Antik Çağdan Günümüze Kamusal Alanda Çocuk Temsili ve Çocukluk Olgusunun Çocuk Mekânlarına Yansımaları

Year 2025, Volume: 18 Issue: 2, 878 - 907, 15.03.2025

Cemile Buket Razaki , Evren Ülkeryıldız

https://doi.org/10.35674/kent.1521591

Abstract

Çocuk temsilinin toplumsal bir yaratı olarak nitelendirilebileceği; değişen toplumsal yapının, farklı çocukluk temsillerine ve mekânlarına, farklı oyun ve oyun mekânı anlayışlarına ve algılarına neden olacağı; çocukluk imgesi perspektifinden oyun eyleminin ve eylemin gerçekleştiği mekânların değişim sürecinin Antik Çağ’dan günümüze sonuçları bu araştırma kapsamında ele alınmaktadır. Araştırmanın amacı, çağlar boyunca belirli bir süreklilik arz eden oyun deneyimi mekânlarının özünde toplumdaki çocuk algısı üzerinden oluştuğunu ortaya koymaktır. Bu noktada araştırma yöntem olarak oyun deneyimi dönüşümünü; Antik Çağ’dan günümüze kadar olan süreçte (1) Antik Çağ’da, (2) Orta Çağ ve Rönesans Dönemleri’nde, (3) Sanayi Devrimi ve onu takip eden 19. yüzyıl Kapitalist Gelişim Dönemi’nde ve son olarak (4) Modern Dönem’de olmak üzere retrospektif biçimde sınıflandırılmış dönemsel çocuk temsili perspektiflerinden değerlendirmektedir. Veri olarak değerlendirilen temsiller, dönemi anlatan heykel ve yazıtlardan elde edilen betimlemelerin içerik analizleri, döneme ait gravür ve resimler, rekonstrüksiyon çizimler, yakın döneme ait temsillere dair fotoğraflar olarak çeşitlilik arz etmektedir. Araştırma neticesinde oyun deneyimi mekânları; her dönem için kapsamlı biçimde ayrı ayrı incelenerek günümüz kentlerinde var olan oyun parklarının nasıl ortaya çıktığı, çocukluk olgusu ve çocuk temsili perspektifinin sunduğu çocuk mekânları ve oyun deneyimleri ayrıntılı olarak irdelenmektedir. Araştırma neticesinde toplumların güncel yapılarına bağlı değişikliğin kamusal alanda çocuk temsilini ve çocukluk kavramını çağlar boyu güncellediği, bu değişimin sonuçlarının olumlu ve olumsuz etkilerinin çocuk mekânlarına yansıdığı ve bu durumun da mekânı ve mekânın içindeki oyun deneyimini dönüştürdüğü gözlemlenmektedir.

Keywords

Çocuk Mekanı, Çocuk Temsili, Çocukluk Olgusu, Oyun Deneyimi, Oyun Mekanı

Child Representation in the Public Sphere from Antiquity to the Present and Reflections on Children's Spaces

Abstract

This research deals with the fact that the representation of the child can be characterized as a social creation; that the changing social structure will lead to different representations and spaces of childhood, different understandings and perceptions of play and play spaces; and the results of the change process of the act of play and the spaces where the action takes place from the perspective of the image of childhood from Antiquity to the present day. The aim of the research is to reveal that the spaces of play experience, which have a certain continuity throughout the ages, are essentially formed through the perception of children in society. At this point, the research methodologically evaluates the transformation of the play experience from antiquity to the present day from the perspectives of periodic child representations classified retrospectively as (1) in Antiquity, (2) in the Middle Ages and Renaissance periods, (3) in the Industrial Revolution and the subsequent 19th century capitalist development period, and finally (4) in the modern period. The representations evaluated as data range from content analysis of descriptions obtained from sculptures and inscriptions describing the period, engravings and paintings from the period, reconstruction drawings, and photographs of recent representations. As a result of the research, play experience spaces are examined comprehensively for each period separately, and how the playgrounds that exist in today's cities emerged, the phenomenon of childhood and the children's spaces and play experiences offered by the perspective of child representation are examined in detail. As a result of the research, it is observed that the changes due to the current structures of societies have updated the representation of children in the public sphere and the concept of childhood throughout the ages, and that the positive and negative effects of the results of this change are reflected in children's spaces, which in turn transforms the space and the play experience within the space.

Keywords

Children, Child Representation, Childhood Phenomenon, Playing Experience, Playground

References

• Akbaş, E., & Topçuoğlu, R. A. (2009). Modern Çocukluk Paradigmasının Oluşumu: Eleştirel Bir Değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(1), 95-104.
• Akyüz, E. (2001). Çocuk hakları sözleşmesinin temel ilkeleri ışığında çocuğun eğitim hakkı. Milli Eğitim Dergisi, 151(1), 445-455.
• Albert, S. P. (2017). Playspace for all: inclusive wayfinding. Master thesis. Massachusetts Institute of Technology, Cambridge.
• Alver, F. (2004). Neil Postman'in Çocukluğun Yok Oluş Sürecinde İletişim Teknolojisi Eleştirisinin Eleştirisi. İletişim Araştırmaları, 2(2), 129-141.
• Arın, S., & Özsoy, A. (2015). Kentsel mekân tasarımında çocuk katılımı. İdealKent, 6(17), 182-201.
• Ariès, P. (1962). Centuries of childhood: A social history of family life. New York: Alfred A. Knopf.
• Augustinus, A. (2010). İtiraflar/Confessiones. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Aygül, C. D. (2018). Sanayi Devriminden Günümüze Çocuk Sömürüsü. In İstanbul Barosu Çocuk Hakları Merkezi 23 Nisan Özel Yayını (pp. 95-102). İstanbul: İstanbul Barosu.
• Birol, G. (2009). Çocuk dostu kent neresidir. Megaron Balıkesir, Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi Dergisi, 10-13.
• Berkün, S. (2019). Çocuk Dostu Kent Yönetimlerinin Çocuklar Tarafından Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. Business & Management Studies: An International Journal, 7(1), 135-152.
• Canoğlu, S., & Geçimli M. (2020). Çocuk ve mekân algısı üzerine bir uygulama. Uluslararası Disiplinlerarası ve Kültürlerarası Sanat, 5(10), 227-237.
• Chen, W. N. (2015). To the Dolls' House: Children's Reading and Playing in Victorian and Edwardian England, (Doctoral dissertation), University College London, London.
• Chermayeff, J. C. (2009). Aldo Van Eyck-The Playgrounds and the City. [Review of Aldo Van Eyck-The Playgrounds and the City, by de Roode, Ingeborg and Lefaivre, Liane, eds.]. Children, Youth and Environments, 19(1), 368-373.
• Churchman, A. (2003). Is There a Place for Children in the City? Journal of Urban Design, 8(2): 99-111.
• Coşkun, D. B., & Kaymaz, S. (2022). Kentsel Mekân Farkındalığının 7-11 Yaş Grubu Çocuklar Üzerinden İrdelenmesi. Tasarım+ Kuram Journal, 18(36), 175.
• Coşkun, S. (2011). Eski Yunan'da çocukların ve gençlerin eğitimi. (Yüksek Lisans Tezi), DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Deighton, H. J. (1999). Eski Roma Yaşantısında Bir Gün, (çev. Hande Kökten Ersoy). İstanbul: Homer Kitabevi.
• Diler, F. (2019). 1980 Sonrası Türkiye'de Çocukluğun Yeniden İnşası: Oyun ve Oyuncak Üzerinden Bir Okuma, (Yüksek Lisans Tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Dursun, D., & Güller, C. (2019). Çocuk ve kentsel mekân ilişkisi: Erzurum’da çocuk oyun alanlarının erişilebilirlik ve alansal yeterlilik analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(1), 11-27.
• Elkind, D. (1987). The child yesterday, today, and tomorrow. Young Children, 42(4), 6–11.
• Elliott, L. (2004). Children and Games in the Middle Ages. New York: Crabtree Publishing Company.
• Eraslan, L. (2019). Çocukluk Sosyolojisine Giriş. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 4(7), 81-103.
• Erdemir, H. P., & Erdemir, H. (2012). Antikçağ’da Çocuk Olmak: Ölmek ya da Ölmemek. Uluslararası Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu, II. Cilt (pp. 643-669). Ankara: Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları.
• Ergin, Ş. (1982). Çocuğun oyun gereksinimi ve İzmir/Alsancak semtinde çocuğa yönelik açık/yeşil mekân olanaklarının artırılması üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Doçentlik Tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
• Erkut, Z., Balcı, S., & Yıldız, S. (2017). Tarihsel Süreç İçinde Çocuk. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 2(3), 17-28.
• Fromme, J. (2003). Computer games as a part of children’s culture. Game studies, 3(1), 49-62.
• Frost, J. (2010). A History of Children's Play and Play Environments: Toward a Contemporary Child-saving Movement. New York: Routledge.
• Frost, J. (2012). Evolution of American playgrounds. Scholarpedia, 7(12), 30423.
• Gürdal-Demir, A. (2013). Sosyolojinin İhmal Edilen Kategorisi Çocuklar Üzerinden Çocukluk Sosyolojisine ve Sosyolojiye Bakmak. 'İş, Güç' Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15(4), 1-26.
• Harris, J. (2001). The effects of computer games on young children: A review of the research. (Vol. 72), Research Development and Statistics Directorate, Communications Development Unit, Home Office: London.
• Hindman, S. (1981). Pieter Bruegel's Children's games, Folly, and chance. The Art Bulletin, 63(3), 447-475.
• İnal, K. (2018). Çocuk Hakları ve Siyaset. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Johnston, R. A. (2011). All Things Medieval: An Encyclopedia of the Medieval World [2 volumes]: An Encyclopedia of the Medieval World. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO.
• Kahya-Canlı, S., & Demirarslan, D. (2020). Çocuk Oyun Alanlarının Tarihi Gelişimi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 3(6), 60-75.
• Karadoğan, U. C. (2019). “Çocuk ve Çocukluk” Kavramının Tarihsel Süreçte Değerlendirilmesi. Çocuk ve Medeniyet, 4(7), 195-226.
• Karakuzu, E., Aksu, G., A., (2022). Çocuk Dostu Kent Kavramının Çocuk – Oyun – Mekân İlişkileri Ve Paydaşlar Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Journal of Technology and Applied Sciences, 4(2), 147-156.
• Kaypak, Ş., & Uçar, A. (2019). Çocuk Haklarının Gerçekleşmesi Açısından Çocuk Dostu Kentler. Journal of Academic Value Studies, Journal of Academic Value Studies, 4(18), 17-29.
• Kirazoğlu, F. S. (2012). Fiziksel Çevre-Çocuk İlişkileri, Açık Oyun Mekânları Ve Çocuk Dostu Çevre Kriterleri Üzerine Bir Değerlendirme; Bakırköy Ve Beylikdüzü Örnekleri. (Doktora Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kozlovsky, R. (2006). The Junk Playground: creative destruction as antidote to delinquency. Paper presented at the Second Annual Cultural Studies Conference, Teachers College, Columbia University.
• Locke, J. (2004). Eğitim üzerine. Ankara: Yeryüzü Yayınevi.
• Marx, K., & Engels, F. (2014). Komünist Manifesto (N. Satlıgan, Çev.) İstanbul: Yordam Kitap.
• Mero, E. (1908). American playgrounds: their construction, equipment, maintenance and utility (E. Mero Ed.). Boston: American Gymnasia Co.
• Mollison, J. (2010). Where children sleep. London: Chris Boot.
• Onur, B. (1992). Tarih boyunca oyunlar ve oyuncaklar. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 25(2), 365-386.
• Onur, B. (2005). Çocukluğun dünü ve bugünü. Kebikeç-İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 19, 99-112.
• Özcan, Ö. (2018). Orta Çağ’dan Erken Modern Döneme Çocukluğun Tarihsel Gelişimi. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 2(4), 91-125.
• Öztan, G. G. (2009). Türkiye’de çocukluğun politikasının inşası. (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, A. (2017). Çocuk Hakları ve Eğitimine Psikolojik bir Bakış. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(33), 429-451.
• Öztürk, H. K. (2017). Çocukluğun Tarihsel Gelişimi Üzerine Düşünceler. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(Ekim), 253-276.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun Yok Oluşu, (K. İnal, Çev). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Prout, A. (2004). The future of childhood. London: Routledge.
• Rainwater, C. E. (1922). The play movement in the United States: A study of community recreation. Chicago: University of Chicago Press.
• Rousseau, J. (2009). Emile, bir çocuk büyüyor (Çev. Ü. Akagündüz). İstanbul: Selis Kitaplar.
• Sağlam, M., & Aral, N. (2016). Tarihsel süreç içerisinde çocuk ve çocukluk kavramları. Çocuk ve Medeniyet, 1(2), 43-56.
• Şirin, M. R. (1999). Kuşatılmış çocukluğun öyküsü. İstanbul: İz Yayınları.
• Şişman, Y. (2003). Sosyal Politika Açısından Türkiye'de Çocuk ve Genç İşgücü. 7, 477-509.
• Solomon, S. G. (2005). American playgrounds: Revitalizing community space. Lebanon: University Press of New England.
• Sormaz, F., & Yüksel, H. (2012). Değişen çocukluk, oyun ve oyuncağın endüstrileşmesi ve tüketim kültürü. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 985-1008.
• Tan, M. (1989). Çağlar boyunca çocukluk. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1), 71-88.
• Tandoğan, O. (2011). İstanbul'da" Çocuk dostu kent" için açık alanların planlama, tasarım ve yönetim ilkelerinin oluşturulması. (Doktora Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tandoğan, O. (2014). Çocuk İçin Daha Yaşanılır Bir Kentsel Mekân: Dünyada Gerçekleştirilen Uygulamalar. Megaron, 9(1), 19-33.
• Taşçı, B. (2010). Sokağın günümüz koşullarında çocuk oyun alanı olarak ele alınması ve değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Toptaş, K. (2016). Eski Mezopotamya'da çoçuk. Archivum Anatolicum-Anadolu Arşivleri, 10(1), 55-78.
• Toran, M. (2012). Çocukluğun ve erken çocukluk eğitiminin tarihi ve kuramsal temelleri. Avcı, N. ve Toran, M. (Ed.) Okul Öncesi Eğitime Giriş. (pp. 1-19). Ankara: Eğiten Kitap.
• Tsanoff, S. V. (1897). Educational Value of the Children's Playgrounds: A Novel Plan of Character Building. Philadelphia: Pub. for the author.
• Uğur, S. B. (2018). Geçmişten günümüze şekillenen çocukluk algısı ve çocuk yetiştirme pratikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(45), 227-247.
• URL-1. https://www.jamesmollison.com/where-children-sleep Erişim Tarihi: 05.11.2024.
• URL-2. https://www.metmuseum.org/art/collection/search/247884 Erişim Tarihi: 20.07.2024.
• URL-3. https://www.khm.at/objektdb/detail/50165/ Erişim Tarihi: 20.07.2024.
• URL-4. https://smarthistory.org/roman-domestic-architecture-insula/ Erişim Tarihi: 03.09.2024.
• URL-5. https://www.wga.hu/frames-e.html?/html/d/duccio/various/2crevola.html Erişim Tarihi: 20.07.2024.
• URL-6. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b52500984v/f375.item Erişim Tarihi: 03.09.2024.
• URL-7. https://www.nga.gov/collection/art-object-page.397.htmlErişim Tarihi: 20.07.2024.
• URL-8. https://www.nortonsimon.org/art/detail/F.1973.24.P/ Erişim Tarihi: 20.07.2024.
• URL-9. https://www.nationalgalleries.org/art-and-artists/3598 Erişim Tarihi: 20.07.2024.
• URL-10. https://www.wga.hu/frames-e.html?/html/b/bruegel/pieter_e/02/01games.html Erişim Tarihi: 20.07.2024.
• URL-11. https://www.loc.gov/pictures/resource/nclc.01668/ Erişim Tarihi: 03.09.2024.
• URL-12. https://explore.chicagocollections.org/image/uic/232/rx94w1h/Erişim Tarihi: 20.07.2024.
• URL-13. https://sova.si.edu/details/AAG.SRS#ref4862 Erişim Tarihi: 20.07.2024.
• URL-14. https://archief.amsterdam/beeldbank/detail/53f6c7e5-c0ce-ca07-bf63-c9595da1a83a/media/4a4fd2df-055e-8072-9671-25135933ca27?mode=detail&view=horizontal&q=Bertelmanplein&rows=1&page=51 Erişim Tarihi: 03.09.2024.
• URL-15. https://archief.amsterdam/beeldbank/detail/5d69c2b7-6baa-0828-afde-ea33f7a71f4d/media/b5acc3e0-0741-18f6-7b8d-0ac082ed0eee?mode=detail&view=horizontal&q=Bertelmanplein&rows=1&page=3 Erişim Tarihi: 03.09.2024.