TÜRKİYE’DE YAŞAM BOYU ÖĞRENME TEMALI 1980-2020 YILLARI ARASINDA YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

Year 2020, Volume: 21 Issue: 1, 701 - 743, 01.01.2020

Mustafa Kılınç Kıvanç Uzun

Abstract

Bu araştırmada, Türkiye’de yaşam boyu öğrenmeyle ilgili yazılan lisansüstü tezlerin genel eğilimlerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında, Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığının Ulusal Tez Merkezi sisteminin arama motoru kullanılarak; Türkiye’de 1980 ile 2020 yılları arasında yayınlanmış; başlığı ‘yaşam boyu öğrenme’, ‘hayat boyu öğrenme’, ‘halk eğitimi’ ve ‘yetişkin eğitimi’ olan bütün 233 adet lisansüstü tezler analiz edilmiştir. Bu araştırma özgün yönü itibariyle, incelenen tezlerdeki belirli değişkenleri, örneklemleri ve yöntemleri bir bütün içerisinde ortaya koyacaktır. Yaşam boyu öğrenme alanında yapılacak olan yeni araştırmalara ışık tutması bakımında bu araştırmanın önemli olacağı düşünülmektedir. Araştırmada, nitel araştırma geleneği içerisinde yer alan doküman analizi yöntemi tercih edilmiştir. Tezler incelenirken ise nitel veri analizi yöntemlerinden betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmacılar tarafından belirlenen kategoriler çerçevesinde incelenen tezler; frekans ve yüzdelerle analiz edilerek tablolaştırılmış ve genel değerlendirmeleri yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre son yıllarda yaşam boyu öğrenme temalı yazılan tezlerin sayısında artış olduğu; ancak yazılan tezlerin çoğunun belirli birkaç üniversite yürütüldüğü görülmektedir. Ayrıca yazılan tezlerin örneklemlerinde kursiyer, öğretmen ve öğretmen adayları üzerinde yoğun bir ilgi varken, diğer örneklem grupları ihmal edilmiştir. Doktora seviyesinde yaşam boyu öğrenme temalı tezlerin sayısının oldukça az olduğu tespit edilmiştir. Bu alanda daha çok bilim doktorunun yetiştirilmesi açısından bu konunun önemli olduğu düşünülmektedir.

Keywords

Yaşam boyu öğrenme, Hayat boyu öğrenme, Halk eğitimi, Yetişkin eğitimi, Lisansüstü tezler

Investigation of the Theses with the Theme of Lifelong Learning Written in Turkey in the Period between 1980 and 2020

Abstract

In the current study, it is aimed to identify the overall trends in the graduate theses written on lifelong learning in Turkey. Within the context of the study, by using the search engine of the National Thesis Centre of the Higher Education Council, a total of 233 master’s and doctoral theses having the phrases “lifelong learning”, “public education” and “adult education” in their titles and written in the period between 1980 and 2020 were analyzed. The original side of the current study is that it reveals the certain topics studied and variables, samples and methods used in the theses analyzed in a holistic manner. The current study is also believed to be important as it will shed light for future studies to be conducted in the field of lifelong learning. In the current study, the document analysis method, one of the qualitative research models, was employed. In the analysis of the theses, the descriptive analysis technique, one of the qualitative data analysis techniques, was used. The theses analyzed within the context of the categories determined by the researchers were analyzed by calculating frequencies and percentages and then they were tabulated and evaluated. The findings obtained from the analyses have revealed that the number of the theses written on the theme of lifelong learning has increased in recent years and that most of the theses written have been produced in just few universities. Moreover, while trainees, teachers and preservice teachers are widely used as samples in the theses, other groups are largely ignored. The number of doctoral theses on the subject of lifelong learning was found to be quite small. Thus, it seems that there is a need for more doctoral theses in this field.

Keywords

Lifelong learning, Public education, Adult education, Graduate theses

References

• Ahi, B. & Kıldan, A. O. (2013). Türkiye’de okul öncesi eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi (2002-2011). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(27), 23-46.
• Amit, R. & Meir, R. (2019). Lifelong learning and inductive bias. Current Opinion in Behavioral Sciences, 29, 51-54. https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2019.04.003
• Aral, N., Tanrıbuyurdu-Fındık, E., Yurteri-Tiryaki, A., Sağlam, M. & Aysu, B. (2015). Türkiye’de çocuk gelişimi alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 14(1), 7-16. https://doi.org/10.1501/Ashd_0000000103
• Arık, R. S. & Türkmen, M. (2009). Eğitim bilimleri alanında yayımlanan bilimsel dergilerde yer alan makalelerin incelenmesi. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Antalya.
• Karatekin, K. (2016). Hayat bilgisi öğretiminde doğa ve çocuk. İçinde Güven, S. & Kaymakçı, S. (Ed.), Hayat bilgisi öğretimi (ss. 53-96). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Aydın, S. (2020). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile kültürel sermayeleri ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Ayhan, S. (2005). Dünden bugüne yaşam boyu öğrenme. İçinde Sayılan, F. & Yıldız, A. (Ed.), Yaşam boyu öğrenme: sempozyum bildirileri ve tartışmalar: I. Yaşam boyu öğrenme sempozyumu 9-10 Aralık 2004 Ankara (ss. 2-14). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Bağcı, E. (2011). Avrupa Birliği'ne üyelik sürecinde Türkiye'de yaşam boyu eğitim politikaları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 139-173.
• Bıkmaz, F. H., Aksoy, E., Tatar, Ö. & Altınyüzük, C. A. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerine ait içerik çözümlemesi (1974-2009). Eğitim ve Bilim, 38(168), 287-303.
• Boud, D. & Falchicov, L. (2006). Aligning assessment with long-term learning. Assessment and Evaluation in Higher Education, 31(4), 399-413. https://doi.org/10.1080/02602930600679050
• Candy, P. C. (2002). Lifelong learning and ınformation literacy. Report for U.S. National Commission on Libraries and Information Science and National Forum on Information Literacy.
• Chen, W. & Hirschheim, R. (2004). A paradigmatic and methodological examination of ınformation systems research from 1991 to 2001. Information System Journal, 14, 197-235.
• Chapman, J., Gaff, J., Toomey, R. & Aspin, D. (2005). Policy on lifelong learning in Australia. International Journal of Lifelong Education, 24(2), 99-122. https://doi.org/10.1080/02601370500 056227
• Cornford, I. R. (2002). Learning-to-learn strategies as a basis for effective lifelong learning. International Journal of Lifelong Education, 21(4), 357-368. https://doi.org/10.1080/02601370210141020
• Coşkun, İ., Dündar, Ş. & Parlak, C. (2014). Türkiye’de özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (2008-2013). Ege Eğitim Dergisi, 15(2), 375-396. https://doi.org/10.12984/eed.49993
• Çatal, T. (2019). Geçmişten günümüze Türkiye'de yaşam boyu öğrenme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çetin, F. (2019). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme yeterliklerinin öğrenme yaklaşımları ve özyeterlik ile ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Çiltaş, A., Güler, G. & Sözbilir, M. (2012). Mathematics education research in Turkey: A content analysis study. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(1), 574-580.
• Dehmell, A. (2006). Making a European area of lifelong learning a reality? Some critical reflections on the European Union’s lifelong learning policies. Comparative Education, 42(1), 49-62. https://doi.org/10.1080/03050060500515744
• Demirel, M. (2009). Yaşam boyu öğrenme ve teknoloji. İçinde 9th International Educational Technology Conference (IETC2009). 6-8 Mayıs 2009, Ankara.
• Dunlap, J. C. & Grabinger, S. (2003). Preparing students for lifelong learning: A review of instructional features and teaching methodologies. Performance Improvement Quarterly, 16(2), 6-25. https://doi.org/10.1111/j.1937-8327.2003.tb00276.x
• Erdamar, G. (2017). Yaşam boyu öğrenme. İçinde Demirel, Ö. (Ed.), Eğitimde yeni yönelimler (ss. 219- 237). Ankara: Pegem Akademi.
• Erdamar, G., Demirkan, Ö., Saraçoğlu, G. & Alpan, G. (2017). Lise öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ve eğitsel internet kullanma öz-yeterlik inançları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 636-657. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017. 17.30227-326590
• Ersoy, A. & Yılmaz, B. (2009). Yaşam boyu öğrenme ve Türkiye’de halk kütüphaneleri. Türk kütüphaneciliği, 23(4), 803-834.
• Fazlıoğulları, O. & Kurul, N. (2012). Türkiye’deki eğitim bilimleri doktora tezlerinin özellikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 43-75.
• Guo, Z. & Sheffield, J. (2008). A paradigmatic and methodological examination of knowledge management research: 2000 to 2004. Decision Support Systems, 44, 673-688.
• Gürdal, A., Bakioğlu, A. & Öztuna, A. (2010). Fen bilgisi eğitimi lisansüstü tezlerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 53-58.
• Hammer, S. J., Chardon, T., Collins, P. & Hart, C. (2012). Legal educators perceptions of lifelong learning: conceptualisation and practice. International Journal Of Lifelong Education, 2(31), 187- 201. https://doi.org/10.1080/02601370.2012.663803
• Johnson, L. J. & LaMontagne, M. J. (1993). Research methods using content analysis to examine the verbal or written communication of stakeholders within early intervention. Journal of early intervention, 17(1), 73-79. https://doi.org/10.1177/105381519301700108
• Kalçık, C. (2019). Tarihi dizilerle yaşam boyu öğrenme algısının televizyon izlenme durumuna göre incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 113-134. https://doi.org/10.17556/erziefd.413425
• Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 75-87.
• Le Compte, M. D. & Goetz, J. P. (1982). Problems of reliability and validity in ethnographic research. Review of Educational Research, 52(1), 31-60. https://doi.org/10.3102/00346543052001031
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2.Baskı). Newbury Park, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2009). Türkiye hayat boyu öğrenme strateji belgeseli - Yüksek Planlama Kurulu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Merriam, S. B. & Tisdell, E. J. (2015). Qualitative research: A guide to design and implementation. John Wiley & Sons.
• Norris, T. (2020). A vital condition to well-being: lifelong learning: Exploring how a quality education ensures healthy living. National Civic Review, 108(4), 43-47. https://doi.org/10.32543/ naticivirevi.108.4.0043
• Orlikowski, W. & Baroudi, J. J. (1990). Studying information technology in organizations: Research approaches and assumptions. Information Systems Research, 1–39.
• Ozan, C. & Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136. https://doi.org/10.19126/suje.76547
• Özgür, H. (2016). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme yeterlikleri ve bilgi okuryazarlığı öz- yeterlikleri üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 22-38. http://dx.doi.org/10.17860/efd.08241
• Parisi, G. I., Kemker, R., Part, J. L., Kanan, C. & Wermter, S. (2019). Continual lifelong learning with neural networks: A review. Neural Networks, 113, 54-71. https://doi.org/10.1016/j.neunet. 2019.01.012
• Saracoğlu, A. & Dursun, F. (2010). Türkiye’de ki eğitim programları ve öğretimi alanındaki lisansüstü tezlerinin incelenmesi. İçinde 1.Ulusal eğitim programları ve öğretim kongresi A. Türkoğlu (Başkan). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Sönmez, V. (2003). Eğitimin tarihsel temelleri-öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Straus, A. & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Newbury Park, CA: Sage.
• Şahin, D., Calp, Ş., Bulut, P. & Kuşdemir, Y. (2013). Sınıf öğretmenliği eğitimi bilim dalında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli kriterlere göre incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 5(3), 187-205.
• Şahin, G. & Bartan, M. (2017). Okul öncesi eğitim alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 60, 69-84.
• Tarman, B., Güven, C. & Aktaşlı, İ. (2011). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi ve alana katkıları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 391-410.
• Tuama, S. Ó. (2020). Learning neighbourhoods: Lifelong learning, community and sustainability in cork learning city. Andragoška spoznanja/Studies in Adult Education and Learning, 26(1), 53-65. http://dx.doi.org/10.4312/as.26.1.53-65
• Yenen, E. T., Kılınç, H. H. & Bulut, A. (2016). Yaşam boyu öğrenme ile ilgili lisansüstü tezlerin incelenmesi. Researcher Social Sciences Studies, 4(1), 85-93.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gündoğdu, K., Yüksel, S., Akyol, B. & Akar-Vural, R. (2016). Hayat boyu öğrenme konusunda yayımlanan tez ve makalelere ilişkin bir içerik analizi: 2000-2015. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1491-1513. https://doi.org/10.17556/jef.88957
• Zengin, O. & Çalış, N. (2017). Türkiye’de sosyal hizmet araştırması: Son 10 yılda sosyal hizmet anabilim dallarında yazılan tezler üzerine bir inceleme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1260-1273.