ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ METİNLERİNDE “Kİ”, “KİM” BAĞLAMA EDATI VE İLGİ ZAMİRLERİNİN ZAMAN VE KİP EKLERİNE YÜKLEDİĞİ GÖREVLER

Year 2005, Volume: 6 Issue: 1, 133 - 148, 01.01.2005

Suzan Tokatlı

Abstract

Cümlelerin edatlarla birbirine bağlanması özelliği Türkçeye Hint-Avrupa dillerinden geçmiştir. Yardımcı cümleyi temel cümleye bağlayan ki bağlama edatıyla, bir isim ile onun belirticisi durumunda olan bir cümleyi birbirine bağlayan ki ilgi zamiri de dilimize Farsçadan girmiştir. Türkçedeki soru zamiri kim de zamanla ki’nin görevini üstlenerek 17 ve 18. yüzyıllara kadar birlikte kullanılmıştır. Özellikle Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait metinlerde ki ve kim’li cümleler yaygın bir şekilde yer almaktadır. Bu yazıda ki ve kim bağlama edatları ile ilgi zamirlerinin kendisinden sonra gelen cümlenin fiiline yüklediği anlam ve görevler, Eski Anadolu Türkçesi dönemi metinlerinden seçilmiş örneklerle gösterilmeye çalışılacaktır.

Keywords

Şekil ve anlam ilişkisi, sıfat-fiil görevi, zarf-fiil görevi, isim-fiil görevi

COMBINING PREPOSITION “Kİ” AND RELATIVE PRONOUN “KİM” AND THEIR USING IN DIFFERENT MEANINGS IN TENSES IN ANCIENT ANATOLIAN TEXTS

Abstract

Combining sentences one by other by preposition comes to Turkish from endo-european languages. Preposition ki that combines the sub-clause to the main-clause as well used like adjective to a noun has entered Turkish from Perisain Language. Thus Turkish question pronoun kim had been used as ki until seventeenth and eighteenth centuries. Specially takes place in Ancient Anatolian Turkish texts. In this article we try to spot light on the using of ki and kim from point of view of changing the meanings. Examples are taken from Ancient Anatolian Turkish texts

Keywords

Relation between the meaning and the shape, particip duty, gerundium duty, infinitive duty

References

• Aksan, D., 2005, Türkçenin Zenginlikleri İncelikleri, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Aksoyak, H., Delice., İ., Yüksel, H., 1996, Eski Anadolu Türkçesine İlişkin Bir Metin İslâmi’nin Mesnevisi, Sivas: Dilek Matbaacılık.
• Alpaslan, A., 1977, Kadı Burhaneddin Divanından Seçmeler, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Cemiloğlu, İ., 1994, 14. Yüzyıla Ait Bir Kısas-ı Enbiyâ Nüshası Üzerinde Sentaks İncelemesi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Dilçin, C., 1991, Mes’ûd Bin Ahmed Süheyl ü Nev-Bahâr, Ankara: Türk Dil KurumuYayınları.
• Ersoylu, H., 1981, Cem Sultan’ın Türkçe Divan’ı, Cilt I, İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser 157, Kervan Kitapçılık.
• Gülsevin, G., 1997, Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z., 1973, Sadru’d-dîn Şeyhoğlu Marzubân-nâme Tercümesi, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Korkmaz, Z., 2003, Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özkan, M., 2003, Tarihî Türkiye Türkçesi Metinlerinde İstek Eki -A/-E’nin Kullanılışı Üzerine, İstanbul Üniversitesi, Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi, Cilt XXX, 2001-2003, İstanbul: Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 359-385.
• Tekin, Ş., 1992, Eski Türkçe, Türk Dünyası El Kitabı, Cilt 2, Sayı A-23, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 69-120.
• Timurtaş, F. K., 1977, Eski Türkiye Türkçesi, İstanbul:İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Üstünova, K., 2003, Kutbe’d-dîn İznikî Mukaddime, Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları.
• Yavuz, K., 2000, Âşık Paşa Garib-nâme, Cilt I/1,I/2,II/1, İstanbul : Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yücel, B., 2002, Adnî Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.