МЕСХЕТИЯ И МЕСХЕТИНЦЫ В СТИХОТВОРЕНИИ ТИНАТИН (НАРГИС) БЕКАДЗЕ «АХИСХАНАМЕ»

Year 2015, , 182 - 209, 17.09.2015

Doğukan Özcan

https://doi.org/10.17498/kdeniz.55814

Abstract

В этой статье, мы стремились изучить предмет Месхетии и месхетинцев на
основе “Mazur Gor Curetimi” («Простите за мою смелость»), опубликованной в 2013
году и написанной молодым автором, Тинатин (Наргис) Бекадзе. Основным
источником нашего исследования было стихотворение “Ahıskaname”, которое
находится на первых страницах книги. Это стихотворение, в котором упоминается
230 сел Месхетии, является одним из наиболее полных письменных работ, которая
дает информацию о Месхетии, ее деревнях и свойствах, некоторых обычаях, и
исторических личностях. В нашем исследовании мы также использовали стихи,
написанные в литературе о Месхетии и ее селах.
Методы, используемые в исследовании, являются следующими: Первоначально,
был получен полный текст в журнале “Ahiska” и в книге “Mazur Gor Curetimi”. Затем,
дополнительные данные об антропониме, топониме, и о гидронимах, которые были
собраны и чьи имена упоминаются в стихотворении, и тему попытались объяснить.
Кроме того, отдельные интервью были проведены, чтобы получить информацию об
обычаях, и также упомянутых научных ресурсах.
Изучение стихотворения “Ahıskaname” включающего информацию, такую как
история, география, культура, ономастика – это значительная веха в географии
Месхетии и ее культуры.

Keywords

Mazur Gör Cüretimi («Простите за мою смелость»), Ahıskaname (Письмо об Ахалцихе), Святые люди Стамбула, Шота Руставели, «Витязь в тигровой шкуре»

MESKHETIA AND MESKHETIANS IN TINATIN (NERGİS) BEKADZE’S POEM, AHISKANAME

Abstract

In this article, we aimed to study the subject of “Meskhetia and Meskhetians” in the light of “Mazur Gör Cüretimi” published in 2013 and written by a young author, Tinatin (Nergis) Bekadze. The main source of our study was “Ahıskaname” poem, which takes place at the first pages of the book. This poem, which mentions 230 villages of Meskhetia, is one of the most comprehensive written work that gives information about Meskhetia, its villages and properties, some customs, and historical people. In our study, we also made use of poems written about Meskhetia and its villages in the literature of Ahıskaname. Methods used in the study are as follows; initially, the full text in Ahıska magazine and in the book “Mazur Gör Cüretimi” was obtained. Then, additional data about anthroponyms, toponyms, and hydronyms whose names are mentioned in the poem were collected, and the subject was explained. In addition, individual interviews were conducted
to get information about customs, and scientific resources were also referred.
Studying the poem “Ahıskaname” including information such as History, Geography,
Culture, Onomastic is important for the geography of Meskhetia and its culture. 

Keywords

Mazur Gör Cüretimi, Ahıskaname, Saints of Istanbul, Şota Rustaveli, Knight with Tiger Skin

TİNATİN (NERGİS) BEKADZE’NİN AHISKANAME ŞİİRİ’NDE AHISKA VE AHISKALILAR

Abstract

Makalede genç yazar Tinatin (Nergis) Bekadze’nin 2013 yılında yayınlanan “Mazur
Gör Cüretimi” kitabı ışığında Ahıska ve Ahıskalılar konusunu incelemeye çalıştık.
Çalışmamızın ana kaynağı kitabın ön sayfalarında yer alan “Ahıskaname” şiiridir.
Ahıska’nın 230 köyünün isminin geçtiği bu şiir günümüze kadar edebiyatta Ahıska, köyleri
ve özellikleri, bazı örf-adetler, tarihi şahsiyetler hakkında bilgi veren en kapsamlı
eserlerdendir. Çalışmamızda “Ahıskaname”nin yanısıra, edebiyatta Ahıska ve köyleri ile
ilgili yazılmış şiirlerlerden de istifade edilmiştir.
Çalışmada şu yöntemler kullanılmıştır: İlk önce Ahıska dergisi0nde ve Mazur Gör
Cüretimi kitabında yer alan Ahıskaname şiirinin tam metninin elde edilmesi sağlanmıştır.
Daha sonra şiirde ismi geçen antroponim, toponim ve hidronimler hakkında ek bilgiler
toplanmış ve konunun açıklanmasına çalışılmıştır. Ayrıca örf-adetler ile ilgili kişisel
görüşmeler yapılmış ve bilimsel kaynaklara başvurulmuştur.
Tarih, Coğrafya, Kültür, Onomastik gibi bilgiler içeren “Ahıskaname” şiirinin
araştırılması Ahıska coğrafyası ve kültürü için önem teşkil etmektedir.

Keywords

Mazur Gör Cüretimi, Ahıskaname, İstanbul Evliyaları, Şota Rustaveli, Kaplan Postlu Şövale.

References

• ABULADZE Kakha: (2011). Gürcüce Standart Sözlük. Gürcüce-Türkçe, Türkçe- Gürcüce, İstanbul, Fono Yayınları.
• AHISKALI NERGİS YAŞAR KIZI: (2008). “Ahıskaname”, Genel Koordinatör: Dr. Adem Ahıskalı, Ahıska, Sayı: 9, Haziran-2008, s. 36-37. İstanbul, Ahıska Reklam Tanıtım Ajansı, ISSN: 1303-1945.
• ALİYEVA Esen Minare: (2008). Geleneksel Çocuk Oyunlarının Eğitimsel Değeri ve Unutulmaya Yüz Tutmuş Ahıska Oyunları, Eğitim Fakültesi Dergisi, XXI (2), s. 363-364.
• BALCI Sezai-KÜÇÜK Levent: (2015), Osmanlı Bürokrasisinde Ahıskalı Devlet Adamları, 1. Basım, İstanbul, Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
• BARAMİDZE A.: “Marr-Rustvelolog”, “Literaturnaya Gruzia” . Aylık Edebi-bedii ve Sosyal-Politik Dergi, 2. 1986, Gürcistan Yazarlar Birliği Organı, s. 121-128.
• BEKADZE Tinatin (Nergis): (Kasım-Aralık 2013). “Umutsuzluğu Yoktu”, Genel Koordinatör Savaş Ünal, Öztepe Matbaası Ankara, Edebiyat Dergisi Antalya Sanat, Yıl: 1, Sayı: 3, s. 45.
• BEKADZE Tinatin (Nergis): t.y.[2013], Mazur Gör Cüretimi. Ankara. Bil Ofset.
• BEKADZE Shota: (2014 a). “XVI. Yüzyil Sonlarinda Çildir Eyâleti Kentleri'nin Sosyal ve Ekonomik Durumu: Aspinza Örneği”, Türkish Studies-İnternational Periodical For The Languages Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 9/1 Winter 2014, p. 77-95, Ankara-TURKEY.
• BEKADZE Shota: (2014c). "XVI. Yüzyilda Ahiska Şehrinde Sosyal ve Ekonomik Hayat", V. Karadeniz Uluslararası Sempozyumu, "Tarihi ve Güncel Siyasi Konular: Görüşler&Öneriler", 6-7 Aralık 2012, Sempozyum Bildirileri, EkoAvrasya Yayınları, Ed. Gül Sarıkaya, Fatma Çoban, Ankara. s. 561-623.
• BERDZENİŞVİLİ D. ve GABAŞVİLİ S.: (1987). KSE. C. 11. S. 351. Tbilisi.
• BLUAŞVİLİ Uça: (2008), Ed. Tsira Meskhişvili, Slavnıe Sınovya Mesheti (Mesheeti’nin Ünlü Oğulları), Samtskhe-Javakhetis Regionaluri Asosasiya “Toleranti”, Tbilisi, Sakartvelos parlamentis erovnuli biblioteka.
• CİKİA Sergey: (1947). Defter-i Mufassal Vilâyet-i Gürcistan, I. Kitap, Osmanlıca Metn, Tbilisi, Gürcistan S. S. R. Cumhuriyeti Ulum Akademisi Neşriyat Evi.
• CİKİA Sergey: (1958). Gurcistanis vilayetis didi davtari (Defter-i Mufassal Vilayet-i Gürcistan), III. Kitap. Tetkikler, Tbilisi, Sakartvelos SSR Metsnierebata Akademiis Gamomtsemloba (Gürcistan SSR Bilimler Akademi Basımevi).
• DAĞLI Yücel ve KARAMAN Seyit Ali: (2008). Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Bursa-Bolu-Trabzon-Erzurum-Azerbaycan-Kafkasya-Kırım-Girit. 2. Cilt-2. Kitap, İstanbul. YKY.
• DEVRİSHEVA Fatma: (2006). Ahıska Türkleri (Sözlü Kültür Bağlamında) ,Yüksek Lisans Tezi T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• Evliyalar Ansiklopedisi: C. 2. (1992). İstanbul, İhlas Gazetecilik Holding A. Ş. Türkiye Gazetesi Yayınevi.
• HACILI Asıf: (2009). Axısqa Türkleri Veten Bilgisi, İstanbul. Ahıska Reklam Tanıtım Ajansı.
• KARTAL Özcan ve KURT Derya: (2014). Başkent Edebiyat Dem Vakti 2 Şiirler, Ankara. AJANS Erciyes, ISBN: 978-605-63688-2-0. s. 189-194.
• Kartuli Ensiklopediya (Gürcü Ansiklopedisi). (1975). C. 1. S. 14, Tbilisi.
• Kartuli Ensiklopediya (Gürcü Ansiklopedisi). (1979). C. 4. s. 480, Tbilisi.
• KASAP Murat: (2010). Osmanlı Gürcüleri, İstanbul. Gürcistan Dostluk Derneği.
• KILIÇ Ebru: (2014). Doğu Türkistan’dan Anadolu’ya Yağmur Törenleri. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, Sayı: 3, Sayfa: 177-193. Xelqara Uyğur Tetqiqati Jornali, San: 3, Sehipe: 177.-193, International Journal of Uyghur Studies, Volume: 3, Page: 177- 193.
• KURT Yılmaz: (1996). “Osmanlı Tahrir Defterlerinin Onomastik Değerlendirilmesine Uygulanacak Metod”, Osmanlı Araştırmaları, XVI. Editörler: Halil İnalcık, Nejat Göyünç, Heath W. Lowry, İsmail Erünsal, Klaus Kreıser, A. Atilla Şentürk, İstanbul. Fatih Ofset, s. 45-59.
• KIRZIOĞLU M. Fahrettin: (1998). Osmanlılar'ın Kafkas-Ellerini Fethi (1451- 1590), 2. Baskı Ankara, TTK Basımevi.
• NEBİOĞLU Musa (2012). Ozan Dünyası. №2(9), s. 12, Bakı, Azerbaycan Âşıklar.
• ÖZEL Haşım: (2014). Kitap Değerlendirme, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 42. Sayı, s. 174-175. Editör Osman Karatay-Mehmet Seyfettin Erol, Ankara.
• PİRİYEVA Sevil: (2005). Ahıska Türkleri Azerbaycanda (tarihi, sosyal-medeni hayatı). Bakı, “Elm”.
• SİMENENKO V. A.: (2002). Meshetinskie turki: istoriçeskays sudba i problemı kulturnoy adaptasii, Dissertasia na soiskanie uçenoy stepeni kandidata istoriçeskih nauk, Kubanskiy Gosudarstvennıy Universitet, Krasnodar.
• ŞEMSEDDİN Sâmi: (1996). Kâmûs'l-A'lâm, 1. Cilt, Tıpkıbasım/facsimile, Ankara, Kaşgar Neşriyat.
• ŞOTA RUSTAVELİ: (1991). Kaplan Postlu Şövalye, Çeviri: Bilâl Dindar, Zeynelâbidin Makas, Samsun, Eser Matbaası.
• TDK, Türkçe Sözlük, 1-2: (1998). 9. B., Ankara, TDK Yayınları.
• ÜNAL Gonca Aydemir: (2014), “176 Dost Yürekle Soma Şiirleri Antalojisi”, Antalya. Sahil Kitap Yayınevi, ISBN: 978-605-5105-72-3. s. 193-198.
• Zakaraya Parmen: (1982). Drevniye goroda i kreposti Gruzii, Tbilisi, İzdatelstvo “Sabçota Sakartvelo”. SÖZLÜ KAYNAKLAR
• YAŞAR BİNALİ OĞLU- Orpola köyü asıllı olup 1954 yılında Özbekistan'da doğmuş, ilk, orta, lise ve üniversite eğitimini Azerbaycan'da almıştır. 1990 yılında Tiflis'te Gürcistan Bilimler Akademisi İvane Cavahişvili adına Tarih, Arkeloji ve Etnografya Enstitüsü'nde aspiranturayı bitirmiştir. Dil, Edebiyat ve Tarih öğretmenliğini yapmış olup günümüzde özel bir firmada menejer olarak çalışmaktadır.
• VALİDA AK- Orpola Köyü asıllı olup 1983 yılında Gürcistan'da doğdu ve eğitimini orada aldı. Şu an Ömer Faruk ve Ahmet Furkan adında iki oğlunun eğitimi ile meşgul olmaktadır. Ev hanımıdır. İNTERNET KAYNAKLARI
• AHISKALI Âdem: Ola Ahıska’nın Neresindensin, http://www.ahiskalilar.org/ portal/modules. php?name=Siir&op=showcontent&id=19, 15.01.2015.
• ALİYEV Nazim Aliyeviç: O vospominaniya Meskhetinskikh turok, http://rudocs. exdat. com/docs/index-73430.html?page=30, 15.01.2015.
• Akhaltsikhe, Akhalsikhe’nin (Ahıska) Rabat’la Görüntüsü, http://intermedia.ge.
• Eski Resimler: http://www.elbrusoid.org/m/forum/forum183/topic8264/?PAGEN_1= 11, Erişim Tarihi: 24 Ocak 2015.
• Geroi stranı: Mamedov Mamedov Mınur İsa oglı, http://www.warheroes.ru/hero/hero. asp?Hero_id=17756, 28.02.2015.
• GOMORALİ Yitgün: Vetenden Bezmah Olmaz, http://www.ahiskalilar.org/portal/ modules. php?name=Siir&op=showcontent&id=20), 15.01.2015.
• HACILAR Valeh: “Türkçe Söyleyen Gürcü Âşık-Şairleri”, Bizim Ahıska Dergisi, s. 40. http://www.ahiska.org.tr/wp_pdf/sayi10/parcali/42_sirali-1.pdf, 15.01.2015.
• Kadırov Yaşar: “Vse naçinalos s Odabaşeva” (Her Şey Odabaşov’la Başladı), http://www.ahiska-gazeta.com/ru/histories/48/, Erişim Tarihi: 15 Kasım 2014.
• KALAFAT Yaşar: “Ahıska Türklerinde Halk İnançları”, http://www.oocities.org/ yasarkalafat /mak3.htm, 15.01.2015.
• KARGAPOLTSEV Sergey: Muradov Bedir Beymodoviç (Geroi Stranı), http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=19131, Erişim Tarihi: 15 Ocak 2015.
• Kartinki: Bekir Mustafaev geroy, https://www.google.ru/images?hl=ru&q=%D0%91 %D0%B5%D0%BA%D0%B8%D1%80+%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0 %D1%84 %D0%B0%D0%B5%D0%B2+%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B9&gbv=2 &sa= X&oi =image_result_group&ei=mni2VOjlM4rkUo2mgtAM&ved=0CB4QsAQ, 15.01.2015.
• Krepost Tmogvi: http://www.tamartour.ru/georgian-interesting-places/types-of- georgian-interesting-places/castles/tmogvi
• MAMEDOV Minur İsa oglı:
• http://www.az-libr.ru/index.htm?Persons&C0C/58b2675b/ index, 15.01.2015.
• Odzrhe: http://saunje.ge/index.php?id=281&lang=ka. Erişim Tarihi: 24.09.2014.
• ÖNAL Ülkü: Ahıska –Posof İzlenimlerim, http://www.posofhaber.com/yazdir. asp?ID=664, 15.01.2015.
• ÖZEL Haşim: Ahıska Türkleri Tarihi, http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/51- 17/477-ahiska.html, 15.01.2015.
• ÖZEN Yaşar Kutlu: Çocukların Yağmur Duası,
• http://www.kutluozen.com/default.asp? part=yazilar&islem=oku&id=50, 15.01.2015.
• Peşernıy gorod Vardziya: http://www.fototerra.ru/Gruzija/Vardzija/FFilin05- 8832.html, 15.01.2015.
• Samtskhe-Cavahetskiy kray: (administrativno-territorialnıe yedinitsı Akhaltsikhe, Adıgeni, Aspinza, Akhalkalaki, Borcomi, Ninosminda), Pasport, 2007, s. 36. http://www.government.gov.ge/files/53_86_298711_samckhe-javakheti-rus8.pdf, 15.01.2015.
• Tsunda:http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=25&t=1871, 15.01.2015.
• URAVELİ Orhan: Kız Sen Ahıska'nın Neresindensin,
• http://www.ahiskalilar.org/portal/ modules.php?name=Siir&op=showcontent&id=15, 15.01.2015.
• Vardziya: Ensiklopediya Brokgauza i Efrona.- S.-Pb.; Brokg auz-Efron. 1890-1907, http://dic.academic.ru/dic.nsf/brokgauz/5406, 15.01.2015.
• Yurda Dönüş Mücadelesi: http://ahiskavatan.tr.gg/YURDA-D-Oe-N-Ue- %26%23350%3B-M-Ue- CAD%26%23304%3BL%26%23399%3BS%26%23304%3B.htm, 15.01.2015.
• Zanavis Tsihe (Zanav Kalesi): https://www.google.ge/ images? hl=ka&q=%E1% (15.01. 2015).
• Xalq Cümhuriyyətinin görkəmli simalarından biri: http://www.azadliq.info/siyast/ 17002-xalq- cumhuriyytinin-goerkmli-simalarndan-biri.html. Erişim Tarihi: 15.11.2014.