ÖĞRETMEN ADAYLARININ MEDYA OKURYAZARLIĞI İLE BİLGİ OKURYAZARLIĞI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Year 2019, Volume: 20 Issue: 2, 595 - 630, 01.05.2019

Nurhak Cem Dedebali İskender Daşdemir

Abstract

Bu araştırmada öğretmen adaylarının eğitim fakültesinde öğrenimleri sürecinde bilgi okuryazarlıklarının ve medya okuryazarlıklarının incelenmesi ve aradaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nicel bir çalışma olarak tasarlanmış ve korelasyonel bir araştırma olarak desenlenmiştir. Bu araştırmada 2018-2019 eğitim öğretim yılında Ege Üniversitesi ve Sinop Üniversitesi Eğitim Fakülteleri’nin sınıf, okulöncesi ve sosyal bilgiler öğretmenliği ana bilim dallarında öğrenim gören üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencilerinden toplam 284 kişiye ulaşılmıştır. Araştırmanın amacına ulaşabilmek için Adıgüzel 2011 tarafından geliştirilen "Bilgi Okuryazarlığı Ölçeği" ve Korkmaz ve Yeşil 2011 tarafından geliştirilen "Medya ve Televizyon Okuryazarlığı Ölçeği" kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler ışığında belirlenen değişkenlerin öğretmen adaylarının bilgi ve medya okuryazarlık düzeyleri üzerinde farklı noktalarda anlamlı farklar oluşturduğu görülmüştür. Ayrıca her iki açıdan da öğretmen adaylarının bilgi ve medya okuryazarlık düzeylerini ölçen maddelerin ortalamaları incelenmiş ve sıklık ve katılma düzeyleri belirlenmiştir. Son olarak iki bağımlı değişken arasında korelasyon analizi gerçekleştirilmiş ve orta, yüksek düzeylerde pozitif yönlü ilişkiler tespit edilmiştir.

Keywords

Medya okuryazarlığı, bilgi okuryazarlığı, öğretmen adayı

Investigation of Media Literacy and Information Literacy Levels of Pre-Service Teachers

Abstract

The goal of this article is to investigate the information literacy and media literacy of pre-service teachers studying at the faculty of education and to determine the relationship between them. The study was designed as a quantitative study and a correlation survey model was used. In this study, a total of 284 people from the junior and senior class students attending Primary Teaching, Preschool Teaching and Social Studies Education departments in the education faculties at Ege University and Sinop University were reached out in the 2018 - 2019 academic year. To achieve the overall purpose of the research, the "Information Literacy Scale" developed by Adıgüzel 2011 and the "Media and Television Literacy Scale" developed by Korkmaz and Yesil 2011 were used. In the light of the data obtained in the research, it was seen that the determined variables yielded statistically significant differences in the information and media literacy of the pre-service teachers. In addition, the averages of the items measuring both information and media literacy levels were investigated, and the frequency and the participation levels were determined. In conclusion, the correlation analysis was performed between two dependent variables and moderate and high-level positive relations were determined

Keywords

Media literacy, information literacy, pre-service teacher

References

• Adıgüzel, A. (2011).Bilgi okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 15-28
• Aslan, N. and Basel, A. T. (2017). Eğitim fakültesi öğrencilerinin medya okur-yazarlık düzeyleri (İzmir örneklemi). Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1353-1372.
• Association of College and Research Libraries [ACRL]. (2016). Framework for ınformation literacy for higher education. http://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/issues/ infolit/, adresinden erişildi.
• Aytaş, G. and Kaplan, K. (2017). Medya okuryazarlığı bağlamında yeni okuryazarlıklar. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 291-310.
• Balcı, A. (1995). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Bawden, D. (2001). Information and digital literacies: A review of concepts. Journal of Documentation, 57 (2), 218-259.
• Behrens, S. J. A. (1994). Conceptual analysis and historical overview of information literacy. College and Research Libraries, 55(4), 309–322.
• Breviek, P. S. (2000). Information Literacy for the Sceptical Library Director. IATUL Conference Queensland University of Technology, Brisbane, Queensland, Australia 3rd - 7th July.
• Brown, J. A. (1998). Media literacy perspectives. Journal of communication, 48 (1), 44-57.
• Bulger, M. and Davison, P. (2018) The Promises, Challenges, and Futures of Media Literacy. Journal of Media Literacy Education, 10 (1), 1 -21.
• Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., and Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Dedebali, (2018). Bilgi okuryazarlığı. A. D. Öğretir Özçelik, M. N. Tuğluk (Ed.). Eğitimde ve endüstride 21. yüzyıl becerileri içinde (s. 53-70) Ankara: Pegem Akademi.
• Deveci, H. and Çengelci, T. (2008). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarından medya okuryazarlığına bir bakış. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 25-43.
• Dikmen, M. and Tuncer, M. (2018).Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık öz-yeterlikleri ve mesleğe yönelik tutumları. Akademik Bakış Dergisi, 66, 310-325.
• Erişti, B. and Erdem, C. (2018). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlığı beceri düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (67), 1234- 1251.
• Güven, İ. (2014).Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve medya okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (2), 787-800.
• Hobbs, R. and Frost, R. (2003). Measuring the acquisition of media literacy skills. Reading Research Quarterly, 38(3), 330-355.
• Irving, L. M., ve Berel, S. R. (2001). Comparison of media-literacy programs to strengthen college women's resistance to media images. Psychology of Women Quarterly, 25(2), 103-111.
• Kakırman Yıldız, A. (2016). Üniversite öğrencilerinin bilgi okuryazarlık becerisinin gelişiminde araştırma metotları dersinin rolü. Uluslararası Bilimsel Araştırma Dergisi, 1(2), 39-54.
• Karaman, M. K. (2016). Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeyleri ve Eleştirel Düşünme Eğilimleri Üzerine Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4 (1), 326-350.
• Kartal, O. Y., Yazgan, A. D. and Kıncal, R. Y. (2017). Bilişim Çağında Sosyal Sermayenin Yeni Belirleyicileri: Dijital Uçurum ve Sosyal Medya Okuryazarlığı. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2), 353-373.
• Karaman, M. K. and Karataş, A. (2009).Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. İlköğretim Online, 8(3), 798-808.
• Kaya, S. and Durmuş, A. (2008). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve araştırma yaparken interneti kullanma düzeyleri. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu Sempozyum Kitabı (ss. 778-786). Kuşadası: Türkiye.
• Koltay, T. (2011). The media and literacies: Media literacy, digital literacy. Media, Culture & Society, 33(2), 211-221.
• Korkmaz, Ö., Çakır, R. and Öztürk, Y. (2018).Doğru internet kullanımının bilgi okuryazarlığı, medya okuryazarlığı ve internet bağımlılığı kavramları çerçevesinde incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(4), 27-39.
• Kurbanoğlu, S. S. (2010).Bilgi okuryazarlığı: Kavramsal bir analiz. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 723-747.
• Livingstone, S. (2004.) Media Literacy and the Challenge of New Information and Communication Technologies, The Communication Review, 7 (1), 3-14.
• Mackey, T. P. and Jacobson, T. E. (2011). Reframing information literacy as a metaliteracy. College & Research Libraries, 72(1), 62-78.
• Mcclure, C. R. (1994). Network literacy: A role for libraries. Information Technology and Libraries, 13 (2), 115-125.
• Saatçioğlu, Ö., Özmen, Ö. and Sürel Özer, P. (2003). Bilgi okuryazarlığı becerilerinin geliştirilmesinde kütüphanelerin rolü ve Dokuz Eylül Üniversitesi uygulaması. Bilgi Dünyası, 4(1), 45-63.
• Silverblatt, A. and Eliceiri, E. M. E. (1997). Dictionary of media literacy. London: Greenwood Publishing Group.
• Solmaz, B. and Yılmaz, R. A. (2012). Medya okuryazarlığı araştırması ve Selçuk Üniversitesi'nde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 7(3), 55-61.
• Süral, S. and Dedebali, N. C. (2018). A Study of Curriculum Literacy and Information Literacy Levels of Teacher Candidates in Department of Social Sciences Education. European Journal of Educational Research, 7(2), 303-317.
• Tezbaşaran, A. (1996). Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu. Ankara: Tük Psikologlar Derneği Yayınları.
• Ünal, F. and Er, H. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı düzeylerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (41), 1059-1068.