Makamsal Piyano Eserlerine Yönelik Çalışmalarda Üstbilişsel Stratejilerin Kullanımı

Year 2025, Volume: 33 Issue: 3, 612 - 624, 25.07.2025

Ece Tuncer Tüfekçi , Aytekin Albuz

https://doi.org/10.24106/kefdergi.1750209

Abstract

Çalışmanın amacı: Bu çalışmanın amacı, piyano eğitiminde üstbilişsel stratejilerin kullanımının üstbilişsel farkındalık ve piyano performansı üzerindeki etkisini incelemektir. Bununla birlikte öğrencilerin makamsal eser çalışma sürecinde kullandıkları üstbilişsel bilgilerinin ve üstbilişsel düzenleme becerilerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem: Araştırma karma yöntem kapsamında yürütülmüştür. Çalışmanın nicel boyutunda tek grup ön test-son test deneysel desen kullanılmıştır. Deneysel süreçte çalışma grubu öğrencileri (N=8) ile 9 hafta boyunca bireysel piyano dersi yapılmış ve üstbilişsel stratejiler kullanılarak makamsal eser çalışma süreci gerçekleştirilmiştir. Nicel veriler Bilişötesi Farkındalık Envanteri (BFE) ve Makamsal Eserlere Yönelik Piyano Performans Rubriği (MEYPPR) aracılığıyla elde edilmiştir. Nitel boyut kapsamında çalışma grubunun deneysel süreç boyunca tutmuş olduğu eser çalışma günlükleri incelenmiştir.
Bulgular: Makamsal eser çalışma sürecinde üstbilişsel strateji kullanımının çalışma grubunun üstbilişsel farkındalık düzeyleri ve piyano performans düzeyleri üzerinde anlamlı bir fark oluşturduğu tespit edilmiştir. Eser çalışma günlüklerinde öğrencilerin öğrenme süreçlerine ve piyano performanslarına yönelik üstbilişsel bilgi ve becerilerini yansıttıkları birçok ifadeye rastlanmıştır. Öğrencilerin deneysel süreçte en fazla üstbilişsel izleme ve değerlendirme becerilerini kullandıkları belirlenmiştir.
Önemli Vurgular: Çalışma grubunun bilişin bilgisi boyutuna ilişkin üstbilişsel farkındalıklarının bilişin düzenlenmesine göre daha yüksek olmasına rağmen eser çalışma günlüklerinde bilişin düzenlenmesine ilişkin faaliyetlerin daha çok yansıtıldığı tespit edilmiştir. Piyano eğitiminin uygulamalı bir alan olması nedeniyle öğrencilerin üstbilişsel düzenleme becerilerini kullanmaları ve düzenleme faaliyetlerini günlüklere sıklıkla yansıtmış olmaları sürecin yapısı ile uyumludur.

Keywords

Piyano eğitimi, Makamsal eser çalışmaları, Üstbilişsel stratejiler, Üstbilişsel farkındalık, Çalışma günlükleri

Use of Metacognitive Strategies in Studies on Maqam-based Piano Pieces

Abstract

Purpose: The aim of this study is to examine the effect of using metacognitive strategies in piano education on metacognitive awareness and piano performance. In addition, it was aimed to reveal the metacognitive knowledge and metacognitive regulation skills used by the students in the process of studying maqam-based pieces.
Design/Methodology/Approach: The research was conducted within the scope of mixed method. The quantitative dimension of the study used a one-group pretest-posttest experimental design. In the experimental process, individual piano lessons were held with the study group students (N=8) for 9 weeks, and the process of studying maqam-based pieces was carried out using metacognitive strategies. Quantitative data were obtained through the Metacognitive Awareness Inventory (MAI) and Piano Performance Rubric for Maqam-based Pieces (PPRMP). Within the qualitative dimension, the piece study diaries kept by the study group during the experimental process were analyzed.
Findings: It was determined that the use of metacognitive strategies in the process of studying maqam-based pieces made a significant difference in the metacognitive awareness levels and piano performance levels of the study group. In the piece study diaries, many expressions were found in which students reflected their metacognitive knowledge and skills about their learning processes and piano performances. It was determined that students mostly used metacognitive monitoring and evaluation skills in the experimental process.
Highlights: Although the metacognitive awareness of the study group regarding the knowledge of cognition dimension was higher than the regulation of cognition, it was determined that the activities related to the regulation of cognition were reflected more in the piece study diaries. Since piano education is an applied field, students' use of metacognitive editing skills and their frequent reflection of editing activities in their diaries are compatible with the structure of the process.

Keywords

Piano education, Maqam-based piece studies, Metacognitive strategies, Metacognitive awareness, Study diaries

References

• Akın, A., & Abacı, R. (2011). Biliş ötesi. Nobel.
• Akın, A., Abacı, R., & Çetin, B. (2007). Bilişötesi Farkındalık Envanteri’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(2), 655–680.
• Albuz, A. (2020). Türk müziğinde çokseslilik yaklaşımlarına genel bir bakış. Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi, 6(Special issue), 374–398. https://dergipark.org.tr/tr/pub/amader/issue/56876/769714
• Avcı Akbel, B. (2019). Müzik eğitiminde bilişötesi stratejilerin kullanımı. In B. A. Akbel (Ed.), Güzel Sanatlar Eğitimi Araştırmaları I (pp. 1–12). Akademisyen Kitabevi.
• Baker, L., & Brown, A. L. (1980). Metacognitive skills and reading. (ERIC Document Reproduction Service No. ED195932). http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED195932.pdf
• Bathgate, M., Sims-Knight, J., & Schunn, C. (2012). Thoughts on thinking: Engaging novice music students in metacognition. Applied Cognitive Psychology, 26(3), 403-409. https://doi.org/10.1002/acp.1842
• Benton, C. W. (2013). Promoting metacognition in music classes. Music Educators Journal, 100(2), 52–59. https://doi.org/10.1177/0027432113500077
• Benton, C. W. (2014). Thinking about thinking: Metacognition for music learning. Rowman & Littlefield Education.
• Blakey, E., & Spence, S. (1990). Developing metacognition. ERIC Digest. https://eric.ed.gov/?id=ED327218
• Boğar, Y. (2018). Literature review on metacognition and metacognitive awareness. Anatolian Journal of Teacher, 2(2), 136–168. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/613670
• Bonnaire, S., & González-Moreno, P. (2023). Developing metacognition as an instructional approach for enhancing young pianists’ musical expressivity. International Journal of Music Education, 41(2), 199–210. https://doi.org/10.1177/02557614221115805
• Brown, A. (1987). Metacognition, executive control, self-regulation, and other more mysterious mechanisms. In F. Weinert & R. Kluwer (Eds.), Metacognition, motivation and understanding (pp. 65–116). Erlbaum.
• Brundage, S. (2019). Metacognition and music: An investigative study among collegiate piano majors. Piano Pedagogy Forum, 20(2), 2–16. https://pianoinspires.com/wp-content/uploads/2022/08/Piano_Pedagogy_Forum_-_Volume_20_-_No._2_-_November_2019.pdf
• Can, A. (2023). Spss ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (11th ed.). Pegem Akademi.
• Colombo, B., & Antonietti, A. (2017). The role of metacognitive strategies in learning music: A multiple case study. British Journal of Music Education, 34(1), 95–113. https://doi.org/10.1017/S0265051716000267
• Concina, E. (2019). The role of metacognitive skills in music learning and performing: Theoretical features and educational implications. Frontiers in Psychology, 10, 1583. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01583
• Costa, A. L. (1984). Mediating the metacognitive. Educational Leadership, 42(3), 57–62. https://files.ascd.org/staticfiles/ascd/pdf/journals/ed_lead/el_198411_costa.pdf
• Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2020). Karma yöntem desen seçimi (A. Delice, Trans.). In Y. Dede & S. B. Demir (Trans. Eds.), Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi (pp. 61–117). Anı Yayıncılık. (Original work published 2011).
• Deniz, J. (2015). Müzik öğretmeni adaylarının bilişötesi öğrenme stratejilerini kullanma düzeyleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (14), 1–14. https://doi.org/10.16992/ASOS.667
• Ergin, E., & Durak, Y. (2016). Bilişüstü özdüzenlemenin deşifre çalma becerisine ve deşifre çalma tutumuna etkileri. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(7), 131–158. https://doi.org/10.16991/INESJOURNAL.246
• Ferenc, A. (2016). Promoting metacognitive reflection in music theory instruction. Journal of Music Theory Pedagogy, 30, 23–85. https://doi.org/10.71156/2994-7073.1183
• Flavell, J. H. (1976). Metacognitive aspects of problem solving. In L. Resnick (Ed.), The nature of intelligence (pp. 231–236). Lawrence Erlbaum.
• Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive-developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906–911. https://doi.org/10.1037/0003-066X.34.10.906
• Fleur, D. S., Bredeweg, B., & van den Bos, W. (2021). Metacognition: Ideas and insights from neuro- and educational sciences. npj Science of Learning, 6(1), 13. https://doi.org/10.1038/s41539-021-00089-5
• Grançer Okay, N. (2010). Piyano performansının değerlendirilmesi (Publication No. 261969) [Doctoral dissertation, Marmara University]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=b6KgOFc3sRGHrLy0r7ByGw&no=lhLdQ4VGMFoc-ORoV5F3CQ
• Güven, E., & Kılıç, D. B. Ç. (2021). Müzik öğretmeni adaylarının bilişötesi öğrenme stratejilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (60), 480–509. https://doi.org/10.21764/maeuefd.934739
• Hallam, S. (2001). The development of metacognition in musicians: Implications for education. British Journal of Music Education, 18(1), 27–39. https://doi.org/10.1017/S0265051701000122
• Hartman, H. (1997). Human learning and instruction. City College of New York. https://www.researchgate.net/publication/313360794_Human_Learning_and_Instruction
• Huck, S. W. (2012). Reading statistics and research. Pearson.
• Jacobs, J. E., & Paris, S. G. (1987). Children's metacognition about reading: Issues in definition, measurement, and instruction. Educational Psychologist, 22(3-4), 255–278. https://doi.org/10.1080/00461520.1987.9653052
• Kaplan, G., & Aykut, Ç. (2022). Üstbilişi geliştirmek için düzenlenmiş olan öğretim etkinliklerinin öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalıklarına etkisinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 23(1), 23–51. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.715775
• Kaynak, T. (2011). Piyano eğitimi yarıyıl sonu sınavlarında öğrenci performansının rubrik ile ölçülmesi (Publication No. 290513) [Doctoral dissertation, Gazi University]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=Ux9sfzNKnyjeQKt8jfAfbQ&no=An5nBN_u_3Z_DamRQKekvw
• Kilmen, S. (2020). Eğitim araştırmacıları için spss uygulamalı istatistik (3rd ed.). Anı Yayıncılık.
• Kincannon, J., Gleber, C., & Kim, J. (1999). The effects of metacognitive training on performance and use of metacognitive skills in self-directed learning situations. (ERIC Document Reproduction Service No. ED436146). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED436146.pdf
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., & Çokluk, Ö. (2021). Sosyal bilimler için istatistik (25th ed.). Pegem Akademi.
• Li, W., Manoharan, P., Cui, X., & Liu, F. (2023). The development and validation of a metacognitive questionnaire for music learning. TEM Journal, 12(2), 1090–1099. https://doi.org/10.18421/TEM122-55
• Machfauzia, A. N., Djohan, D., & Sittiprapaporn, P. (2020). Intellectual character of metacognition in thinking strategies. Asian Journal of Medical Sciences, 11(1), 51–56. https://doi.org/10.3126/ajms.v11i1.26519
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2021). Analizde ilk adımlar (A. Ersoy, Trans.). In S. Akbaba Altun & A. Ersoy (Eds.), Genişletilmiş bir kaynak kitap: Nitel veri analizi (4th ed., pp. 50–89). Pegem Akademi. (Original work published 1994).
• Minez, T. (2012). Piyano eğitiminde rubrik ile geleneksel ölçme-değerlendirme yöntemlerinin karşılaştırılması (İnönü Üniversitesi örneği) (Publication No. 314196) [Master's thesis, İnönü University]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=Zn5CgrBWLKFYiQaAMPuoTw&no=cE89fj_S1OHhrnTRbCJB_A
• Mishra, P., Pandey, C. M., Singh, U., Keshri, A., & Sabaretnam, M. (2019). Selection of appropriate statistical methods for data analysis. Annals of Cardiac Anaesthesia, 22(3), 297–301. https://doi.org/10.4103/aca.ACA_248_18
• Papaleontiou-louca, E. (2003). The concept and instruction of metacognition. Teacher Development, 7(1), 9–30. https://doi.org/10.1080/13664530300200184
• Paris, S. G., & Winograd, P. (1990). Promoting metacognition and motivation of exceptional children. Remedial and Special Education, 11(6), 7–15. https://doi.org/10.1177/074193259001100604
• Pintrich, P. R., Wolters, C. A., & Baxter, G. P. (2000). Assessing metacognition and self-regulated learning. In G. Schraw & J. Impara (Eds.), Issues in the measurement of metacognition (pp. 43–97). University of Nebraska Press.
• Power, A. M., & Powell, S. J. (2018). Engaging young string players in metacognition. International Journal of Music Education, 36(4), 659–670. https://doi.org/10.1177/0255761418771989
• Sakarya, G., & Şendurur, Y. (2020). Anlamayı izleme stratejilerinin keman öğrencilerinin bilişötesi farkındalık düzeyine etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (53), 435–457. https://doi.org/10.21764/maeuefd.632135
• Schraw, G., & Dennison, R. S. (1994). Assessing metacognitive awareness. Contemporary Educational Psychology, 19(4), 460–475. https://doi.org/10.1006/ceps.1994.1033
• Schraw, G., & Moshman, D. (1995). Metacognitive theories. Educational Psychology Review, 7(4), 351–371. https://doi.org/10.1007/BF02212307
• Schraw, G. (1998). Promoting general metacognitive awareness. Instructional Science, 26(1), 113–125. https://doi.org/10.1023/A:1003044231033
• Sever, G. (2017). Müzik performansının alt beceri alanlarına ilişkin müzisyenlerin algıları. Turkish Studies, 12(17), 371–396. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.11847
• Tobias, S., & Everson, H. T. (2002). Knowing what you know and what you don't: Further research on metacognitive knowledge monitoring. (Research Report No. 2002-3). College Entrance Examination Board. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED562778.pdf
• Tuğcular, E. (2003). Türkünün Rengi: Piyano için 23 Parça (Expanded 2nd ed.). Özkan Matbaacılık.
• Tuğcular, E. (2017). Piyano Albümü: Anadolu Ezgileri. Arkadaş Yayınevi.
• Tunç, T. (2016). Polifonik nihavent bir piyano eserinin seslendirilmesine yönelik öğrenci performanslarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(Special issue), 361–379. http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/40.turgay_tunc.pdf
• Turgut, Ş., & Dalkıran, E. (2021). Piyano eğitimi dersi performans ölçümüne yönelik dereceli puanlama anahtarının geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sanat ve Tasarım Dergisi, 11(2), 438–449. https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1048952
• Whitebread, D., Coltman, P., Pasternak, D. P., Sangster, C., Grau, V., Bingham, S., Almeqdad, Q., & Demetriou, D. (2009). The development of two observational tools for assessing metacognition and self-regulated learning in young children. Metacognition and Learning, 4(1), 63–85. https://doi.org/10.1007/s11409-008-9033-1
• Wilson, J. (1999). Defining metacognition: A step towards recognising metacognition as a worthwhile part of the curriculum [Paper presentation]. AARE Conference, Melbourne, Australia. https://www.aare.edu.au/data/publications/1999/wil99527.pdf
• Yeşilyurt, S., & Çapraz, C. (2018). Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 251–264. https://doi.org/10.17556/erziefd.297741
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yokuş, H. (2010). Piyano eğitiminde öğrenme stratejilerinin kullanılmasının öğrencilerin başarılarına ve üstbilişsel farkındalıklarına etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 31, 145–160. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1657
• Yokuş, T. (2010). Üstbilişin gitar performans başarısına etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 31, 161–175. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1658