Gelenekten Geleceğe Kültürel Mirasın Yaşayan Yönü: Kırşehir Ahi Müzesi

Year 2025, Volume: 18 Issue: 5, 2899 - 2913, 19.09.2025

Alev Öztürk Merdin

https://doi.org/10.35674/kent.1595898

Abstract

Müzeler, bir kentin/bölgenin/dönemin yaratıcılık faaliyetlerinin kayıt altına alındığı önemli sunum mekânlarıdır. Kentte kültürel belleği yansıtan maddi kültür unsurları, müzeler aracılığıyla gelecek nesillere aktarılabilmektedir. Günümüzde Türkiye’de yer alan müzelerin büyük bölümünde geleneksel müzecilik anlayışına bağlı kalınarak müze faaliyetlerinin devam ettiği bu durumun da temelde var olan “yaratım ve üretim” gibi faaliyetleri azaltarak müzeleri yapay vitrinlere dönüştürdüğü gözlemlenmektedir. Icom’un 2022’de yapmış olduğu müze tanımı, müzelerin somut ve soyut tüm kültürel miras unsurlarının korunmasına ve paylaşılmasına dayanan ortak bir yaklaşımla hareket edilmesi gerektiğine değinmektedir. Bu tanım bir anlamda, müzelerin geçmişteki nesne arşivleme ve saklama işlevinin günümüzde toplum hizmetini esas alan kültürel belleği yaşatan ve paylaşan bir anlayışa evrilmesi gerektiğinin de göstergesidir.
Günümüzde yeni müzecilik anlayışına bağlı kalınarak müzeleri eğitim, araştırma ve sergileme görevini üstlenen kurumlar olarak değerlendirmek mümkündür. Bu kurumları besleyen en temel değer, toplum belleğinde var olan kültürel miras unsurlarıdır. Çalışma konusu olarak ele alınan Ahilik Kurumu, 13. yüzyılda Anadolu topraklarında sanat ve meslek öğretiminin yanı sıra ahlaki açıdan da topluma katkı sunan bir teşkilat sistemi olarak aktarımını sürdürmüştür. 700 yıllık süreçte bu kurum, geleneksel belleğin aktarımı ve yaşatımı hususunda bir esnaf yapılanması ile sınırlandırılmayıp kültürel mirasın yaşatılmasına katkı sağlayan bir kültür merkezi hâline dönüşmüştür. Bu çalışmada; Anadolu topraklarında birlik ve beraberlik sağlamak amacıyla ekonomik, sosyal, kültürel alanlarda topluma destek sağlayan ahilik geleneğinin son somut bir örneği olan 2023 yılında Kırşehir ilinde açılmış Ahi Müzesi; ahilik geleneği bağlamında incelenerek müzenin geleneksel bilgiyi aktarım sürecine ve kültürel mirasa katkısı değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Keywords

Ahilik , Ahi Evran , Kültürel Miras , Müze , UNESCO

The Living Aspect of Cultural Heritage from Tradition to Future: Kırşehir Ahi Museum

Abstract

Museums are important presentation spaces where the creative activities of a city/region/period are recorded. Material culture elements reflecting the cultural memory in the city can be transferred to future generations through museums. Today, it is observed that most of the museums in Turkey continue their museum activities by adhering to the traditional museology approach, which reduces the activities such as ‘creation and production’ and turns museums into artificial showcases.Icom's definition of museums in 2022 states that museums should act with a common approach based on the protection and sharing of all tangible and intangible cultural heritage elements. In a sense, this definition is an indication that the archiving and storage function of museums in the past should evolve into an understanding that keeps cultural memory alive and shares it based on community service.
Today, it is possible to evaluate museums as institutions that undertake the tasks of education, research and exhibition by adhering to the new understanding of museology. The most basic value that feeds these institutions is the cultural heritage elements that exist in the memory of society. The Ahi institution, which is considered as the subject of the study, continued its transmission as an organizational system that contributed to society in terms of morality as well as art and vocational training in Anatolian lands in the 13th century. In the 700-year process, this institution was not limited to an artisan organisation for the transmission and survival of traditional memory but turned into a cultural institution that contributes to the survival of cultural heritage. In this study, the Ahi museum opened in Kırşehir in 2023, which is the last concrete example of the Ahi tradition, which provides support to the society in economic, social and cultural fields in order to ensure unity and solidarity in Anatolian lands, will be examined in the context of the Ahi tradition and the contribution of the museum to the traditional knowledge transfer process and cultural heritage will be evaluated.

Keywords

Ahilik , Ahi Evran , museum , cultural heritage , UNESCO

References

• Akkaya, A. K., & Tolacı, S. Ş. (2021). Somut ve Somut Olmayan Kültürel Miras Üzerine: Antalya Akseki Çukurköy. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (52), 91-112.
• Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik,(çev: Ayşe Tekin), Ayrıntı Yayınları, İstanbul. BARKAN, ÖL (1942).“İstilâ Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri Ve Zaviyeler”. Vakıflar Dergisi, (2), 279-300.
• Baki Nalcıoğlu, Z. S. (2020). Kültürel Bir Mekân Olarak Kent Müzelerinde Somut Olmayan Kültürel Mirasın Temsili ve Aktarımı. Ankara: AHBVÜ Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Baki Nalcıoğlu, Z. S. (2023). Müzeler Değişiyor: Müzecilikte Yeni Yaklaşımlar. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(29), 206-217.
• Bayram, Mikâil. (2016). “Anadolu Ahiliğinin Teşekkülündeki Rolü Açısından Fütüvvet Hareketi ve Tarihi”. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi. 1: 51-72.
• Delibalta, A. F., ve Güz, H. (2024). Yerel Siyasette Müzelerin Bellek Mekânı Olarak Kullanımı Üzerine Bir Çalışma: Türk Tarih Müzesi ve Parkı Örneği. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11(2), 1230-1256.
• Çağatay, N. (1997). Bir Türk Kurumu Olan Ahilik. . Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Demir, G. (2000). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu ve Ahilik. İstanbul: Ahi Kültürünü Araştırma ve Eğitim Vakfı Yayınları.
• Dorson, R. M. (2004). Uygulamalı Halk Bilimi. çev. Selcan Gürçayır Teke). Uygulamalı Halk Bilimi (yay. hzl. M. Öcal Oğuz, Evrim Ölçer Özünel vd.). Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 8-11.
• Ekici, M. (2004). Somut Olmayan Kültürel Miras Neden ve Nasıl Korunmalı ve Nasıl Müzelenmeli: Sorunlar, Çözümler ve Ülkelerden Örnekler. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Müzelenmesi Sempozyum Bildirileri, 4-6.
• Ekici, M. (2004). Halk Bilim Araştırmalarında Üçüncü Boyut. Türklük Bilimi Araştırmaları, (16).
• Eliot, T. S. (1981). Kültür Üzerine Düşünceler,(Çev.: Sevim Kantarcıoğlu). Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Gordon, P. (2004). Community Museums: The Australian Experience. In Heritage, Museums and Galleries (pp. 394-402). Routledge.
• Güleç Solak, S. (2017). Mekân-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kuramsal Bir Bakış.
• Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. University of Chicago Press
• Halbwachs, M. (2016). Hafızanın Toplumsal Çerçeveleri (B. Uçar, Çev.). Ankara: Heretik.
• ICOM (2024). Key Concepts of Museology. (Ed: A. Desvallées and F. Mairesse) Published by Armand Colin. https://icom.museum/wp-content/uploads/2018/07/Museologie_Anglais_BD.pdf
• Karadeniz, C. (2017). Müze ve Toplum: Müzeyle Topluma Ulaşmak. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(8), 19-37.
• Karadeniz, C. (2020). Uluslararası Müze Çevrelerinde Toplumsal İşlevler Temalı Etik Kod Uygulamaları. Milli Folklor, 16(128), 111-125.
• Köksal, M. F. (2007). Kırşehir Müzesi’ndeki Ahi Şecere-nameleri. II. Ahi Evran-ı Veli ve Ahilik Araştırmaları Sempozyumu–Bildiriler 13 Ekim 2006 Kırşehir, 313-324.
• Kuşçuoğlu, G. Ö., & Taş, M. (2017). Sürdürülebilir Kültürel Miras Yönetimi. Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 58-67.
• Lynch, M. F., Duinker, P. N., Sheehan, L. R., & Chute, J. E. (2011). The Demand for Mi’kmaw Cultural Tourism: Tourist Perspectives. Tourism Management, 32(5), 977-986.
• Maden, F. (2015). Yeniçerilik-Bektaşilik İlişkileri ve Yeniçeri İsyanlarinda Bektaşiler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (73), 173-202.
• Özdemir, N. (2009). Kültür Ekonomisi ve Endüstrileri ile Kültürel Miras Yönetimi İlişkisi. Milli Folklor, 21(84), 73-86.