NEŞET ERTAŞ TÜRKÜLERİNDE BİR METAFOR OLARAK KADIN

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 61, 142 - 153, 15.03.2019

Ceren Kabadayı

Öz

Türkülerimizde Türk milletinin sevinçlerini, acılarını, hüzünlerini, mutluluklarını ve kültürel özelliklerini bulmak mümkündür. Bölgesel özellik taşıyan türkülerin ortak hislere tercüman olması dolayısıyla evrensel tarafları da bulunmaktadır. Türk kültüründe de bu evrensel değerleri taşıyan türküler arasında somut olmayan kültürel miras listesine girmiş olan Abdallık geleneğinin önde gelen temsilcisi Neşet Ertaş’ın türküleri önemli bir yere sahiptir. Neşet Ertaş türkülerinde görülen duygu aktarımında oldukça güçlü ifadeler dikkat çekmektedir. Söz konusu bu duyguların aktarımında da metafor kullanımı önemli bir rol oynamaktadır. Çeşitli kaynaklarda mecaz, istiare, eğretileme şekillerinde adlandırıldığı görülen metaforu anlatılmak istenen kavram ya da düşüncenin dile aktarımında başka bir kavrama başvurma ve bu yolla anlatımı somutlaştırma biçiminde özetlemek mümkündür. Bu çalışmada Neşet Ertaş türkülerinden yola çıkılarak türkülere konu olmuş sevginin tarafı olan kadının anlatımında başvurulan metaforik örnekler ve bunların türkülerde ele alınış şekilleri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Çalışmamız için Neşet Ertaş’ın icra ettiği türkülerden sözleri kendisine ait olanlar ile bir derlem oluşturulacak, bu derlemde yer alan türkülerdeki kadınla ilgili metaforlar tespit edilecektir. Böylelikle türkülere konu olan sevgi teması üzerinden, kadın ekseninde bir ifade unsuru olarak metaforların kullanımına ve taşıdığı öneme dikkat çekilecektir.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Türkü, Neşet Ertaş Türküleri, Kadın, Anlambilim.

Kaynakça

• BEKKİ, Salahaddin – Dicle DEMİRBAŞ (2017). Son Abdal Neşet Ertaş. İstanbul: Kesit Yayınları.
• BEKKİ, Salahaddin (2012). “Abdallık Geleneği ve Neşet Ertaş”. Ahi Evran Aktüel, Bilim Kültür ve Sanat Dergisi. 3: 10-13.
• ÇALIŞKAN, Nihal (2013). “Kavramsal Anahtar Modeli ile Metafor ve Deyim Öğretimi”. Bilig. 64: 95-122.
• KESKİN, Ahmet (2014). “Geleneksel Abdal Müziğinin Temsili ve Neşet Ertaş”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 34: 99-112.
• KOCA SARI, Selcen (2012). Kutadgu Bilig’de Metafor. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• LAKOFF, George – Mark JOHNSON (1980). Metaphors We Live By. Chicago, London: The University of Chicago Press.
• ŞAHAN, Kayhan (2017). “Metafor Ne Değildir?”. Kesit Akademi Dergisi. 8: 166-176. YAMANER YAMAK, Hasibe (2003). Neşet Ertaş’ın Hayatı ve Eserleri. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• YAYLAGÜL ÜSTÜNEL, Özen (2015). “Kutadgu Bilig’deki Bazı Metaforlar Üzerine”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi. XII/4: 39-53.
• YAZICI ŞAHİN, Serpil (2013). “Orhun Yazıtlarında Kadınla İlgili Sözvarlığı”. Kadın Kitabı.(ed. Münevver Tekcan). Kocaeli: Umuttepe Yayınları: 93-114.
• YÖRE, Seyit (2012). “Kırşehir Yöresi Halk Müziği Kültürünün Kodları ve Temsiliyeti”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 1: 563-584.