FİKİR VE SANAT ESERLERİ İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER VE 1951 TARİHLİ “FİKİR VE SANAT ESERLERİ KANUNU”NUN KABULÜ

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 64, 725 - 742, 15.12.2019

Mahmut Bolat

Öz

Fikir ve sanat eserleri ile bu eserlerin üreticilerini korumak adına ortaya çıkan bir kavram olan “fikri mülkiyet” haklarının gündeme gelmesindeki iki önemli etken, modern matbaanın kullanılmaya başlaması ve Sanayi Devrimi olmuştur. Bunların sonucu olarak, fikir ve sanat eserleri ile üreticilerini korumak adına günümüze değin, bir takım yasal düzenlemeler yapılmıştır. Telif, mülkiyet hakları ve yapılan sözleşmeler, kurulan örgütler vb. gibi düzenlemelerin, Türkiye’de de yansımaları olmuştur. Türkiye’de bu yasal düzenlemelerden ilkini, “Encümen-i Daniş Nizamnamesi” oluşturmaktadır. 1857 tarihinde yayımlanan “Telif Nizamnamesi” ve diğer birtakım düzenlemelerden başka, Osmanlı Devleti’nde fikir ve sanat eserleri ile ilgili ilk kanun, 1952’ye kadar yürürlükte kalan 1910 tarihli “Hakkı Telif Kanunu” olmuştur. Cumhuriyet döneminde de devam eden bu tür girişimler yanında, fikir ve sanat eserleri alanında, uluslararası sözleşmelere mutabakat sağlamak ve uluslararası kuruluşlara katılmak girişimleri sonucu, edebiyat ve sanat eserlerini korumak için kurulan Bern Birliği’ne girilmiş ve 5.12.1951 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu” kabul edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Bern Birliği, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, Hakkı Telif Kanunu, TBMM

Kaynakça

• BOLAT, Bengül (2005). “İsmet İnönü’nün Üç Mektubu”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi.XXI/63: 989-996.
• CEBE, Rohat - Hayrettin SUÇİN (2014). “Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun Kısa Tarihçesi ve Eser Üreticileri Açısından Önemi”. Rast Müzikoloji Dergisi. II/1: 120-127.
• Cumhuriyet Ansiklopedisi 1941-1960 (2003). C. 2. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ELBİR, İsmail Kemal (1952.01.02). “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu”. Cumhuriyet: 3.
• GÖKÇEPINAR, Sadeddin (1952.01.01). “Fikir ve Sanat Adamlarımızın Şimdiye Kadar Maruz Kaldıkları Müşkülat ve Neticeleri–Yeni Kanunun Ehemmiyeti-Başlıca Hükümler ve Müeyyideler”. Akşam: 3.
• KÜÇÜKLER, Osman Zahit (2016). Osmanlı Devleti’nde Eğitimde Modernleşme ve Encümen-i Daniş. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).