Bâbil Hukuk Kuralları ve Yahudilik

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 16, 803 - 816, 11.07.2021

Hakan Keleş

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.865799

Öz

Babil, Mezopotamya bölgesinde kurulmuş en önemli şehirlerden biridir. Günümüze kadar ulaşmış Babil kalıntıları o dönemin kültürü, sosyal yapısı ve dini inanışları hakkında bize çeşitli bilgiler vermektedir. Bunlardan en önemlisi Babil’in yazılı hukuk kurallarından olan Hammurabi kanunlarıdır. Başta Hammurabi kanunları olmak üzere Babil kültürü ve medeniyeti onunla aynı bölgede kurulmuş diğer devlet ve milletlerin inanç, kültür, medeniyet ve sosyal kurallarını etkilemiştir. Bu etki en iyi Yahudi hukukunda görülmektedir. Babil’deki Hârut ve Mârut anlatısı üzerinden Yahudilerin etkilenmesi söz konusu olmuştur. Yahudilikteki bazı kuralların Babil hukuk kurallarında da görülmesi bu etkinin ne derece olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Yahudilikteki kadın figürü ve Babil hukukundaki kadın algısı örtüşmektedir. Hammurabi kanunlarında kadının sosyal statüsü hakkında açıklamalar dikkat çekerken Yahudi hukukunda kadının daha çok din üzerinden bir tasviri söz konusudur. Fakat Hammurabi kanunlarında kadının savaş esnasında esir düşmesi ve cariyeliği konusu özellikle kadının boşanması, zina etmesi, mirası konuları benzer hatta daha kapsamlı şeklide Yahudilikte de yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Babil, Hukuk, Hârut, Mârut, Yahudlik

Kaynakça

• Altıntaş, Yusuf. “Yahudi Hukuku”. 333-352. İstanbul: Karumer, 2017.
• Arslan, Sema. “Çivi Yazısı Hukuku ve Toplumsal Hayatta Nadītu(m) Kadınları”. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi 4/8 (31 Ekim 2018), 80-99.
• Arslantaş, Yüksel - Septioğlu, Rüstem Kadri. “Çivi Yazılı Hukukî Belgelere Göre Mezepotamya’da Kadın”. Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi 12/1-2 (2016), 1-43.
• Bahar, Hasan. Eskiçağ Uygarlıkları. Konya: Kömen Yayınları, 2013.
• Bilgiç, Emin. “Eski Mezopotamya Kavimlerinde Kanun Anlayışı ve An’anesi”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 21/3-4 (1963).
• Contino, George. el-Hayatû’l-Yevmiyye fi Bâbil ve Asûr. çev. Selim Taha et-Tikritî - Burhan Abd et-Tikritî. Daru’ş-Şuûnu’s-Sekâfeti’l-Amme, 2. Basım, 1986.
• Çi̇men, Elif. “BİR RESİM OKUMASI: BABİL KULESİ”. Sanat Dergisi 11 (24 Ağustos 2010), 17-19.
• Di̇nç, Umut. “Mezopotamya’da Tanrı Anlayışının Gelişimi”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 5/1 (30 Ocak 2018), 64-75.
• Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Vâkıd el-Vâkıdî el-Eslemî el-Medenî (ö. 207/823), el-Vâkıdî. Kitâbü’r-Ridde. 1 Cilt. Beyrut: Darû’l-Garbû’l-İslamî, 1990.
• Şeriatu Hammurabi. çev. Mahmûd el-Emin. Beyrut: el-Fırat, 1. Basım, 2007.
• Erbaş, Ali. Melekler Alemi, İstanbul: Nun, 1. Basım, 1998.
• Erdem, Sargon. “Bâbil”. C. 4. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1991.
• Florioti, H. hande DUYMUŞ - Demi̇rci̇, Gözde. “Çivi yazılı kanun metinlerinde ilginç bir suç tespit ve cezalandırma yöntemi: suya atılma”. Tarih Araştırmaları Dergisi 32/54 (01 Ekim 2013), 1-16.
• Gürgen, İlknur. “Hammurabi Kanunları’da ve Tevrat’ta Kadınla İlgili Hükümlerin Değerlendirilmesi”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16/4 (30 Aralık 2018).
• Hamdi Yazır, Elmalılı. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Zehra, 1992.
• Harman, Ömer Faruk. “Buhtunnasr”. C. 6. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1992.
• Işik, Adem. “İlk Şehirler ve Yazılı Medeniyete Geçiş”. Mavi Atlas 6/2 (28 Ekim 2018), 46-74.
• Karaman, Hayreddin (ed.). Kur’an yolu: Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 5. baskı.
• Kaval, Musa. “İlahi Dinlerde Kadın’ın Kıymet Problemi”. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi 55 (01 Eylül 2016), 306-324.
• Kiliç, Yusuf - Eser, Elvan. “ESKİ MEZOPOTAMYA HUKUKUNDA DİNİ NORMLAR”. Belgi Dergisi 11 (01 Şubat 2016), 133-150.
• Küçük, Abdurrahman. “Ahid Sandığı”. C. 1. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1988.
• Lebon, Gustave. Hadâratu Bâbil ve Asûr. Beyrut: Daralrafidain, 1947.
• Maturidi, Ebu Mansur. Te’vîlâtü’l Kur’ân. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: Ensar, 1. Basım, 2015.
• Pekşen, Okay. “Babil Krallarının Siyasal Meşrulaştırma Aracı: Tanrı Marduk”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14/1 (26 Nisan 2017), 102-111.
• Rutten, Marguerite. Tarihu Bâbil. çev. Ziynet Azar - Mişal Ebî Fazıl. Beyrut-Paris: Menşûrat, 3. Basım, 1984.
• Sarikçioğlu, Ekrem. “Babil’de Hârut Ve Mârut’un Melekliği Meselesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 33 (01 Aralık 2014), 141-146.
• Saygılı, Tahsin. “Babil Hukuku ve Hammurabi Kanunları”. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi 2/2 (2016), 1-22.
• Sünbül, Nazan. “ESKİ MEZOPOTAMYA HUKUKUNDA AİLE VE EVLİLİK”. OANNES - Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi 2/1 (26 Mart 2020), 99-113.
• Teki̇n, Murat. “Eski Mezopotamya’da Coğrafi ve Etnik Yapı”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 9/2 (01 Haziran 2014), 111-125.
• Topçuoğlu, Hamide. “Eski israil Hukukunun menşei, hususiyetleri ve Hamurabi kanunu ile olan münasebetleri”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5/1 (01 Mayıs 1948).
• Toptaş, Koray - Kahya, Ömer. “ASURCA ve BABİLCE METİNLERDE YEMİN”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 23/2 (18 Ağustos 2019), 315-330.
• Tosun, Mebrure. “Hammurabi’nin Toprak Kanunları”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 21/3-4 (31 Ocak 2018).
• Tosun, Mebrure. “Sümer Babil Assur’lularda Hukuk,Kanun ve Adalet Kavramları ve Bunlarla İlgili Terimler”. Belleten 37/148 (1973), 557-581.
• Tosun, Mebrure - Yalvaç, Kadriye. Sumer, Babil, Assur Kanunları ve Ammi-Şaduqa Fermanı, 2002.
• Yalvaç, Kadriye. “Eski Babil’de Kız Evladın Miras Meselesi”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 23/1-2 (01 Şubat 2018).
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Hârût Ve Mârût”. 16/262264. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1997.
• Zennun, Abdulhakim ez-. eş-Teşrîâtû’l-Babiliyye. Dımeşk: Daru Alaaddin, 1. Basım, 1992.
• el-Cumhuriyyetü’l-Irâkıyye( Babil-Borsiba). Bağdat: Matbaatu’l-Hukûmet, 1. Basım, 1959.
• “http://www.iranicaonline.org/articles/Hârut-and-Mârut”.