Kuruluş Devrinde Bir Memluk Sultanı: Melikü'l-Muzaffer Seyfeddin Kutuz

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 253 - 266, 26.10.2019

Fatih Güzel , Hülya Karababa Çakır

Öz

Bu
çalışmada Ayn Calut zaferi ile istilacı Moğol kuvvetlerine ilk mağlubiyetlerini
yaşatan Melikü'l-Muzaffer
Seyfeddin Kutuz’un bir Memlûk Sultanı biyografisi çerçevesinde iktidarı ve
kişiliği ele alınmıştır. Çalışma iki
ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Kutuz’un kökeni ve sultanlıktan
önceki hayatı kaynakların
tanıdığı imkân nispetinde bahsedilmiştir. İkinci bölümde ise Seyfeddin Kutuz’un
iktidara tırmanışı, Ayn Calut Zaferi ve bu zafer akabinde vefatı ve şahsiyeti
ele alınmıştır. Moğol istilasının İslâm dünyasını kasıp kavurduğu bir dönemde
zor şartlar altında sultan olan Kutuz, bir yıldan kısa süren sultanlığı
döneminde yenilmez, durdurulamaz kabul edilen Moğol ordusunu Ayn Calut
savaşında mağlup ederek, Müslümanlara Moğollara karşı mücadele edebilme azmi ve
cesareti kazandırmıştır. İslam dünyasında büyük bir mücahit sultan olarak kabul
edilen Kutuz maalesef kazandığı Ayn Calut zaferinden hemen sonra kendi
komutanları tarafından öldürülmüşür.

Anahtar Kelimeler

Seyfeddin Kutuz, Memlûk Devleti, Memluk Devleti, , Ayn Calut Savaşı, , Baybars Bundukdârî, ,

Kaynakça

• Aktan, Ali, “Sultan Kutuz ve Aynu Calut Zaferi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Tetkikleri Dergisi, Sayı: 10, 1991, s.181-201.
• Asya, Furkan, “Ali Ahmed Bâkesîr’in Vâ İslâma İsimli Romanının Çözümlenmesi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 2015.
• Clot, Andre, Kölelerin İmparatorluğu Memluklerin Mısır’ı (1250-1517), çev. Turhan Ilgaz, İstanbul: Epsilon Yayınları, 2005.
• Golden, Peter B., “Wolves, Dogs and Qipcaq Religion”, Acta Orientalia Academia Scientiarum Hungaricae, vol.50, No: 1/3, 1997.
• Gregory Abul Farac, Abul-Farac Tarihi, (Çev. Ömer Rıza Doğrul), Ankara: TTK Yayınları 1987.
• İbn Haldun, Kitâbü’l-İber, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992/1413.
• İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Büyük İslam Tarihi, (çev. Mehmet Keskin), İstanbul: Çağrı Yayınları, 1995.
• İbn Tagrıbirdî, en-Nücûmu’z-Zahire (Parlayan Yıldızlar), çev. D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2013.
• İbni Tagrıbirdî, el-Menhelü's-safi ve'l-Müstevfi ba'de'l-Vafi, thk. Muhammed Muhammed Emin, Kahire: Darü’l-Kütübve'l-Vesaiki'l-Kavmiyye, 2002/1423.
• Kaşgarlı Mahmud, Divanü Lûgat-İt-Türk Tercümesi, (çev. Besim Atalay), Anlara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1985.
• Kopraman, Kazım Yaşar, “Mısır Memlukleri (1250-1517)”, Makaleler, (Haz: E. Semih Yalçın vd.), Ankara: Berikan Yayınevi, 2005.
• Kuşçu, Ayşe Dudu, Eyyûbî Devleti Teşkilatı, Ankara: TTK Yayınları, 2013.
• Mansûrî, Baybars, Et-Tuhfetu’l-Mulukiyyefi’d- Devleti’t-Turkiyye; Türk Devleti Konusunda Sultanlara Armağan (1252-1312), (çev. Hüseyin Polat), Ankara: TTK Yayınları, 2016.
• Özbek, Süleyman, “Yakın Doğu Türk-İslam Tarihinin Akışını Değiştiren Bir Meydan Savaşı: Ayn Calud”, Türkler Ansiklopedisi, Ankara, 2002.
• Reşîdüddin Fazlullah, Câmiu’t-Tevârih;(İlhanlılar Kısmı), (çev. İsmail Aka, Mehmet Ersan, Ahmad Hesamipour Khelejani), Ankara: TTK Yayınları, 2013.
• Suyutî, Ebü'l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr, Hüsnü'l-muhadara fî tarihi Mısrve'l-Kahire,thk. Muhammed Ebü'l-Fazl İbrâhim, Kahire: Dâruİhyai'l-Kütübi'l-Arabiyye, 1967/1387.
• Şeşen, Ramazan, Haçlılar Önünde Sultan Baybars, İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2013.
• Yuninî, Ebü'l-Feth Kutbüddin Musa b. Muhammed b. Abdullah, Zeylu Mir'ati'z-zaman, Haydarabad: Dâiretü'l-Maârifi'l-Osmaniyye, 1954.
• Zehebî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, thk. BeşşarAvvadMa’ruf, Muhyi Hilâl es-Serhan, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985/1405.
• Yiğit, İsmail, Memlukler 648-923/1250-1517, İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2015.