A STUDY OF THE TEACHER’S BURNOUT LEVEL ACCORDING TO VARIOUS VARIABLES

Year 2007, Volume: 15 Issue: 2, 463 - 484, 01.10.2007

Necati Cemaloğlu Dilek Erdemoğlu Şahin

Abstract

The aim of the research is to examine the teacher’s burnout levels according to various variables. This research is a descriptive one. The sample of the research is the teachers working for primary schools and high schools in Çankaya, Keçiören and Yenimahalle within the boundaries of Ankara and the teachers are selected as the samples by the method of “Group Sampling”. Maslach Burnout Inventory was used to get data. The data were analized t- test and one way variance analysis were used. As a result of the research, it is found out that emotional exhaustation and depersonalization was affected by the ages of the teachers , emotional exhaustation was at a high rate in the divorced teachers, there is a correlation between the emotional exhaustation, depersonalization and education level, depersonalization is at a high rate in the primary school teachers, as the number of the students in a classroom increased they were not apreciated by their superiors, unwillingness for teaching and a little moral satisfaction developed more emotional exhaustation, personal accomplishment and depersonalization.

Keywords

Teacher, burnout, demographic

ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN FARKLI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerini farklı değişkenlere göre incelemektir. Araştırmanın örneklemini Çankaya, Keçiören ve Yenimahalle ilçeleri oluşturmaktadır. Araştırmada Maslach Tükenmişlik Envanteri kullanılmıştır. Verilerin analizinde t-testi ve tek yönlü varyans analizi F hesaplanmıştır. Araştırmanın sonucunda; öğretmenlerin yaşının, duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeylerini etkilediği, dul öğretmenlerin duygusal tükenme düzeylerinin fazla olduğu, eğitim düzeyi düştükçe duyarsızlaşma ve duygusal tükenmelerde artış olduğu, kıdemli öğretmenlerin duyarsızlaşma ve duygusal tükenme düzeylerinin yüksek olduğu, ilköğretim okulu öğretmenlerinde duyarsızlaşmanın daha fazla olduğu, öğrenci sayısının, öğretmenlerin üstlerinden takdir görmelerinin, öğretmenlerin mesleki verimliliklerini değerlendirmelerinin, mesleklerini isteyerek yapmalarının, öğretmenlikten duydukları manevi doyumun duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarıyı etkilediği saptanmıştır.

Keywords

öğretmen, tükenmişlik, demografik

References

• Işıkhan, V. (2004). Çalışma Hayatında Stres ve Başa Çıkma Yolları. Ankara: Sandal Yayınları.
• Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2001). Örgütsel Psikoloji. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Türk, A. (2004). Öğretmenlerde Tükenmişlik. Internet’ten 24 Aralık 2004’de Elde Edilmiştir: http: //[e-mail]
• Akçamete, G., Kaner, S. ve Sucuoğlu, B. (2001). Öğretmenlerde Tükenmişlik İş Doyumu ve Kişilik. Ankara: Nobel Yayınları
• Sürgevil, O. (2006). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri. Ankara: Nobel Yayınları
• Ersoy, F., Yıldırım, C. ve Edirne, T. (2001). Tükenmişlik Sendromu. Internet’ten 20 Ekim 2004’de elde edilmiştir: http: //www.ttb.org.tr/ STED/ sted 2001/html
• Maslach, C. ve Zımbardo, P. G. (1982). Burnout- The Cost Of Caring. New Jersey: Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs.
• Torun, A. (1995). Tükenmişlik, Aile Yapısı Ve Sosyal Destek İlişkileri Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1985). The Measurement Of Experienced Burnout. Journal Of Occupational Behavior, 2. Pp. 99-131.
• Kırılmaz, A., Çelen, Y., ve Sarp, N. (2000). İlköğretim’de Çalışan Bir Öğretmen Grubunda “Tükenmişlik Durumu” Araştırması. A.Ü. Sağlık Eğitim Fakültesi, İlköğretim-Online 2(1), 2-9. Internet’ten 12 Aralık 2004’de Elde Edilmiştir: Http:// Www. İlkogretimOnline.Org.Tr
• Çam, O. (1992). Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Araştırılması. 7.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı. Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Envanterinin Uygulanması. 7.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı, (143-154). Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları
• Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişlik Görülen Psikolojik Belirtiler Ve Başaçıkma Davranışları. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Sucuoğlu, B., Kuloğlu-Aksaz, N. (1996). Özürlü Çocuklarla Çalışan Öğretmenlerde Tükenmişliğin Değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, Cilt: 10, Sayı. 36. (44-60).
• Tuğrul, B ve Çelik, E. (2002). Normal Çocuklarla Çalışan Anaokulu Öğretmenlerinde Tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:2 Sayı:12.
• Naktiyok, A. ve Karabey, C. N. (2005). İşkoliklik Ve Tükenmişlik Sendromu. Internet’ten 20 Aralık 2005’ de Elde Edilmiştir: http://www.iibf.atauni.edu.tr
• Çokluk, Ö. (1999). Zihinsel ve İşitme Engelliler Okulunda Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerde Tükenmişliğin Kestirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Dolunay, A. B. (2001). Keçiören İlçesi Genel Liseler ve Teknik- Ticaret- Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde tükenmişlik Durumu Araştırması. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Aslan S. H., Aslan. R. O., Alparslan. Z. N., Gürkan. S. B. ve Ünal. M. (1997). Hekimlerde Tükenmede Cinsiyetle İlişkili Etkenler. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı:2. (132-136).
• Girgin, G. (1995). İlkokul Öğretmenlerinde Meslekten Tükenmişliğin Gelişimini Etkileyen Değişkenlerin Analizi ve Bir Model Önerisi (İzmir İli Kırsal Ve Kentsel Yöre Karşılaştırılması). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Örmen, U. (1993). Tükenmişlik Duygusu Ve Yöneticiler Üzerinde Bir Uygulama. İstanbul: Marmara Üniversitesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Izgar, H. (2001). Okul Yöneticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, Sayı: 27. (335-340).
• Aydın, K. (2004). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri ve Tükenmişliği Etkileyen Bazı Faktörlerin İncelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Dönmez, B. ve Güneş, H. (2000). İlköğretim Okulu Yöneticilerinde Tükenmişlik. Eğitim Araştırmaları Dergisi. Internet’ten 20 Kasım 2004 Elde Edilmiştir: http:// hww.Aniyayincilik.com.tr
• Peker, R. (2002). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişliklerine Etki Eden Bazı Faktörler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: Xv, Sayı: 1. (305-318).