Operadan Tuvale: Wagner ve Cézanne Arasındaki İlişkinin Felsefi Temelleri

Year 2025, Volume: 24 Issue: 2, 563 - 598, 30.09.2025

M. Zeynep Esenyel

Abstract

Cézanne ve Wagner kendi dönemlerinde sert eleştirilere maruz kalmış ve alanlarına kattıkları
yeniliklerin değeri ancak sonradan kavranabilmiş olan öncü sanatçılardır. Resim ve müzik gibi iki
farklı sanat dalının kesişimi açısından ufuk açıcı bağlantılar keşfedebilmemize imkân veren eserleri,
onların sadece akademik anlamda sanata yaptıkları katkılarla sınırlı kalmadıklarını, fakat aynı
zamanda kendilerini filozoflara yaklaştıran felsefi tavrın izlerini de taşıdıklarını göstermektedir.
Onların bu denli bir yaratıcılığın öncüsü olmalarının sebebi, eserlerinin ardında gizli olan metafizik,
fenomenolojik ve varoluşsal unsurlardır. Yaşamın tüm kültürel, bilimsel ya da tarihsel
kavrayışlarının sahip olduğu ussallığa öncel olan hakiki anlamını yansıtmayı hedefleyen bu iki
sanatçıyı birbirlerine yakınlaştıran da bu arayışa uygun bir yöntem geliştirmek zorunda kalmış
olmalarıdır. Bu çalışmanın amacı, Cézanne ve Wagner arasındaki benzerlikleri ortaya çıkararak
Cézanne’ın Wagner’de bulduğu yöntemsel yenilikleri resimlerinde nasıl uyguladığını
gösterebilmektir. Bu bağlamda öncelikle Cézanne’ın eserlerinin ardındaki felsefi amaca değinilerek,
bu amacın eserlerinde nasıl somutlaştığı incelenecek ve sonrasında Wagner’in müzikteki devrimsel
keşiflerinin felsefi alt yapısı ile Cézanne’ın yöntemindeki yeri aydınlatılmaya çalışılacaktır. Wagner’in
disonans yapıya vurgusuyla tonalite karşısında atonaliteyi çağrıştıran ve alışılagelen armonik yapıyı
yıkarak geleneksel diyatonik sistemin sonuna işaret eden müziğinin Cézanne üzerindeki etkisi ortaya
konulacak ve böylelikle Cézanne’ın tablolarında Wagnerci modülasyon sisteminin resimdeki karşılığı
olan bir renk modülasyonunun bulunduğu gösterilecektir

Keywords

Wagner , Cézanne , Fenomenoloji , Varoluşçuluk , Perspektivizm , Modülasyon.

From Opera to Canvas: The Philosophical Foundations of the Relationship Between Wagner and Cézanne

Abstract

Cézanne and Wagner were pioneering artists who were subjected to harsh criticism in their time and the value of the innovations they brought to their fields was only understood later. Their works, which allow us to discover stimulating connections in terms of the intersection of two different branches of art such as painting and music, show that they are not only limited to their academic contributions to art, but also carry the traces of the philosophical attitude that brings them closer to philosophers. The reason of being the pioneers of such creativity is undoubtedly the metaphysical, phenomenological and existential points hidden behind their works. What brings these two artists, who aim to reflect the true meaning of life, which is prior to the rationality of all cultural, scientific or historical understandings, closer to each other is that they had to develop a method suitable for this search. The aim of this study is to reveal the similarities between Cézanne and Wagner and to show how Cézanne applied the methodological innovations he found in Wagner in his paintings. In this context, first of all, the philosophical purpose behind Cézanne’s works will be touched upon, how this purpose is embodied in his works will be examined, and afterwards, the place of the philosophical base of Wagner’s revolutionary discoveries in music and Cézanne’s method will be tried to be elucidated. The influence of Wagner’s music on Cézanne, which evokes atonality over tonality with its emphasis on dissonance structure and points to the end of the traditional diatonic system by destroying the usual harmonic structure, will be revealed and thus it will be shown that there is a color modulation in Cézanne’s paintings that is the equivalent of the Wagnerian modulation system.

Keywords

Wagner , Cézanne , Phenomenology , Existentialism , Perspectivism , Modulation.

References

• Andrews, J. (2017). İşte Cézanne (çev. D. Öztok). İstanbul : Hep Kitap.
• Bernard, É. (2001). Cézanne Üzerine Anılar (çev. K. Özsezgin). İstanbul : İmge Kitabevi.
• Brodsky, J. (1981). A Paradigm Case for Merleau-Ponty: the Ambiguity of Perception and the Paintings of Paul Cézanne. Artibus et Historiae. IRSA s.c.,. Vol. 2. No. 4: 125-134. Accessed: 12-08-2023 15:23 UTC https://www.jstor.org/stable/1483119.
• Ekren, U. (2016). Felsefenin Perspektifinden J. S. Bach ve Richard Wagner’in Sanatı. Bursa : Sentez Yayıncılık.
• Figal, G. (2010). Merleau-Ponty and Cézanne on Painting. Merleau-Ponty at the Limits of Art, Religion, and Perception (ed. Kascha Semonovitch & Neal DeRoo, pp. 30-41). New York: Continuum International Publishing Group.
• Haines, E. (2000). Cézanne, Wagner, Modulation: A Reply to Turner. The Journal of Aesthetics and Art Criticism. Wiley on behalf of The American Society for Aesthetics. Vol. 58, No. 3: 309-311. Accessed: 27-06-2016 09:37 UTC http://www.jstor.org/stable/432118
• Heidegger, M. (2008). Varlık ve Zaman. (Çev. Kaan Ökten). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Hodge, S. (2013). Cézanne. 500 Görsel Eşliğinde Yaşamı ve Eserleri (Çev. S. Yörüker). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Husserl, E. (1982). Cartesian Meditations An Introduction to Phenomenology (Trans. D. Cairns). The Hague: Martinus Nijhoff Publishers.
• İleri, C. (2009). Cézanne (ed. M. Haydaroğlu). İstanbul : Yapı Kredi Yayınları.
• Magee, B. (1997). The Philosophy of Schopenhauer. New York: Oxford University Press.
• Magee, B. (2001). Wagner and Philosophy. London: Penguin Books.
• Merleau-Ponty, M. (2008). Algılanan Dünya (çev. Ö. Aygün). İstanbul: Metis Yayınları.
• Merleau-Ponty, M. (2009). Sens et Non-sens. Paris: Ѐditions Gallimard.
• Merleau-Ponty, M. (2017). Cézanne’nın Kuşkusu (çev. M. Adam). Cogito, Maurice Merleau-Ponty. Sayı: 88 (ed. E. Şan ss. 45-63). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Merleau-Ponty, M. (2012). Phénoménologie de la Perception. Paris: Èditions Gallimard.
• Philip K. & Schacht R. (2004). Finding an Ending: Reflections on Wagner’s Ring. New York Oxford University Press.
• Rewald, J. (1959). Cézanne. London: Spring Books.
• Sartre, J. P. (2013). L’Être et le Néant, Essai d’ontologie Phénoménologique. Paris: Èditions Gallimard.
• Schopenhauer, A. (2020). İsteme ve Tasavvur Olarak Dünya (çev. O. Aktaş). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Turner, N. (1998). Cézanne, Wagner, Modulation. The Journal of Aesthetics and Art Criticism. Wiley on behalf of The American Society for Aesthetics. Vol. 56. No. 4: 353-364. Accessed: 27-06-2016 01:23 UTC http://www.jstor.org/stable/432126
• Wagner, R. (2011). My Life. New York: Nabu Press.
• Wagner, R. (2023). Geleceğin Sanat Eseri (çev. Ç. Ünaltay). İstanbul: Alfa Kitap.
• Wiscus, J. (2013). The Rhythm of Thought. Chicago: The University of Chicago Press.
• Zafer, E. Z. (2019). Doğal Dünyanın Logos’undan Estetik Dünyanın Logos’una: Cezanne’nın Dinleyen Gözleri. Felsefe Arkivi. 43-63. Paul Cézanne, Gustave Geffroy’nın Portresi, 1895, tuval üzerine yağlı boya, Musée d’Orsay, Paris, Fransa 116x 89 cm https://www.wikiart.org/en/paul-cezanne/portrait-of-gustave-geffroy-1895
• Paul Cézanne, 1868, Piyano Çalan Kız, Tuval üzerine yağlı boya, 57.8x92.5 cm, Hermitaj Müzesi, St. Petersburg. https://tr.painting-planet.com/piyanoda-kiz-tannhauser-a-uvertur-paul-cezanne/
• Paul Cézanne, Kâğıt Oynayanlar, 1890-1895, Tuval üzerine yağlı boya, 47.5 x 57 cm, Musée d’Orsay, Paris, Fransa. https://www.pivada.com/paul-cezanne-kagit-oynayanlar Paul Cézanne, Jas de Bouffan’daki Patika, 1874-1875, Tuval üzerine yağlı boya, 38.1x46 cm, Tate Gallery, Londra. https://www.tate.org.uk/art/artworks/cezanne-the-avenue-at-the-jas-de-bouffan-t01074
• Paul Cézanne, Güllü Arka Planlı Otoportre, 1875, Tuval üzerine yağlı boya, 66x55 cm, Özel Koleksiyon Paris. https://tr.painting-planet.com/pembe-bir-arka-plan-paul-cezanne-kendi-kendine-portre/
• Paul Cézanne, Büyük Çam Ağaçlarıyla Birlikte Sainte-Victoire Dağı, 1887, Tuval üzerine yağlı boya, 66,8x92,3 cm, Courtauld Galerisi, Londra. https://tr.painting-planet.com/victoria-dagi-paul-cezanne/