Sanatla Örülen Mimarlık: Ovacık-Kışla Köyü Camii ve Duvar Resimleri

Year 2025, Volume: 18 Issue: 4, 1866 - 1888, 15.07.2025

Mehmet Mutlu

https://doi.org/10.35674/kent.1570653

Abstract

Bu çalışma, Karabük ili Ovacık ilçesine bağlı Kışla köyünde bulunan Kışla Köyü Camii'nin mimari özelliklerini ve zengin duvar resimlerini incelemektedir. Yapı, geleneksel Türk mimarisinin karakteristik unsurlarını barındırmakla beraber, yerel kültürün izlerini de yoğun bir şekilde taşımaktadır. Cami, iki katlı köy odası ile bütünleşik bir yapıya sahiptir. Girişi de köy odasından sağlanan cami, köyün sosyal yapısını ve topluluk ruhunu yansıtan önemli bir mekândır. Yapı mimari detayları, işlevselliği ve estetik unsurları bakımından dikkat çekmektedir. Duvar resimleri, caminin iç mekânını zenginleştiren önemli unsurlardır. Klasik cami içindeki hat levhaları ve dini metinler süslemelerle birlikte görsel bir şölenle sunarken; saat ve halı kompozisyonları, kılıç ve sancak kompozisyonları gibi çeşitli süsleme unsurları, tarihsel ve kültürel bağlamda derin anlamlar taşımaktadır. Bu resimler, sadece estetik bir değer sunmakla kalmayıp, aynı zamanda ibadet ve toplumsal kimliğin pekişmesine de katkıda bulunmaktadır. Kışla Köyü Camii, sadece bir ibadet yeri değil, aynı zamanda köyün kültürel mirasını temsil eden önemli bir yapıdır. Duvar resimleri, yerel sanat anlayışını yansıtarak, ziyaretçilere hem görsel bir deneyim hem de köyün tarihi ve kültürel geçmişi hakkında derin bir bakış açısı sunmaktadır. Bu makale, caminin mimari detaylarını ve iç mekânındaki sanatsal unsurları derinlemesine inceleyerek, Kışla Köyü Camii'nin sanatla örülen mimarlık anlayışını ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Keywords

Ovacık, Kışla köyü, duvar resmi, cami, halk mimarisi

Ethical Statement

Yazar ile diğer üçüncü kişi ve kurumlarla çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Art-Woven Architecture: Ovacık-Kışla Village Mosque and Wall Paintings

Abstract

This study examines the architectural features and rich wall paintings of the Kışla Village Mosque located in Kışla village, within the Ovacık district of Karabük province. The structure embodies characteristic elements of traditional Turkish architecture while also bearing strong traces of local culture. The mosque is integrated with a two-story village room, and its entrance is accessed from this room, making it an important space that reflects the social structure and communal spirit of the village. The building is noteworthy for its architectural details, functionality, and aesthetic components. The wall paintings are significant elements that enrich the interior of the mosque. The calligraphic panels and religious texts within the classic mosque setting are presented alongside decorative elements, creating a visual feast. Various ornamental features such as clocks and carpet compositions, as well as sword and flag motifs, carry profound meanings in historical and cultural contexts. These paintings not only offer aesthetic value but also contribute to the reinforcement of worship and social identity. The Kışla Village Mosque is not merely a place of worship; it is also an important structure that represents the cultural heritage of the village. By reflecting local artistic sensibilities, the wall paintings provide visitors with both a visual experience and deep insights into the village's historical and cultural background. This article aims to explore the architectural details of the mosque and the artistic elements within its interior, thereby revealing the understanding of architecture intertwined with art in the Kışla Village Mosque.

Keywords

Ovacık, Kışla village, wall painting, mosque, folk architecture

Ethical Statement

There is no conflict of interest between the author and other third parties and institutions.

References

• Acun, H. (2011). Osmanlı İmparatorluğu Anadolu Saat Kuleleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları Ankara.
• Akurgal, E. (1998). Anadolu Kültür Tarihi. TÜBİTAK Yayınları, Ankara.
• Arbaş, H. (1992). Hacı Bayram-ı Veli Külliyesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Arık, R. (1998). Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Arık, Rüçhan, (1998). Osmanlı Sanatında Duvar Resimleri. Osmanlı Ansiklopedisi, 11, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, ss. 423-435.
• Arseven, C. E. (1956). Türk Sanatı Tarihi Cilt III Heykel ve Oyma I, Fasikül, Maarif Basımevi, İstanbul.
• Aydın, A. (2021). Batılılaşma Dönemi Tasvir Sanatına Yeni Bir Örnek: Muğla Keyfoturağı Camisi. Art-Sanat, 15, ss. 1-34.
• Berk, S. (2021). Ayasofya Camii Levhaları Üzerine Bazı Mülahazalar. Ayasofya-i Kebir Camii Şerifi Sempozyumu, 2-4 Ekim 2020, ss. 457-489.
• Bozkurt, N. (1998). Hurma. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18, Türkiye Diyanet Vakfı yayınları, ss. 391-393.
• Çetin, E. (2019). Karabük İli Ovacık İlçesi Dudaş Köyü Örneğinde Kırsal Yerleşimlerdeki Geleneksel Konutların İncelenmesi. Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Karabük.
• Çetin, E. ve Mutlu, M. (2021a). Karabük ili, Ovacık İlçesi Kırsal Yerleşimlerindeki Geleneksel Konutların Cephe Özellikleri. Uluslararası Doğu Anadolu Fen Mühendislik ve Tasarım Dergisi (IJEASED), 3(1), ss. 221-239.
• Çetin, E. ve Mutlu, M. (2021b). Karabük ili Ovacık İlçesi Dudaş Köyündeki Yapıların Geleneksel Malzeme Kullanımı ve Yapım Tekniği Açısından Değerlendirilmesi. IDA: International Design and Art Journal, 3(1), ss. 25-38.
• Çetinaslan M. ve Yavuzyılmaz, A. (2016). Türk Süsleme Sanatlarında Saat Motifleri. Uluslararası İslâm Medeniyetinde Zaman Sempozyumu, C. 2, 8-11 Ekim 2015, ss. 8-24.
• Ersoy, H. L. (2011). Karabük Tarihi Karabük’ün Köyden Kente Dönüş Öyküsü. Karabük Valiliği İl Özel İdaresi Yayınları, İstanbul.
• Ersoy, İ. (1990). Kırkağaç Çiftehanlar Camii. Sanat Tarihi Dergisi 5 (5), ss. 103-124.
• Eryılmaz, H. İ. ve Özgür Yıldız, Ş. (2020). Manisa, Demirci’de Duvar Resimli İki Cami: Kışlak Eski Camii ve Ahatlar Camii. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 51, ss. 69-107. https://doi.org/10.21054/deuifd.726751.
• Erzen, J. N. (1997). Duvar resmi. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. 1. Yapı Endüstri Merkezi yayınları, İstanbul, ss. 488-489.
• Eyice, S. (1996). 19. Yüzyılda İstanbul’da Batılı Mimarlar, Ressamlar, Edebiyatçılar. 19. Yüzyıl İstanbul’unda Sanat Ortamı, Sanat Tarihi Derneği Yayınları, İstanbul, ss. 9-46.
• Gürbıyık, C. (2020). Demirci Küpeler Köyü Camii Duvar Resimleri. Art-Sanat 13, ss. 143-167.
• Karaçay, Ç. (2021). Gelenekçi Duvar Resminde Kültürel Kodların Çözümlenmesi: Doğla Camii Örneği. Hitit İlahiyat Dergisi 20(2), ss. 589-622. https://doi.org/10.14395/hid.952747.
• Katrancı-Kasalı, B. (2019). Sinirli Köyü Camii Duvar Resimleri. Sanat Tarihi Dergisi XXVIII, ss. 595-615.
• Keskiner, C. (2008). Minyatürler Kitabı. Seçil Ofset, İstanbul.
• Koçer, S. E. (2024). Marmaracık-Köylüce-Kızılca Köyleri Camileri ve Kalemişi Bezemeleri (Demirci-Manisa). Art-Sanat, 21, ss. 359-392.
• Kur’ân-ı Kerîm. (2019). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Mutlu, M. (2024). Karabük İli Ovacık İlçesi Köy Odalarının Tipolojik Olarak İncelenmesi. Bingöl 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 16-18 Ağustos 2024, Academy Global Publishing House, ss. 3-18.
• Okçuoğlu, T. (2000). 18. ve 19. Yüzyıllarda Osmanlı Duvar Resimlerinde Betimleme Anlayışı. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
• Ongan, A., Sayın, A. S. ve Baysal, A. F. (2022). Emre Köyü Carullah Bin Süleyman Camii Kalemişleri. Selçuk Türkiyat 56, ss. 427-451.
• Özcan, A. (2003). Lâle Devri. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27. Türkiye Diyanet Vakfı yayınları, ss. 81-84.
• Özçelik, F. (2017). 1944 Bolu - Gerede Depremi ve Sonuçları. Akademik İncelemeler Dergisi 12(2), ss. 91-113.
• Özçelik, F. (2022). 1 Şubat 1944 Bolu - Gerede Depremi’nin Çankırı Vilâyetine Etkileri. Journal of History School, 60, ss. 3068-3091.
• Özköse, A., Yıldırım, M. N., Uslu, E. ve Çetin, E., (2018). Ekolojik Değerlerin Sürdürülmesinde Kırsal Değerlerin Korunmasının Önemi ve Karabük-Ovacık Avlağıkaya Köyü Örneğinde Bir “Eko-Müze” Deneme Projesi, Dicle Üniversitesi 1. Uluslararası Mimarlık Sempozyumu, Diyarbakır. ss. 1274-1290.
• Sakaoğlu, N. (1987). Amasra’nın Üç Bin Yılı. Zonguldak Valiliği Yayınları, İstanbul.
• Sevin, V. (1999). Anadolu Arkeolojisi. Der Yayınları, İstanbul.
• Şener, D. (2011). 18. ve 19. yüzyıllarda Anadolu duvar resimleri. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
• Tay, L. (2017). Kırşehir/Mucur Camileri. SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 10(20), ss. 691-729.
• Tercanlı, A. (2020). Cami Tasvirli Yapılara Kütahya’dan Bir Örnek: Koca Seyfullah Camisi. Asia Minor Studies, 8(1), ss. 372-385. https://doi.org/10.17067/asm.638908
• Top, M. ve Özbek, G. (2019). Osmanlı Batılılaşma Dönemine Ait Ödemiş’te Bulunan Duvar Resimli İki Camii. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (46), ss. 227-260.
• Turhan-Sarıköse, S. (2020). XIX. Yüzyıl ile XX. Yüzyıl Başlarında Safranbolu’da Doğal Afetler. Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 15(29), ss. 69-85.
• Yetiş, E. (2018). Bafra Ulu Camii Duvar Resimlerinin Koruma ve Onarım Değerlendirmeleri. Akademik Sanat, ss. 88-111.
• Yıldırım, S. (2013). Burhaniye Şahinler Köyü Camii Duvar Resimleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (29), ss. 279-295.