Abstract
Bu makalede, Gagavuzların geleneksel manevi kültüründeki önemli etnokültürel izlerinden biri olarak kendini gösteren kurban töreni incelenmektedir. Bu tören, Gagavuzların dini-ahlaki görüşlerinin bir parçasıdır ve takvim, aile ve toplumsal bayramlara göre gerçekleştirilir. Tören kelimesinin, benzer adlandırmalar ve içeriklerle birlikte değişik tarihi dönemlerde birçok halk tarafından bilindiğini kaydetmek gerekir. Yazar tarafından saha çalışmaları sırasında derlenmiş olan malzeme temelinde, bu törenin gerçekleştirilmesi, değişik biçimleri ve içerikleri, kurban sunmada kullanılan hayvan türleri vb. konular incelenmektedir. Makalede ayrıca, kurban hayvanı kesme, kurban yemeği hazırlama tarzı vb. konularda tören faaliyetlerinin işlevsel önemi tahlil edilmektedir. Araştırma sırasında, yazar tarafından kurban töreninin 18’den fazla farklı çeşidi tespit edilmiştir. Gagavuz kurban töreninin Balkanlar bölgesi halkları ve yine Türk halkları arasında yaygınlaşmış olan benzer törenlerle karşılaştırılması sayesinde Moldova ve Bulgaristan Gagavuzlarına özgü bölgesel özellikler ortaya çıkarılabilmiştir. Yazar, hayvanların kurban edildikleri ”kurban kanı” ile ilgili olarak Gagavuzların günümüzde de arkaik üsulleri korudukları yargısına varmaktadır. Canlı hayvanların kurban edilmesi Ortodoks kilisesinin tesiri altında dönüşüme uğramış bir törendir. Kurban sunmadaki bu üsul „kurban milosti (kurban ihsanı)” olup daha fakir olan köydeşlere toplumsal olarak yardım etme biçimidir. Sonuç bölümünde, kurban töreninin Gagavuzlar arasındaki işlevsel öneminin günümüzde de büyük ölçüde yitirilmediği vurgulanmaktadır
Abstract
This article examines the ritual «Kurban», which stands as one of the most significant ethnic and cultural markers of the traditional spiritual culture of the Gagauzians. It was a part of the religious and moral beliefs of the Gagauzians and was performed on the occasion of the calendar, family and vilage holidays. It is noted that the rite of the same name and content is known to many nations of the world in different historical epochs. Based on the field data, collected by the author, is examinated the purpose of its commission, the differences of form and content, types of animal used in sacrifices, etc. This article also examines the functional importance of ritual actions in the slaughter of a sacrificial animal, methods of preparing ritual meals, etc. In the course of the study the author has recorded more than 18 varieties of the Kurban ceremony at the Gagauzians. By comparison of the Gagauzian' Kurban with the same rite, common among the peoples of the Balkan region, as well as among the Turkic peoples author had identified the regional characteristics that are typical for the Gagauzians of Moldova and Bulgaria. The author concludes that at present the Gagauzians retained archaic way of committing Kurban, in which the animal is sacrificed («Kurban of blood»). Transformation of the ceremony, which took place under the influence of the Orthodox Church, is gifting a live animal. This method of sacrifice is "Kurban mercy" and it is a form of social assistance to the poorer villagers. In conclusion it is notified, that in the modern period Kurban ritual hasn't lost it functional significanceat the Gagauzians.
Abstract
В данной статье исследуется обряд «курбан», который выступает в качестве одного из значимых этнокультурных маркеров традиционной духовной культуры гагаузов. Он являлся составной частью религиозно-нравственных воззрений гагаузов и совершался по случаю календарных, семейных и общесельских праздников. Отмечается, что обряд с аналогичным названием и содержанием известен многим народам мира в различные исторические эпохи. На основе собранного автором полевого материала рассматривается цель его совершения, различия формы и содержания, виды используемых для жертвоприношения животных и др. В данной статье анализируются также функциональная значимость обрядовых действий при заклании жертвенного животного, способы приготовления обрядового блюда и т. д. В ходе исследования автором было зафиксировано более 18 разновидностей обряда курбан у гагаузов. При помощи сравнения гагаузского курбана с аналогичным обрядом, распространенным у народов Балканского региона, а также у тюркских народов удалось выявить региональные особенности, характерные для гагаузов Молдовы и Болгарии. Автор делает вывод о том, что и в настоящее время у гагаузов сохраняется архаичный способ совершения курбана, при котором животное приносится в жертву («курбан крови»). Трансформацией обряда, произошедшей под влиянием Православной церкви, является одаривание живым животным. Такой способ жертвоприношения представляет собой «курбан милости» и являлся формой социальной помощи более бедным односельчанам. В заключении отмечается, что и в современный период обряд курбан в значительной степени не утратил у гагаузов своей функциональной значимости.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | March 1, 2013 |
| Submission Date | July 21, 2014 |
| Published in Issue | Year 2013 Issue: 20 |
