Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlığı Hakkındaki Düşüncelerinin Belirlenmesi

Year 2022, Volume: 23 Issue: 2, 2105 - 2152, 31.08.2022

Esma Kuru

Abstract

Dünya, insan hayatını kolaylaştıran, yönlendiren hatta yeniden şekillendiren teknolojik yeniliklere ev sahipliği yapmaktadır. Bu yeniliklerden biri de hiç şüphesiz medyadır. Her yaştan gruba hitap eden medyanın bireyler tarafından iyi algılanması ise toplumlarda medya okuryazarlığını gerekli kılmaktadır. Bu araştırmanın amacı Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının medya okuryazarlığına dair düşüncelerini ortaya koymaktır. Bu çalışma nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseninde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Fakültesi 2020-2021 eğitim öğretim yılı bahar döneminde öğrenim gören Sosyal Bilgiler Programı 1. 2. 3. ve 4. sınıflardan 30 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunun seçiminde amaçlı örneklem yöntemlerinden olan kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yönteminden yararlanılmıştır. Elde edilen veriler araştırmacı tarafından hazırlanan 9 açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu yoluyla toplanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu literatür taraması yapılarak hazırlanmış olup ilk önce 30 soruluk bir havuz oluşturulmuştur. Hazırlanan sorular alan uzmanları tarafından gerekli incelemelere tabii olduktan sonra kapsam geçerliği göz önünde bulundurularak 9 soruya düşürülmüş ve mevcut görüşme formu elde edilmiştir. Görüşme formu öğretmen adaylarına online ortamda sunulmuş olup elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının özellikle elektronik medya türünü daha fazla kullandıkları, medya okuryazarlık düzeylerinin elde edilen veriler ve medyanın işlevlerine yükledikleri anlam göz önüne alındığında düşük düzeyde olmadığı, çalışmaya katılan öğretmen adaylarının büyük çoğunluğunun eğitim öğretim faaliyetlerinde medya türlerinden yararlanılması gerektiği kanaatinde oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

İletişim, okuryazarlık, medya, medya okuryazarlığı.

Examination Of Media Literacy Levels Of Social Studies Teacher Candidates

Abstract

The world hosts technological innovations that facilitate, direct an deven reshape human life. One of these innovations is undoubtedly the media. The fact that the media appealing to groups of all ages is well perceived by individuals necessitates media literacy in societies. The aim of this research is to reveal the thoughts of social studies teacher candidates about media literacy. This study was carried out in the phenomenology pattern, which is one of the qualitative research methods. The study group of the research consists of 30 teacher candidates from the 1 st, 2nd, 3rd and 4th grades of the Social Studies Program of Kahramanmaraş Sütçü İmam University Faculty of Education in the spring term of the 2020-2021 academic year. In the selection of the study group of the research, the easily accessible case sampling method, which is one of the purposeful sampling methods, was used. The obtained data were collected through a semi- structured interview form consinsting of 9 openended questions prepared by the researcher. The semi- structured interview form was prepared by reviewing the literature, and firs a pool of 30 questions was created. After the prepared questions were subject to the necessary examinations by the field experts, they were reduced to 9 questions considering the content validity and the current interview form was obtained. The interview form was presented to the teacher candidates online and content analysis was used to analyze the obtained data.
As a result of the research, teacher candidates especially use electronical media, their media literacy lewels are not low considering the data obtained and the meaning they attribute to the functions of the media, that not only teacher but also individuals from all ages in the society shoult be made aware of media literacy, and that the majority of teacher candidates participating in the study are in educational activities. It has been concluded that they believe that media types should be used.

Keywords

Communication, literacy, media, media literacy.

References

• AKSU BEKTAŞ, Y., ve ALVER, M., 2020. “Medya Okuryazarlığı Dersine İlişkin Öğrenci Tutumları ile Öğretmen ve Öğretmen Adayı Görüşlerinin Değerlendirilmesi”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 16(3), ss. 546-572.
• AŞICI, M., 2009. “Kişisel ve Sosyal Bir Değer Olarak Okuryazarlık”, Değerler Eğitimi Dergisi, 7 (17), ss. 9-26.
• BALOĞLU UĞURLU, N., 2015. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Siyasi Kararlarında Medyanın Etkililiği”, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi.12(2). ss. 99-115.
• BALTACI, A., 2018. “Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1). 231- 274.
• BALTACI, A., 2019. “Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır”? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(AEÜSBED), 5 (2), ss. 368-388. BANAZ, E., 2017, “Ortaöğretim Öğrencilerinin Medya Okuryazarlığı Düzeyleri”, Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• BULUNMAZ B., 2011. “Yeni Medya Eski Medyaya Karşı: Savaşı Kim Kazandı Yada Kim Kazanacak”? Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi. 4 (7), ss. 22-29.
• BÜTÜN, E., 2010. “Medya Okuryazarlığı Dersine İlişkin Öğretmen, Öğrenci ve Veli Görüşleri (Samsun İli Örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., KILIÇ ÇAKMAK, E., AKGÜN, Ö. E., KARADENİZ, Ş., ve DEMİREL, F., 2014. “Bilimsel Araştırma Yöntemleri,” Pegem Akademi, Ankara, ss. 348.,
• ÇAPAR, B., ve GÜRDAL, O., 2001. “Kütüphanecilik Bölümü Öğrencilerinin Okuryazarlık Durumu Üzerine Bir Araştırma”, Türk Kütüphaneciliği,15( 4 ), ss. 407-418.
• ÇEPNİ, O., PALAZ, T., ve ABLAK, S., 2015. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Medya ve Televizyon Okuryazarlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Turkish Studies. 10(11), ss. 431-446.
• ÇİNELİOĞLU, G., 2013. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlığı Dersine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi” Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• DEVECİ, H., ve ÇENGELCİ, T., 2008. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarından Medya Okuryazarlığına Bir Bakış”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(2), ss. 25-43.
• DOĞANAY, A., 2003. Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ed.: C. Öztürk, ve D. Dilek, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, Pegem Yayıncılık, Ankara.
• ELMA, C., KESTEN, A., DİCLE, A. N., MERCAN, E., ÇINKIR, Ş., ve PALAVAN, Ö., 2009. “Medya Okuryazarlığı Dersinin Okul Müdürlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi,” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi ( H.U.Journal of Education). 36 (36), ss. 87- 96.
• EREN, V., ve AYDIN, A. 2014. “Sosyal Medyanın Kamuoyu Oluşturmadaki Rolü ve Muhtemel Riskler”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16, (Özel sayı 1), ss. 197- 205.
• ESHETU, J. M., AYTEKİN, Ç., ve TOSYALI, H., 2020. “Sosyal Medya Okuryazarlığının Kültürel Farklılık Bağlamında İncelenmesi: Türkiye ve Etiyopya Örneği”, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication- TOJDAC,10(2), ss. 127-146.
• GÖRMEZ, E., 2014. “Ortaokul Öğrencilerinin Medya Okuryazarlığı Düzeyleri,” Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• GÜL, G., 2007. “Okuryazarlık Sürecinde Aile Katılımının Rolü,” Hacettepe Üniversitesi Özel Eğitim Dergisi. 8(1), ss. 17-30.
• GÜNEŞ, F., 2019. “Okuryazarlık Yaklaşımları,” The Journal Of Limitless Education and Research. 4 ( 3), ss, 224-246.
• KANSIZOĞLU, H. B., 2016. “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Medya Okuryazarlığı Dersine Yönelik Görüşleri’’. Elementary Education Online,15(2), ss. 469-486.
• KARAMAN, M. K., ve KARATAŞ, A., 2009. “Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeyleri,” İlköğretim Online, 8(3), ss. 798-808.
• KOÇAK, M., 2019. “Okul öncesi öğretmenlerinin medya okuryazarlığı algıları üzerine bir inceleme: Erzurum İli Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• KÖSTÜKLÜ, N., 1998. Sosyal Bilimler ve Tarih Öğretimi, Konya.
• KURUDAYIOĞLU, M., ve TÜZEL, S., 2010. “21. Yüzyıl Okuryazarlık Türleri, Değişen Metin Algısı ve Türkçe Eğitimi”, TÜBAR XXVIII, (28), ss. 283-298.
• ÖNAL, İ., 2010. “Tarihsel Değişim Sürecinde Yaşam Boyu Öğrenme ve Okuryazarlık: Türkiye Deneyimi”, Hacettepe Üniversitesi Bilgi Dünyası, 11(1), ss. 101-121.
• ÖZEL, A., 2018. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlığı Algılarının İncelenmesi,” Doktora tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• PALA, C., 2017. “Medya Okuryazarlığı: Kavramlar ve Kuramlar,” Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• SABAN, A., 2006. “Lisansüstü Öğrencilerin Nitel Araştırma Metodolojisine İlişkin Algıları,” XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Eylül, Muğla: Muğla Üniversitesi. 469-485.
• SEZER, N. (2009). Medya Okuryazarlığı, İstanbul Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi. d528d66c74c317d65b5f0259b3f70e87 (2).pdf. 01.05. 2021. (Erişim tarihi).
• SÖNMEZ,V., 2005. Hayat ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Öğretmen Kılavuzu, Anı Yayıncılık, Ankara.
• SÖZER, E., 1998. Kuramdan Uygulamaya Sosyal Bilimler Öğretimi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, Eskişehir.
• ŞAHİN, T. E.,2006.Sosyal Bilimlere Giriş, Dikey Yayıncılık, Ankara.
• ŞAHİN, M., 2012. “Medya okuryazarlığı dersi alan ve almayan ilköğretim okulu öğrencilerinin medya tüketim alışkanlıkları farklılaşması”, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ŞEYLAN, S., 2008. “Medya Okuryazarlığı Ders Uygulamalarında Dünya Üzerinde Görülen Aksaklıklar,” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• TEKİN, H., ve IŞIKOĞLU ERDOĞAN, N., 2020. “Okul Öncesi Öğretmenlerinin ve Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlığı Algıları ile Medya Alışkanlıklarının İncelenmesi”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.(15), ss. 130-151.
• TÜRNÜKLÜ, A., 2000. “Eğitim Bilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme,” Eğitim Yönetimi. (24), ss. 543-559.
• TÜZEL, M.S., 2010. “Görsel Okuryazarlık. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi,” TÜBAR_XXVII_691-705.
• YAYLAK, E., ve İNAN, S., 2018 a. “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Eğitimde Sosyal Medyanın Kullanılmasına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi”, Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi. 3(1), ss. 1-32.
• YAYLAK, E., ve İNAN, S., 2018 b. “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Eğitimde Sosyal Medyayı Kullanma Düzeyleri”, Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(2), ss. 62-87. YILDIRIM, A., 1999. “Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri ve Eğitim Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi,” Eğitim ve Bilim.23 (112), ss. 7- 17.
• YILDIRIM, A., ve ŞİMŞEK, H., 2018. “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri,” Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• YILMAZ, B., 1989. “Okuryazarlık ve Okuma Alışkanlığı Üzerine,” Türk Kütüphaneciliği, 3(1), ss.