II. Abdülhamid’in Karşı Propaganda Hamlesi Olarak Amerikalı Karikatürist Homer Davenport’un Osmanlı’ya Seyahati

Yıl 2020, Sayı: 10, 81 - 119, 26.12.2020

Kenan Koçak

https://doi.org/10.38060/kare.788189

Öz

1800’lerin sonu 1900’lü yılların başında Amerikan gazetelerinde çalışan en güçlü politik karikatüristlerden biri olan Homer Calvin Davenport aynı zamanda ünlü bir Arap atı yetiştiricisidir. 1904 yılındaki Amerikan Başkanlık seçimlerinde Theodore Roosevelt için çalışmış ve onun için hazırladığı afiş milyonlarca kopya yapılıp dağıtılmıştır. Bu seçim kampanyasıyla Amerika Birleşik Devletleri Başkanı seçilen Theodore Roosevelt’le kurduğu yakınlığı sayesinde, Osmanlı’dan Amerika’ya Arap atları ihraç etmek üzere dönemin Washington Büyükelçisi Şekib Bey aracılığıyla Sultan II. Abdülhamid’in iradesini elde etme girişiminde bulunmuştur. O güne dek Sultan II. Abdülhamid, Arap atlarının Osmanlı İmparatorluğu sınırları dışına çıkarılmasına izin vermemiş olsa da hem Şekib Bey’in hem de Homer Davenport’un beklentilerinin tersine talepte bulundukları at sayısı kadar ihraç etmesine izin vermiştir. Davenport, Aneze aşiretinden at tedarik etmek amacıyla Suriye’ye geçmeden önce Sultan II. Abdülhamid’le görüşebilmek maksadıyla uğradığı İstanbul’da, 20 Temmuz 1906 tarihindeki Cuma Selamlığı’na katılmıştır. Sultan’la bizzat görüşemese de o tarihe dek yakından çok az fotoğrafı çekilebilmiş ve neredeyse hiç resmi yapılamamış olan Sultan II. Abdülhamid’i çok yakından görüp çizimlerini yapmıştır. Sonrasında geçtiği Suriye’de bir ayı aşkın süre zarfında Aneze aşiretinin konuğu olarak dolaştığı bölgede çeşitli devlet adamları ve toplumun ileri gelen kişileriyle görüşmüş ve kendi deyimiyle Osmanlı Devleti’nin baskı ve denetimi en yoğun uyguladığı ve bilhassa yabancılara karşı daha bir titiz olduğu dönemde yaptığı bu seyahatte neredeyse hiçbir ciddi sorunla karşılaşmamıştır. Seyahati neticesinde, başta hedeflediği altı veya sekiz at yerine, Amerika’ya yirmi yedi at götürmeyi başaran Homer Davenport’un 1909 yılında yayınladığı My Quest of The Arab Horse (Arap Atının Peşinde) isimli kitabında yer verdiği çizimler ve yazdıkları, aynı tarihlerde Batı’daki olumsuz Abdülhamid algısının tam tersini söylemiştir. Bu noktadan hareketle Sultan II. Abdülhamid’in yıllarca hiçbir kimse için vermediği at ihracı iznini bir Amerikalı karikatürist için vermesi manidardır. Ayrıca Sultan Abdülhamid, Homer Davenport’un dünyaya yayılmış ününden faydalanmak için ona her türlü kolaylığı sağlayarak ve attığı neredeyse her adımda onu hiç yalnız bırakmayarak kendisi hakkında olumlu imaj çizmesi için çabalamış ve bunda da başarılı olmuştur denebilir.

Anahtar Kelimeler

Homer Davenport, Karikatür, Arap Atı, II. Abdülhamid, Amerika-Osmanlı İlişkileri

American Cartoonist Homer Davenport’s Travel to Ottoman Empire as Abdulhamid II’s Counterpropaganda

Öz

Homer Calvin Davenport, one of the most powerful political cartoonists working in American newspapers in the late 1800s and early 1900s, was also a renowned Arabian horse breeder. Davenport, who was born on March 8, 1867 in the state of Oregon, had a passion for Arabian horses, which started at a very young age. He worked for Theodore Roosevelt in the 1904 American Presidential elections, and the poster he prepared for him was distributed in millions of copies. Thanks to his close relationship with Theodore Roosevelt, who was elected President of the United States with this election campaign, he attempted to obtain the irade of Abdulhamid II. Until that time, Abdulhamid II had not allowed Arabian horses to be taken out of the Ottoman Empire, but he allowed Davenport to export the number of horses he demanded. Before crossing to Syria to buy horses from Aneze tribe, Davenport stopped in Istanbul for a while in the hope of meeting the Sultan. Even though he could not meet him personally, on the 20th of July, 1906, Friday, he attended the Sultan’s Selamlik at Yıldız Mosque and was able to draw caricatures of Abdulhamid II, who had almost never been photographed or drawn before. He also commented on the Sultan’s personality, based on the physical characteristics of him. What he said about Abdulhamid was totally opposite of the unfavourable perception of him in Europe. He met various statesmen and prominent people in Syria where he travelled as a guest of Aneze tribe for more than a month. When, in his own words, the Ottoman Empire applied the most intense pressure and control – especially on foreigners – throughout its land, he did not encounter almost any serious problems in this journey. As a result of his travel, Homer Davenport managed to import twenty-seven horses to America instead of the six or eight horses they originally targeted. His book titled My Quest of The Arab Horse, published in 1909, says completely opposite of the unfavourable Abdülhamid perception in the West in the very same period. From this point of view, it is very significant that Abdulhamid II gave the permission to export horses that he did not give to anyone for years for an American cartoonist. It can be said that Sultan Abdülhamid tried to create a positive image about himself by benefiting from the reputation of Homer Davenport and providing all kinds of convenience for him and not leaving him alone in almost every step he took.

Anahtar Kelimeler

Homer Davenport, Caricature, Arabian Horse, Sultan Abdulhamid II, American-Ottoman Relations

Kaynakça

• Akgün, Seçil, “Kendi Kaynaklarından Amerikalı Misyonerlerin Türk Sosyal Yaşamına Etkisi (1820-1914)”, X. Türk Tarih Kongresi (22-26 Eylül 1986), Cilt 5, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1987, s. 2121-2145.
• Baedeker, Karl, Palestine and Syria: With The Chief Routes Through Mesopotamia and Babylonia, Charles Scribner’s Sons, New York 1906.
• Davenport, Homer, My Quest of The Arab Horse, B. W. Dodge & Company, New York 1909.