Nitel Araştırma Desenleri: Metodolojik Bir Temellendirme

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 217 - 235, 30.10.2023

Murat Özdemir , Gamze Tuti

https://doi.org/10.57115/karefad.1331759

Cited By: 4

Öz

Son yıllarda sosyal ve beşerî bilimlerde nitel araştırma yöntemleri ile nitel desenlerin sıklıkla kullanıldığı görülmektedir. Bu kapsamda bu çalışmanın amacı sosyal ve beşerî bilim araştırmalarda yaygın olarak kullanılagelen nitel araştırma desenlerini incelemek ve betimlemektedir. Çalışmada nitel araştırma geleneği içinde araştırmacılar tarafından çoğunlukla tercih edilen fenomenoloji, etnografya, durum çalışması, eylem araştırması, söylem analizi ve gömülü kuram; amaç, araştırma süreci ve raporlama teknikleri bakımlarından tartışılarak açıklanmıştır. Çalışmada ayrıca nitel araştırma desenlerinin nicel desenlerden temel farkları da ortaya konulmuştur. Yapılan inceleme ve değerlendirmelerde nitel araştırma desenlerinin sosyal ve beşerî bilim araştırmalarında önemli bir yere sahip olduğu genel sonucuna ulaşılmıştır. Bu kapsamda ayrıca, nitel araştırma desenlerinin amacına uygun ve etkili şekilde yürütülebilmesi bağlamında kimi öneriler sunulmuştur. Bu yönüyle bu çalışmanın görece ve sınırlı da olsa nitel araştırma desenleri konulu alan yazınına katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nitel araştırma desenleri, fenomenoloji, etnografya, durum çalışması, eylem araştırması, söylem analizi, gömülü kuram

Qualitative Research Designs: A Methodological Grounding

Öz

In recent years, it is seen that qualitative research methods and qualitative research designs are frequently used in social and human sciences. In this context, the aim of this study is to examine and describe the qualitative research designs that are widely used in social and human science research. In the study, phenomenology, ethnography, case study, action research, discourse analysis and grounded theory, which are mostly preferred by researchers within the tradition of qualitative research; purpose, process and reporting techniques are discussed and explained. In addition, the main differences of qualitative research designs from quantitative designs were also revealed in the study. In the examinations and evaluations, it was concluded that qualitative research designs have an important place in social and human science research. In this context, some suggestions have been presented in the context of conducting qualitative research designs in an effective and efficient manner. In this respect, it is expected that this study will contribute to the literature on qualitative research designs, albeit relatively and limitedly.

Anahtar Kelimeler

Qualitative research designs, phenomenology, ethnography, case study, action research, discourse analysis, grounded theory

Kaynakça

• Baş, T. ve Akturan, U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri NVivo 7.0 ile nitel veri analizi (1. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Berg, B. L. (2001). Qualitative research methods for the social sciences (4th ed.). Allyn and Bacon.
• Beycioğlu, K., Özer, N. ve Kondakçı, Y. (Ed). (2018). Eğitim yönetiminde araştırma. Pegem Akademi.
• Comte, A. (2015). Pozitif felsefe dersleri ve pozitif anlayış üzerine konuşma (E. Ataçay, Çev.). Bilgesu yayıncılık.
• Corbin, J., & Strauss, A. (1990). Grounded theory research: Procedures, canons, and evaluative criteria. Qualitative Sociology, 13(1), 3-21.
• Creswell, J. W. (2007). Five qualitative approaches to inquiry. Sage.
• Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (3rd ed.). Sage.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. Pearson Education, Inc.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Siyasal Kitapevi.
• Durkheim, E. (2011). Sosyolojik yöntemin kuralları (Ö. Doğan, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Ekşi, H. ve Çelik, H. (2015). Gömülü teori: nitel desenler. EDAM.
• Elliott, R. (1996). Discourse analysis: exploring action, function and conflict in social texts. Marketing Intelligence ve Planning, 14(6), 65-68.
• Ersoy, A. F. (2016). Fenomenoloji. Ahmet Saban ve Ali Ersoy (Ed), Eğitimde nitel araştırma desenleri (s. 51-105). Anı Yayıncılık.
• Ferrance, E. (2000). Action research: themes in education. Northeast and Islands Regional Educational Laboratory at Brown University.
• Fetterman, D. M. (2010). Ethnography: Step by step (3rd ed.). Sage.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2008). Introduction to qualitative research: How to design and evaluate research in education (7th ed.). McGraw-Hill International Edition.
• Glaser, B., & Strauss, A. (1967). The discovery of grounded theory. Adeline.
• Hahn, H., Neurath, O., & Carnap, R. (2019). Bilimsel dünya anlayışı: Viyana Çevresi (H.T. Erkıpçak, Çev.). Viyana Çevresi Program Yazıları (sf. 27-55). Pinhan Yayıncılık.
• Harris, M. (1968). The rise of anthropological theory: A history of theories of culture. T. Y. Crowell.
• Hesse-Biber, S., & Johnson, R. B. (Ed.). (2015). The Oxford handbook of multimethod and mixed methods research inquiry. Oxford University Press.
• Husserl, E. (2003). Fenomenoloji üzerine beş ders. (H. Tepe, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınevi.
• Kuzu, A. (2009). Öğretmen yetiştirme ve mesleki gelişimde eylem araştırması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 425-433.
• Lerum, K. (2001). Subjects of desire: Academic armor, intimate ethnography, and the production of critical knowledge. Qualitative Inquiry, 7(4), 466-483.
• Lin, C. S. (2013). Revealing the “essence” of things: Using phenomenology in LIS research. Qualitative and Quantitative Methods in Libraries, 2(4), 469-478.
• Merriam, S. B. (2015). Qualitative research: Designing, implementing, and publishing a study. In: V. Wang (Ed.) Handbook of research on scholarly publishing and research methods (pp.125-140). Hershey, PA, IGI Global.
• Miles, M. B., & Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis: A expanded sourcebook (2nd ed.). Sage.
• Norton, L. (2009). Action research in teaching and learning: A practical guide to conducting pedagogical research in universities. Routledge.
• Moustakas, C. (1994). Phenomenological Research Methods. Sage Publications.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özlem, D. (2017). Max Weber’de bilim ve sosyoloji. Notos Kitap.
• Padilla-Diaz, M. (2015). Phenomenology in educational qualitative research: Philosophy as science or philosophical science. International Journal of Educational Excellence, 1(2), 101-110.
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative research and evaluation methods. Sage.
• Philips, L., & Jorgensen, M. W. (2002). Discourse analysis as theory and method. California: Sage Publications.
• Phillips, N., & Hardy, C. (2002). Discourse Analysis: Investigating Processes of Social Construction. Sage Publications.
• Potter, J., & Wetherell, M. (1987). Discourse and social psychology: Beyond attitudes and behaviour. Sage.
• Saban, A., Ersoy, A. F., Özden, M., Bozkurt, M., Ersoy, A., Akar, H. ve Yahşi, Z. (2017). Eğitimde nitel araştırma desenleri. Anı Yayıncılık.
• Smith, J. A., & Eatough, V. (2007). Interpretative phenomenological analysis. SAGE Publications.
• Tonkiss, F. (2004). Analyzing text and speech: Content and discourse analysis. Researching Society and Culture, 2, 367-382.
• Tüzel, S. (2012). İlköğretim ikinci kademe Türkçe derslerinde medya okuryazarlığı eğitimi: Bir eylem araştırması (Media literacy education in primary school second grade Turkish lessons: An action research). (Tez No. 345904) [Doktora Tezi, Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Wade, C., & Tavris, C. (1990). Psychology (2nd Eds.). Harper and Row Publishing Com.
• Wertz, F. J. (2005). Phenomenological research methods for counseling psychology. Journal of Counseling Psychology, 52(2), 167.
• Van Manen, M. (2014). Phenomenology of practice: Meaning-giving methods in phenomenological research and writing. Left Coast Press.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (1994). Discovering the future of the case study. Method in evaluation research. Evaluation Practice, 15(3), 283-290.
• Yin, R. K. (2009). Case study research: Design and methods. Sage.