NASİPSE ADAYIZ FİLMİNİN “MITLÄUFER” KARAKTERİ DR. KEMAL ÜZERİNE SOSYOLOJİK VE KÜLTÜREL BİR ANALİZ

Year 2025, Issue: 65, 1 - 21, 24.03.2025

Selami İnce

https://doi.org/10.17498/kdeniz.1576047

Abstract

2020 yapımı Nasipse Adayız filmi, sinema ve siyaset ilişkisi bağlamında siyasetçi etiği perspektifinden ele alınarak, Türkiye’deki siyasal, sınıfsal ve toplumsal farklılıklara rağmen politikacıların karakter ve davranış biçimlerinin nasıl değişmediğini gözler önüne sermektedir. Filmde, İstanbul-Beyoğlu belediye başkanlığına aday olmak isteyen Dr. Kemal, adaylığını garantilemek adına her türlü yolu meşru görmektedir. Tipik bir "Türk tipi" politikacı olarak betimlenen Dr. Kemal, Almanya'da İkinci Dünya Savaşı sırasında ortaya çıkan "mitläufer" kavramı çerçevesinde incelenmiştir. "Mitläufer," çıkarlarını ön planda tutarak etik ve siyasi doğrularını unutan, yükselmek uğruna her türlü davranışı sergileyen ve hatta faşist olmasa bile faşist görevliler gibi hareket eden memur, asker ve sivil kişileri tanımlamak için kullanılan bir kavramdır. Filmde, başta ilkeleri olan bir sosyal demokrat politikacı olarak tanıtılan Dr. Kemal, başarılı olmanın yolunun egemen kültürel, siyasi ve toplumsal normlara uymaktan geçtiğini fark etmiş ve zamanla bir "mitläufer" karakterine evrilmiştir. Filmin sunduğu anlatıya göre, siyasi partiler ve ilkeler bu süreçte yerini kişisel çıkarlara dayalı dernekler, cemaatler, hemşeri grupları, mahalle sakinleri, akrabalık ilişkileri veya ticari çevrelere bırakmıştır. Dr. Kemal’in adaylığını açıklamaya çalıştığı bir gün ve gece boyunca yaşanan olaylar üzerinden temsil edilen bu süreç, ekonomik, siyasi, kültürel ve toplumsal dinamiklerin "mitläufer" karakterini nasıl ortaya çıkardığını tartışmaktadır. Nasipse Adayız filmi, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan içerik analizi tekniği kullanılarak derinlemesine incelenmiş ve elde edilen bulgular Temsil Teorisi çerçevesinde tematik bir yapıda değerlendirilmiştir.

Keywords

Politikacı Karakteri, Siyaset Kültürü, Toplumsal Yapı, Mitläufer, Sosyoloji

Ethical Statement

* Etik Kurul Onayı: Etik kurul onayı gerektirmemektedir. *Yayın Etiği: Bu çalışma, “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında belirtilen kurallara uygun olarak hazırlanmıştır. Ayrıca, makale intihal tespit yazılımlarıyla (Turnitin / iThenticate) taranmış ve herhangi bir intihal tespit edilmemiştir.

Supporting Institution

* Akademik Finansal Destek: Çalışma; herhangi bir akademik finansal destek kuruluşu (TÜBİTAK, BAP, Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler, vs.) tarafından desteklenmemektedir.

Thanks

* Çıkar Çatışması: Herhangi bir çıkar çatışması yoktur. Herhangi bir teşekküre gerek yoktur.

СОЦИОЛОГИЧЕСКИЙ И КУЛЬТУРНЫЙ АНАЛИЗ П ЕРСОНАЖА «MITLÄUFER» ДОКТОРА КЕМАЛЯ В ФИЛЬМЕ NASIPSE ADAYIZ

Abstract

Фильм Nasipse Adayız (2020) рассматривает связь между кино и политикой с точки зрения политической этики, показывая, как характер и поведенческие модели политиков остаются неизменными, несмотря на политические, социальные и классовые различия в Турции. В центре повествования — доктор Кемаль, который стремится стать мэром района Бейоглу в Стамбуле и рассматривает любые средства как легитимные для обеспечения своей кандидатуры. Изображенный как типичный «турецкий» политик, доктор Кемаль анализируется через призму концепции «Mitläufer», возникшей в Германии во время Второй мировой войны. «Mitläufer» обозначает людей — чиновников, военных и гражданских лиц, — которые, хотя и не являются фашистами, ведут себя в соответствии с нормами фашистских режимов, ставя личные интересы выше этических и политических принципов. Изначально представленный как социально-демократический политик с твёрдыми принципами, доктор Кемаль постепенно превращается в «Mitläufer», осознавая, что путь к политическому успеху лежит через подчинение доминирующим культурным, политическим и социальным нормам. Фильм утверждает, что политические партии и идеологические принципы уступили место ассоциациям, основанным на личных интересах, религиозным общинам, землячествам, соседским группам, родственным связям и коммерческим кругам. Этот процесс трансформации отражён в событиях одного дня и ночи, в течение которых доктор Кемаль пытается официально объявить о своей кандидатуре. Исследование использует метод качественного контент-анализа и рассматривает, как экономические, политические, культурные и социальные динамики способствуют формированию персонажа «Mitläufer» в рамках Теории репрезентации.

Keywords

Политический персонаж, Политическая культура, Социальная структура, Mitläufer, Социология

A SOCIOLOGICAL AND CULTURAL ANALYSIS OF THE “MITLÄUFER” CHARACTER DR. KEMAL IN THE FILM NASIPSE ADAYIZ

Abstract

The 2020 film Nasipse Adayız examines the relationship between cinema and politics from the perspective of political ethics, revealing how politicians' character and behavioral patterns remain unchanged despite political, social, and class differences in Turkey. The film follows Dr. Kemal, who aspires to become the mayor of Istanbul’s Beyoğlu district and perceives all means as legitimate in securing his candidacy. Depicted as a typical "Turkish-style" politician, Dr. Kemal is analyzed within the framework of the concept of "Mitläufer," which emerged in Germany during World War II. "Mitläufer" refers to individuals—bureaucrats, soldiers, and civilians—who, while not necessarily fascists themselves, conform to and act in alignment with fascist officials, prioritizing their personal interests over ethical and political principles. Initially portrayed as a social democratic politician with strong principles, Dr. Kemal gradually transforms into a "Mitläufer" as he realizes that political success depends on conforming to dominant cultural, political, and social norms. The film suggests that political parties and ideological principles have been supplanted by personal interest-driven associations, religious communities, regional affiliations, neighborhood groups, kinship networks, and commercial circles. The film illustrates this transformation through a single day and night in which Dr. Kemal struggles to officially declare his candidacy. Through a thematic approach grounded in Representation Theory, the study employs qualitative content analysis to explore how economic, political, cultural, and social dynamics contribute to the emergence of the "Mitläufer" character.

Keywords

Political Character, Political Culture, Social Structure, Mitläufer, Sociology

References

• Adorno, T. W. (1997). Minima Moralia (= Gesammelte Schriften 4), hg. v. Tiedemann, R., unter Mitwirkung v. Adorno, G., Buck-Morss, S., u. Schultz, K., Frankfurt am Main [GS 4].
• Aktay, Y. (2006). Türk dininin sosyolojik imkânı: İslâm Protestanlığı ve Alevilik. İletişim, İstanbul.
• Arendt, H. (2014). Kötülüğün sıradınlığı: Adolf Eichmann Kudüs' te. Metis Yayınları.
• Baudrillard, J., & Ergüden, I. (2010). Kötülüğün şeffaflığı: Aşırı fenomenler üzerine bir deneme. Ayrıntı Yayınları.
• Benjamin, W. (1992). Sprache und Geschichte, philosophische Essay. Reclam, Stuttgart.
• Benjamin, W. (2016). Parıltılar, 3.Bs. (Yılmaz Öner Çev.). İstanbul, Belge Yayınları.
• Berman, M. (1994). Katı olan her şey buharlaşıyor. İstanbul: İletişim Yayınları
• Canetti, E. (2014). Kitle ve İktidar,(çeviri Gülşat Aygen) Ayrıntı Yayınları 6. Baskı, İstanbul.
• Chambers, I. (2005). Göç, Kültür, Kimlik (Çev. İsmail Türkmen, Mehmet Beşikçi). Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Çomu, T., & Halaiqa, İ. (2015). Web İçeriklerinin Metin Temelli Çözümlenmesi, Yeni Medya Çalışmalarında Araştırma Yöntem ve Teknikleri (Der. Mutlu Binark). Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Diken, B., Laustsen, C. B., & Ertekin, S. (2010). Filmlerle sosyoloji. Metis.
• Erdoğan, N. (2001). Karnaval ve politika: Mikhail Bakhtin ve karnavalesk geleneği. Toplum ve Bilim, 90, 45-67.
• Ertan, M. (2017). Aleviliğin politikleşme süreci: kimlik siyasetinin kısıtlılıkları ve imkânları. İletişim Yayınları.
• Güçhan, G. (1992). Toplumsal değişme ve Türk sineması: Kente göç eden insanın Türk sinemasında değişen profili (Vol. 57). İmge Kitabevi.
• Grafe, R. (Ed.). (2010). Die Schuld der Mitläufer: Anpassen oder Widerstehen in der DDR. Pantheon Verlag.
• Hall, S. (2017). Temsil: Kültürel temsiller ve anlamlandırma uygulamaları. (İdil Dündar, Çev.), Pinhan Yayınları, İstanbul.
• Ilgar, Z. M., & Ilgar, C. S. (2013). Nitel Bir Araştırma Deseni Olarak Gömülü Teori (Temellendirilmiş Kuram).
• Karataş, Ş., & Binark, M. B. (2016). Yeni medyada yaratıcı kültür: Troller ve ürünleri ‘caps’ ler. TRT akademi, 1(2), 426-448.
• Kellner, D. (2013). Sinema savaşları: Bush-Cheney döneminde Hollywood sineması ve siyaset. Metis.
• Kesal, E. (2017). Nasipse adayız. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Kırel, S. (2010). Kültürel çalışmalar ve sinema. Kırmızı Kedi.
• Mitscherlich, A., & Mitscherlich, M. (2012). Die Unfähigkeit zu trauern: Grundlagen kollektiven Verhaltens. Piper Verlag.
• Özdemir, S. M. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin alternatif ölçme ve değerlendirme araçlarina ilişkin yeterlikleri ve hizmet içi eğitim ihtiyaçlari. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(4), 787-816.
• Öztürk, S. (2022). Sinema ve Düşünce İlişkisi Üzerine Bir Tartışma: Beden Sinema ve Beyin Sinema. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2022(60), 93-118.
• Rousseau, J. J., & Yerguz, İ. (2008). Siyasal Fragmanlar, Ekonomi politik üzerine söylev. Say Yayınları.
• Sennett, R., & Yıldırım, B. (2010). Karakter aşınması: Yeni kapitalizmde işin kişilik üzerindeki etkileri. Ayrıntı Yayınları.
• Sevindi, K. & K. F. N. (2016). “Yeşilçam Sinemasında kötü dindar adam stereotipi ve Halit Refiğ’in ‘Vurun Kahpeye’ (1973) filmi örneği,” Sinema ve Din (Ed. Nuray Yüksel, Ed.). Dem Yayınları, İstanbul.
• Strauss, G., Has, U., & Herras, G. (1989). Ein Lexikon zum öffentlichen Sprachgebrauch. Walter de Gruyter.
• Şen, S. (2019). Gemideki hayalet: Türk sinemasında Kürtlüğün ve Türklüğün kuruluşu. Metis.
• Turner, G. (2016). İngiliz Kültürel Çalışmaları. Heretik Yayıncılık, Ankara.
• historisches-lexikon-bayerns.de https://www.historisches-lexikon- bayerns.de/Lexikon/Entnazifizierung#:~:text=Empfohlene%20Zitierweise-,Zum%20Begriff%20der%20Entnazifizieru ng,%2C%20Organisationen%2C%20Symbole%20und%20Schriften.
• İnce, S. (2020, December 6). Baştan kaybedilmiş bir yolculuğun hikâyesi. BirGün. https://www.birgun.net/haber/bastan-kaybedilmis-bir-yolculugun-hikayesi-318708
• Kaelas, A. (1951). Schicksale estnischer Kommunisten und Mitläufer. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/44923318
• Türkyılmaz, F. (2020, September 18). “Nasipse Adayız” İstanbul Film Festivali’nde Türkiye prömiyerini yaptı. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/nasipse-adayiz-istanbul-film-festivalinde-turkiye- promiyerini-yapti/1921996
• Von den Mitläufern. (2020, December 11). nd-aktuell. https://www.nd-aktuell.de/artikel/1145374.von-den- mitlaeufern.html
• Wice, M., & Davidai, S. (2021). Benevolent conformity: The influence of perceived motives on judgments of conformity. Personality and Social Psychology Bulletin, 47(7), 1205–1217. https://doi.org/10.1177/0146167220963702
• Ceylan, Nuri Bilge (Yönetmen). (2011). Bir Zamanlar Anadolu’da. Nbc Yapım.
• Güney, Yılmaz (Yönetmen). (1970). Umut, Güney Film.
• Kesal, Ercan (Yönetmen). (2020) Nasipse Adayız. Ay Yapım.
• Tibet, Kartal (Yönetmen). (1990). Koltuk Belası. Cem Film.