Understanding What You Read From Ihsâu’l Ulûm to Modern Education: Turkey's PISA Test Performance

Year 2025, Volume: 33 Issue: 4, 952 - 958, 11.10.2025

Gözde Çavdar

https://doi.org/10.24106/kefdergi.1797623

Abstract

Purpose: The aim of this study is to reveal the deficiencies in students' reading comprehension skills in the Turkish education system and to evaluate the importance of linguistics in Farabi's Ihsâu'l Ulûm from the perspective of modern education.
Design/Methodology/Approach: In the research, Farabi's “Ihsâu'l Ulûm”, PISA test results and various academic studies were used. By applying literature review and text analysis method, the data were evaluated with theoretical comparison and interpretation techniques.
Findings: It was found that students in Turkey scored below the OECD average in PISA tests in terms of reading comprehension ability. The main reasons for this situation were found as school type, socio-economic status, inadequacy of educational materials and discontinuity in the education system. It was also observed that al-Farabi considered the science of language as the basis of all sciences and emphasized that expressing and understanding thoughts correctly requires mastery of language rules. The views of al-Farabi, stating that grammar is prioritized over logic in education, serve as a guide in solving modern educational problems.
Highlights: In order to improve students' reading and comprehension skills, it is necessary to increase access to materials, update educational content with a focus on analysis and interpretation, and ensure continuity and stability in educational policies.

Keywords

Reading Comprehension , Fârâbî , Linguistics , PISA tests , Modern education

Ihsâu’l Ulûm’den Modern Eğitime Okuduğunu Anlamak: Türkiye’nin PISA Testi Performansı

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türk eğitim sisteminde öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerindeki eksiklikleri ortaya koymak ve modern eğitim perspektifinden Farabi’nin İhsâu’l Ulûm’unda dilbilimin önemini değerlendirmektir.
Materyal ve Yöntem: Araştırmada Farabi’nin İhsâu’l Ulûm adlı eseri, PISA test sonuçları ve çeşitli akademik çalışmalar kullanılmıştır. Literatür taraması ve metin analiz yöntemleri uygulanarak, veriler yorum tekniğiyle değerlendirilmiştir.
Bulgular: Türkiye’de öğrencilerin PISA testlerinde okuduğunu anlama becerisi açısından OECD ortalamasının altında puan aldığı görülmüştür. Bu durumun başlıca nedenleri okul türü, sosyo-ekonomik durum, eğitim materyallerinin yetersizliği ve eğitim sistemindeki süreksizlik olarak belirlenmiştir. Ayrıca, Farabi’nin dil bilimini tüm bilimlerin temeli olarak gördüğü ve düşüncelerin doğru ifade edilip anlaşılmasının dil kurallarına hâkimiyeti gerektirdiğini vurguladığı gözlemlenmiştir. Farabi’nin, eğitimde mantıktan önce grameri önceliklendiren görüşleri modern eğitim sorunlarının çözümünde yol gösterici niteliktedir.
Önemli Vurgular: Öğrencilerin okuma ve anlama becerilerini geliştirmek için materyallere erişimin artırılması, eğitim içeriklerinin analiz ve yorum odaklı olacak şekilde güncellenmesi ve eğitim politikalarında süreklilik ve istikrarın sağlanması gerekmektedir.

Keywords

Okuduğunu anlama , Fârâbî , Dilbilim , PISA testleri , Modern eğitim

References

• Afşar, T. (1997). Düşünce tarihi (2. Baskı). İnsancıl Yayınları.
• Aristotle. (2009). "Metaphysics", The basic works of Aristotle, R. McKeon (Ed.), Random House Publishing Group.
• Arslan, A. (2006). İlkçağ felsefesi tarihi sofistlerden Platon’a (1. Baskı, C. 2). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Benzer, A. (2019). Türkçe ders kitaplarının PISA okuma yeterlik düzeyleri ile imtihanı. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 7(2), 96-109. https://doi.org/10.35233/oyea.659740
• Cevizci, A. (2016). İlkçağ felsefesi (10. Baskı). Say Yayınları.
• Denzin, N. K., Lincoln, Y. S., Giardina, M. D., & Cannella, G. S. (Ed.). (2024). The SAGE handbook of qualitative research (Sixth edition). SAGE.
• Erdoğan, E. (2009). Platon ve Aristoteles’in bilimlere ilişkin sınıflamaları. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 137-162.
• Farabî. (2019). İlimlerin sayımı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa Birliği sürecinde Türk eğitim sistemi: Sorunlar ve çözüm önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 66-80.
• Keat, R., & Urry, J. (2001). Bilim olarak sosyal teori (Nilgün. Çelebi, Çev.; 2. Baskı: Kasım 2001). İmge Kitabevi.
• Korkut, Ş. (2015). Fârâbî’de dil ve düşüncenin gelişim aşamaları. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları, 28, 25-48.
• MEB. (2022). PISA 2022. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Mengüşoğlu, T. (2015). İnsan felsefesi. Doğu Batı Yayınları.
• OECD. (2010). PISA 2009 Results: What Students Know and Can Do: Student Performance in Reading, Mathematics and Science (Volume I). OECD. https://doi.org/10.1787/9789264091450-en
• OECD. (2019). PISA 2018 Results (Volume I): What Students Know and Can Do. OECD. https://doi.org/10.1787/5f07c754-en
• OECD. (2023). PISA 2022 Results (Volume I): The State of Learning and Equity in Education. OECD. https://doi.org/10.1787/53f23881-en
• Okatan, Ö. (2021). PISA 2018 Türkiye Okuma Başarısının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 60, 331-353. https://doi.org/10.21764/maeuefd.825174
• PISA 2022 Results (Türkiye). (2023). [Factsheets]. OECD.
• Platon. (2010). Devlet (S. Eyüboğlu & M. A. Cimcoz, Çev.; 19.baskı). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Reeve, C. D. C. (2009). "Introduction", The basic works of Aristotle, R. McKeon (Ed.), Random House Publishing Group.
• Ross, D. (Ed.). (2005). Aristotle (2nd ed.). Taylor & Francis Ltd.