâbûrî, Müstedrek, (thk. Hamdi Demirdaş Muhammed, Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, Mekke-2000.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrâhim, el-Musannef fi'l-ehâdîs ve'l-asar, (thk.) Saîd Lehham, Dârü'l-Fikr, Beyrut-1994.
• İbn Hibbân, Ebû Hatim Muhammed b. Hıbban b. Ahmed el-Bustî, Sahîh, (thk.) Şuayb el-Arnaut; Hüseyin Esed, Müessesetü’r-Risale, Beyrut-1414/1993.
• İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed b. İshâk b. Huzeyme es-Sülemî en-Nîsaburî, Sahîh, (thk.) Muhammed Mustafa A‘zamî, el-Mektebetu’l-İslâmi, Beyrut-1424/2003.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî, es-Sünen, Daru’s-selâm, Riyad.
• İbn Mübarek, Ebû Abdurrahman Abdullah b. Mübarek Abdullah b. Mübarek, Zühd ve’r-Rekâik, (thk.) Ahmed Ferîd, Dârü’l-Mi’rac ed-Devliyye, Riyad-1995/1415.
• İbrahimgil, Mehmet Zeki, “Bulgaristan’daki Türk Eserlerinde Duvar Süslemelerinden Örnekler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 43, ss.107-115.
• İbrahimgil, Mehmet Zeki – Keleş, Hamza, Bulgaristan’da Osmanlı Dönemi Vakıf Eserleri Envanteri II, DİBY, 1. Baskı, İstanbul 2016.
• Keskioğlu, Osman, “Şumnu’lu Şerif Halil Paşa Vakviyesi”, Vakıflar Dergisi, sy.19, İstanbul 1985, ss. 25-30.
• Kiel, Machiel, Bulgaristan’da Osmanlı Dönemi Kentsel Gelişimi ve Mimari Anıtlar (çev.) İlknur Kolay, Kültür Bakanlığı, Ankara 2000. -------, “Şumnu”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 39, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları,İstanbul 2010, ss. 227-230.
• Konuk, Neval, “Şerif Halil Paşa Külliyesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 38, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2010, ss. 583-584.
• Köksal, Osman, XIX. Yüzyılda Bir Osmanlı Ordugâh Kasabası Şumnu, Ankara 2006.
• Kuzâî, Ebu Abdullah Muhammed b. Selame b. Ca'fer, Müsnedu’ş-Şihab, (thk.) Hamdi Abdülmecid Selefi, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut-1985/1405.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiu’s-sahîh, Daru’s-selâm, Riyad. Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî, es-Sünen, Daru’s-selâm, Riyad.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-Süyûtî eş-Şâfiî, Câmiu’s-Sagîr Muhtasarı, Tercüme ve Şerhi, (çev.)İsmail Mutlu-Şaban Döğen-Abdulaziz Hatip, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul 1996.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb, el-Mu’cemu’l-evsat, (thk.) Mahmûd b. Ahmed et-Tahhân, Mektebetü’l-Maârif, Riyad-1416/1995.
• -------, el-Mu’cemu’l-Kebîr, (thk.) Hamdi Abdülmecid Selefi, Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, Beyrut-1405/1985.
• Tatlı, Bekir, "Türk-İslâm Mimarisinde Yazılı Süsleme Ve Hadis Kullanımı", 1. Ulusal Cami Mimarisi Sempozyumu (Diyanet İşleri Başkanlığı- Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi), İstanbul, Türkiye, 2-5 Ekim 2012, ss. 203-228.
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd et-Tayâlisî, Müsned, Dârü'l-Ma'rife, Beyrut 1985.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd), el-Câmi’u’s-sahîh, Daru’s-selâm, Riyad.