ИЗ ИСТОРИИ ЛИТЕРАТУРНОЙ И КУЛЬТУРНОЙ ЖИЗНИ ОККУПИРОВАННОГО ЦХИНВАЛЬСКОГО РЕГИОНА ГРУЗИИ (КОНЕЦ XIX - НАЧАЛО XX ВВ.)

Year 2023, Issue: 58, 13 - 21, 27.06.2023

Aleksandre Mghebrishvili

https://doi.org/10.17498/kdeniz.1286092

Abstract

Самсон Антонович Басишвили являлся одной из интереснейших фигур на литературной арене Цхинвальского региона рубежа ХІХ-ХХ веков. Он родился в с.Курта вблизи Цхинвали. По переписи населения 1860 г. в с. Курте упоминаются восемь семей Басишвили (естественно, в записях указано, что они являлись этническими грузинами). Фамилия Басишвили упоминается во многих исторических документах прошлых веков. В частности, в датированной первой половиной XVIII века вольной грамоте Меладзе, выданной Леваном Мачабели, в списке свидетелей упоминается Кация Басишвили, свидетелеми купчей грамоты Фарсадана и Алхаза Мачабели и Бери Ахалкацис- швили 1714 года рядом с Леваном Мачабели, Иванэ Маисурадзе, Георгием Гогинашвили, священником Мамукашвили и прочими упоминается Сехния Басишвили. В этом же документе в качестве свидетелей обычно упоминаются представители рода Басишвили и другие. Остальных представителей этого рода в с. Курта именовали “попами”. Во дворе церкви Куртской Богородицы были похоронены священники Антон Басишвили, Манасе Басишвили и Самсон Басишвили. Этот последний и является тем, на кого бы нам хотелось обратить внимание читателя.
С. Басишвили имел близкие дружеские отношения с современными ему писателями и общественными деятелями. Он занимался активной творческой и публицистической деятельностью. В своих публикациях часто писал о происходящих в родном селе процессах, сельскохозяйственных работах, нехватке учебных заведений и т. д.
Помимо духовной и публицистической деятельности Самсон Басишвили принимал активное участие в культурной жизни региона. Его имя неоднократно встречается в архивных материалах Цхинвальского отделения Общества распространения грамотности среди грузин.

Keywords

Грузия, Цхинвали, Самачабло, литература, публицистика, Мачабели, культура, образование

FOR THE HISTORY OF THE OF THE OCCUPIED GEORGIAN TSKHINVALI’S LITERARY AND CULTURAL LIFE (The end of the XIX century and the beginning of the XX century)

Abstract

Basishvili, son of Samson Antoni, was one of the interesting figures in the literary and literary arena of the 19th-20th centuries of the Tskhinvali region. He was born next to Tskhinvali, village in kurta. In the population census of 1860 village Eight Basishvili households are mentioned in Kurta (naturally, the records indicate that they are ethnic Georgians). The surname of Basishvili is mentioned in many historical documents of previous centuries. In particular, the book of “sitarkhani” issued by Levan Machabeli to Meladze is dated to the first half of the 18th century, in the list of witnesses of which Katsia Basishvili is mentioned, as well as from Parsa of 1714 and Levan Machabli is the witness of the purchase book of Alkhaz Machabeli and Beri Akhalkatsisshvili. Sekhnia Basishvili is mentioned next to Ivane Maisuradze, Giorgi Goginashvili, Beri Mamukashvili and others, in the same document, "Sulkheli, Erpir Bassishvili" and others are generally mentioned as witnesses. (see tabuashvili, 2013) In Kurta, the representatives of this family were referred to as "Priests". Anton Basishvili (priest), Manase Basishvili (priest) and Samson Basishvili (priest) were buried in the yard of the Church of the Mother of God of Kurta. This last one was the person to whom we would like to draw the reader's attention today.
S. Basishvili had close, friendly relations with his contemporary writers and public figures. He was engaged in active creative and journalistic activities. In his own publications, he often wrote about the ongoing processes in his native village, agricultural works, lack of educational institutions, etc.
In addition to his clerical and publicist work, Samson Basishvili was actively involved in the cultural life of the region. His name is repeatedly found in the archive materials of the Tskhinvali branch of the Society for Spreading Literacy among Georgians.

Keywords

Georgia, Tskhinvali, wrestling, literature, publicism, wrestling, culture, education

GÜRCİSTAN'IN İŞGAL ALTINDAKİ TSKHINVALI BÖLGESİNİN EDEBİ VE KÜLTÜREL YAŞAMININ TARİHİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

19. ve 20. Yüzyılların şafağında Anton oğlu Samson Basişvili Tskhinvali bölgesinin edebiyat camiasının ileri gelen isimlerden biriydi. Kendisi Tskhinvali yakınlarındaki Kurta köyünde doğmuştur. 1860 nüfus sayımına göre Kurta köyünde Basişvililerin sekiz hanesi vardır (bu soyadın Oset kökenli olduğuna dair iddialar olsa da kayıtlara göre onların etnik açıdan Gürcü olduklarını gösterir). Basişvili'nin soyadı, önceki yüzyıllara ait bazı tarihi belgelerde geçmektedir. Örneğin, Levan Maçabeli'nin Meladze soyadında olan bir kişiye verdiği tarkhanlık belgesi “Bu kelimenin iki anlamı vardır: 1. Çeşitli ayrıcalıklar sağlayan bir unvan olan büyük feodal bey unvanı; 2. Bir çiftçiyi, tüccarı, din adamını veya diğer kişileri vergilerden muaf tutan muafiyet belgesi.) 18. yüzyılın ilk yarısı tarihli olup tanıklar listesinde Katsia Basişvili'den bahsedilmektedir. Ayrıca 1714’te Parsadan ile Alkhaz Maçabelilere ve Beri Akhalkatsişvili’ye ait satın alma belgesinde şahit olarak İvane Maisuradze, Giorgi Goginaşvili, Beri Mamukaşvili ve diğerleri ile birlikte Sekhnia Basişvili’nin adı da geçmektedir. Aynı belgede Sulkheli ve Ertpir Basişvililerden de yani tüm Basişvililerden bahsedilmektedir. Kurta köyünde bu soyadı taşıyan insanlara “Mğvdliaanti” yani “Rahipgil” diye lakap da verilmişti. Anton Basişvili (rahip), Manase Basişvili (rahip) ve Samson Basişvili (rahip) Kurta Meryem Ana Kilisesi'nin avlusuna gömülmüşlerdir. Çalışmamızın konusu da Samson Basilaşvili olmuştur.
S. Basişvili'nin çağdaş yazarlar ve halkın kanaat önderleriyle yakın ve dostane ilişkileri vardır. Kendisi yazarlık ve gazetecilik faaliyetlerinde bulundu. Yayınlarında ana tema olarak köyünde devam eden süreçlerden, tarım işlerinden, eğitim kurumlarının eksikliğinden bahis ve ele alış vardır.
Samson Basişvili, din adamı ve yayıncılık çalışmalarına ek olarak, bölgenin kültürel yaşamına da aktif olarak katılmıştır. Basişvili’nin adı Gürcüler Arasında Okuryazarlığı Yayma Derneği'nin Tskhinvali şubesinin arşiv materyallerinde de defalarca geçmektedir.

Keywords

Gürcistan, Tskhinvali, Samaçablo, Edebiyat, Halkçılık, Maçabeliler, Kültür, Eğitim

References

• Basishvili, S., (1899)a. s. kurta (kartli), kalis mok'vla, Newspaper “Tsnobis Purtseli”. #800.
• Basishvili, S., (1899)b. s. dzarts'emi (kartli), tsrumorts'muneoba da mk'itkhaoba. Newspaper “Tsnobis Purtseli”. #857.
• Basishvili, S., (1899)c. s. dodoti (kartli), sazareli mk'vleloba. Newspaper “Tsnobis Purtseli”. #818.
• Basishvili, S., (1899)d. s. zghubiri (didi liakhvis kheoba), akauri rame-rume, Newspaper “Tsnobis Purtseli”. #872.
• Basishvili, S., (1899)e. gza gorsa da tskhinvals shoris. Newspaper “Tsnobis purtseli”, #841.
• Basishvili, S., (1899)f. daba da sopeli (mots'erili ambavi). Newspaper “İveria”, #255.
• Basishvili, S., (1900). ts'erili didi liakhvis kheobidgan. Newspaper “İveria”. #126.
• Berdzenishvili, N., (red.). (1953). dok'ument'ebi sakartvelos sotsialuri ist'oriidan. (t'. II). tbilisi. berdzenishvili, n., (red.). (1940). dok'ument'ebi sakartvelos sotsialuri ist'oriidan. (t'. I). tbilisi. tabuashvili, a., (2013). kalak tskhinvalisa da misi mimdebare soplebis aghts'eris davtrebi (XVIII sauk'unis II sauk'unis meore nakhevari). Tbilisi.
• Rcheulishvili, K., (1992). mikheil javakhishvili da samachablo. shida kartli. #31 (50).
• sakartvelos p'arlament'is erovnuli bibliotek'a. tsipruli bibliotek'a „iverieli“. mits'er-mots'era sazogadoebis tskhinvalis ganqopilebastan da mokhsenebebi ganqopilebis mushaobis shesakheb. 1908 ts'. okt'. 10 - 1920 ts'. dek'embris 28. purts. 51; 1072 (1092) 28.
• Newspaper „Tsnobis Purtseli”, (1899), #857.
• Ch'avch'avadze, İ., (1956) . tkhzulebata sruli k'rebuli at t'omad. (t. VI). tbilisi.