Evaluation of ecocentric, anthropocentric and environmentally antipathetic attitudes of employees in foreign trade firms

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 24 - 41, 30.06.2025

Günseli Acar , Serap Özbaş

https://doi.org/10.51177/kayusosder.1572591

Abstract

In today's world, it is accepted as one of the main criteria for businesses to comply with sustainability in global trade. The responsibilities of company managers to their stakeholders have increased even more within the framework of sustainability principles. Businesses have to follow a strategy that does not harm the ecological balance and ensures the balanced use of energy resources in their activities. It is important to have environmentally sensitive personnel, especially in companies operating in the international arena, for businesses to carry out this process more effectively and gain an advantage over their competitors in the global arena. The study aims to examine the environmental attitudes of employees in foreign trade firms in Turkey and the role of some variables (education level, gender, etc.) on environmental attitudes. The Ecocentric, Anthropocentric and Antipathetic Attitude Scale was used in this study. The participants are 222 employees. According to the results, it was determined that the ecocentric attitude scores of the employees were higher than the anthropocentric and antipathy attitude scores. In addition, it was shown that the education degree, status, and experience of the employees have a significant effect on environmental attitudes while gender, and environmental education do not.

Keywords

Foreign Trade , Environment , Ecocentric , Anthropocentric , Antipathic Attitude

Dış ticaret firmalarında çalışanların ekosentrik, antroposentrik ve çevreye yönelik antipatik tutumlarının değerlendirilmesi

Abstract

Günümüz dünyasında, küresel ticarette işletmelerin sürdürülebilirliğe uyum sağlaması ana kriterlerden biri olarak kabul edilmektedir. Firma yöneticilerinin paydaşlarına olan sorumlulukları sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde daha da artmıştır. İşletmeler faaliyetlerinde, ekolojik dengeye zarar vermeyen ve enerji kaynaklarının dengeli bir şekilde kullanılmasını sağlayan bir strateji izlemek zorundadır. Özellikle uluslararası alanda faaliyet gösteren firmalarda çevre bilinci yüksek personelin olması, işletmelerin bu süreci daha etkili bir şekilde yürütebilmesini ve uluslararası alanda rakiplerine karşı avantaj sağlaması açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de dış ticaret firmalarında çalışanların çevreye yönelik tutumlarını ve bazı değişkenlerin (eğitim düzeyi, cinsiyet vb.) çevresel tutum üzerindeki rolü incelemektir. Bu çalışmada, Ekosentrik, Antroposentrik ve Çevrenin Korunmasına Yönelik Antipati Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Dış ticaret firmalarında çalışan 222 bireye ulaşılmıştır. Çalışmanın sonucunda, dış ticaret firma çalışanlarının ekosentrik tutum puanlarının, antroposentrik tutum ve antipati tutum puanlarından daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca firma çalışanlarının eğitim düzeyinin, statü, mesleki deneyimin çevresel tutum üzerinde anlamlı bir rol oynadığı, cinsiyetin ve çevre konulu eğitimin çevresel tutumları üzerinde anlamlı bir rol oynamadığı saptanmıştır.

Keywords

Dış Ticaret , Çevre , Ekosentrik , Antroposentrik , Antipatik Tutum.

References

• Arslan, İ., Şengül, O., & Künç (2021). Türkiye’de dış ticaret ve çevre kirliliği ilişkisinin kirlilik sığınağı hipotezi bağlamında değerlendirilmesi. The Journal of Social Sciences, 54(54), 347–365. https://doi.org/10.17755/esosder.1297440
• Balcı A, (1989). Eğitimsel araştırmanın eğitimsel sorunların çözümüne uygulanması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 22(1), 411–420. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000868
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö.E., Demirel, F., Karadeniz, Ş. & Çakmak, E. K. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayınevi. https://doi.org/10.14527/9789944919289
• Demirtaş, B., & Tapkı, N. (2016). Ziraat fakültesi öğrencilerinin ekolojik dünya görüşlerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 4(8), 719–727. https://doi.org/10.24925/turjaf.v4i8.719-727.793
• Ergün, T., & Çobanoğlu, N. (2012). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre etiği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 97–123. https://doi.org/ 10.1501/sbeder_0000000041
• Erkal, S., Şafak, Ş., & Yertutan, C. (2011). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre bilincinin oluşturulmasında ailenin rolü. Sosyoekonomi, 14(14), 146–157. https://doi.org/ 10.17233/se.58341
• Erten, S. (2007). Ekosentrik. antroposentrik ve çevreye yönelik antipatik tutum ölçeğinin Türkçeye uyarlama çalışması. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (28), 67–74. https://toad.halileksi.net/olcek/ekosentrik-antroposentrik-ve-cevreye-yonelik-antipatik-tutum-olcegi/
• Ferketich, S. (1991). Focus on psychometrics: aspects of item analysis. Research in Nursing & Health, 14(2), 165-168. http://dx.doi.org/10.1002/nur.4770140211
• Gedik, Y. (2020). Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(3), 196–215. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijephss/issue/54205/722850
• Gül, E. (2015). GATT/WTO çerçevesinde uluslararası ticaret ve çevre ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 1–20. https://dergipark.org.tr/ en/pub/dpusbe/issue/4751/65264
• Gülersoy, A. E., & Burkan Akyol, H. (2024). Sosyal bilgiler öğretmenliği yüksek lisans öğrencilerinin çevre etiği yaklaşımlarının incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 10(1), 23–45. https://doi.org/10.47615/issej.1446720
• Kasalak, M. A., Yurcu, G., & Akıncı, Z. (2018). Üniversite öğrencilerinin ekosentrik, antroposentrik ve çevreye yönelik antipatik tutumlarının değerlendirilmesi. Akdeniz Üniversitesi İİBF örneği. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 1(2), 24–33. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jtis/issue/41750/504129
• Kim, H. Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: Assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry & Endodontics 38(1), 52–54. https://doi.org/10.5395/rde.2013.38.1.52
• Newhouse, N. (1990). Implications of attitude and behavior research for environmental conservation. The Journal of Environmental Education, 22(1), 26–32. https://doi.org/10.1080/00958964.1990.9943043
• Orman, H. L., Ceylan, S., & Yılmaz Şahin, B. (2019). Dış ticaret ve çevre kirliliği ilişkisi: panel veri analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1483–1496. https://doi.org/10.17755/esosder.538757
• Siegrist, M. (1996). Fragebogen zur Erfassung der ökozentrischen und anthropozentrischen Umwelteinstellung [Questionnaire of ecocentric and anthropocentric attitudes toward the environment]. Zeitschrift für Sozialpsychologie. 27(4), 290–294. https://psycnet.apa.org/record/1997-90027-004
• Stockholm Declaration. (1972). Stockholm declaration on the human environment, in the report of the United Nations Conference on the human environment. https://wedocs.unep.org/20.500.11822/30829
• Thompson, S.C.G. & Barton, M.A. (1994). Ecocentric and anthropocentric attitudes toward the environment. Journal of Environmental Psychology, 14(2),149–157. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(05)80168-9
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2023). On ikinci kalkınma planı 2024–2028. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/ On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_11122023.pdf