THE SOCIAL THEMATIC WAQFS AND MADRASAHS OF GAZIANTEP BETWEEN THE YEARS 1890 AND 1895

Year 2012, Volume: 20 Issue: 1, 313 - 326, 01.01.2012

Sibel Kavaklı

Abstract

This study is constituted after examining of the records of waqf taking place within the judicial şer’iyye registers of Gaziantep, presents information about operations and progresses of the social thematic waqfs of Gaziantep between the years 1890 and 1895. As known, the waqfs donation for madrasahs providing the continuity and the actualization of education and training activities guaranteed unity and solidarity in the regions they were founded in every period. In this study, according to judicial registers, the documents related to the social thematic waqfs such as the waqfs for water and fountain made to have been benefited by people and the some activities such as distributing ashura and giving food for paupers will be evaluated and then it will be worked to present that the various dates connected to the operation of new and old waqfs founded in these areas.

Keywords

THEMATIC WAQFS, MADRASAHS, GAZIANTEP

1890 ve 1895 Yılları Arasında Gaziantep’in Medrese, Yemek, Su ve Çeşme Vakıfları

Abstract

Gaziantep şer’iyye sicilleri içerisinde yer alan vakıf kayıtlarının incelenmesi sonrasında oluşturulan bu çalışma, 1890 ve 1895 yılları arasındaki Gaziantep’in medrese vakıfları ile yemek, su ve çeşme vakıflarının işleyiş ve gelişmeleri hakkında bilgiler sunmaktadır. Kuruldukları bölgelerde eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gerçekleşmesi ve devamlılığını sağlayan medrese vakıflarının her dönem toplumda birlik ve dayanışmayı gerçekleştirdiğini söyleyebiliriz. Bu çalışmada, özellikle şer’iyye sicillerine göre, medrese vakıflarıyla birlikte fakirlere yemek ve aşure dağıtılması gibi bazı etkinlikler ve halk tarafından yararlanılsın diye yapılan su ve çeşme vakıfları gibi sosyal içerikli vakıflarla ilgili belgeler değerlendirilecek ve sonrasında bu alanlarda kurulmuş eski ve yeni vakıfların işleyişiyle bağlantılı çeşitli veriler sunulmaya çalışılacaktır

Keywords

1890 ve 1895, Gaziantep, Medrese

References

• 1. İnalcık, H., “Osmanlı Tarihi Hakkında Mühim Bir Kaynak”, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, I/I, Ankara 1942, s. 89-96.
• 2. Oğuzoğlu,Y., “ Şer’iyye Sicilleri’nin Toplu Kataloguna Doğru ”, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, XIV (25), Ankara 1982, s. 343-360.
• 3. Ersoy, O.,“ Şer’iyye Sicilleri’nin Toplu Kataloguna Doğru ”, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, XIII (24), Ankara 1980, 1-21.
• 4. Halaçoğlu, Y.,“ Şer’iyye Sicilleri‘nin Toplu Kataloguna Doğru; Adana Şer’iyye Sicilleri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, XXIV, İstanbul 1976, s.99-109
• 5. Atalar, M., “Şe’iyye Mahkemelerine Dair Kısa Bir Tarihçe”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi, IV, Ankara 1980, s.303-329.
• 6. Akgündüz, A., (Kurulla birlikte), Şer’iyye Sicilleri, I, İstanbul 1988.
• 7. İlgürel, M.,”Şer’iyye Sicilleri’nin Toplu Kataloguna Doğru”,İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, XXI/3-4, İstanbul 1963 , s.33-65.
• 8. Uğur,Y.,“Mahkeme Kayıtları (Şer’iyye Sicilleri): Literatür Değerlendirmesi ve Bibliyografya”, Literatür Dergisi, 1, İstanbul 2003, s. 305-344.
• 9. Özdeğer, H., “Gaziantep”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XIII, İstanbul 1999, s. 466-469.
• 10. Çınar, H., 18. Yüzyılın İlk Yarısında Ayıntab Şehri’nin Sosyal ve Ekonomik Durumu, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı basılmamış doktora tezi, İstanbul 2000.s. 8-16
• 11. Çam, N., Gaziantep (Mimari), Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XIII, İstanbul 1999, s. 469, 474.
• 12. Şıvgın, H., 19. Yüzyılın İlk Yarısında Ayıntab, Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Tarih İncelemeleri Dergisi, Ankara 2000, s. 503-553.
• 13. Yediyıldız, B.,“Vakıf”, İslam Ansiklopedisi, XIII, İstanbul 1993, s. 153-172.
• 14. Yediyıldız, B.,“Vakıf Müessesesinin 18. Asır Türk Toplumundaki Rolü”, Vakıflar Dergisi, XIV, Ankara 1982 s.1-27.
• 15. Yediyıldız, B., XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi Bir Sosyal Tarih İncelemesi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2002. 1890 ve 1895 Yılları Arasında Gaziantep’in Medrese, Yemek, Su ve Çeşme... 325 January 2012 Vol:20 No:1 Kastamonu Education Journal
• 16. Barkan, Ö.L., “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I: İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve zaviyeler, II: Vakıfların Bir İskan ve Kolonizasyom Metodu Olarak Kullanılmasında Diğer Şekiller, Vakıflar Dergisi, II, Ankara 1942, s. 279-386.
• 17. Köprülü, M.F., İslam ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi, Akçağ Yayınları, Ankara 2005.
• 18. Köprülü, M.F., Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri, Ötüken Yayınları, İstanbul 1981.
• 19. Yakupoğlu, C.“Vakıf Müessesesinin Geçmişte ve Günümüzde Sosyal İşlevi”, 18. Vakıf Haftası Paneli, Kastamonu Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Rıfat Ilgaz Kültür Merkezi, Kastamonu 2000.
• 20. Bilge, M., İlk Osmanlı Medreseleri, İstanbul 1984, s. 11-12.
• 21. Uzunçarşılı, İ.H, İlmiye Teşkilatı, Ankara 1945.
• 22. Adıvar, A., Osmanlı Türklerinde İlim, İstanbul 1991.
• 23. Baltacı, C., XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri, İstanbul 1976.
• 24. Çınar, H., Antep Şehrinde 18. Yüzyılda Kurulan Medreseler ve Vakıfları, Cumhuriyetin 75. Yılına Armağan, Editör: Yusuf Küçükdağ, Gaziantep 1999, s. 173-186.
• 25. Gaziantep Şer’iyye Sicili, Sicil No:156, sayfa no: 040/hüküm no:68, 203/357, 028/039, 359/333, 229/390, 117/229, 070/166, 189/335, 186/330, 211/367, 007/011.
• 26. Gaziantep Şer’iyye Sicili, Sicil No:155, 126/003, 213/122, 106/172, 364/347, 014/019, 048/073, 134/016, 378/369, 219/133, 221/135.
• 27. Gaziantep Şer’iyye Sicili, Sicil No:154, 135/235, 148/258.
• 28. Nusret Çam, Gaziantep’te “Kastel” Adı Verilen Su Tesisleri, Vakıflar Dergisi, XVIII, Ankara 1984, s. 165-174.