Zafer Anıtından Tarihi Mirasa: Altın Kapı'nın Kolektif Bellekteki Yolculuğu

Year 2025, Volume: 18 Issue: 5, 3054 - 3068, 19.09.2025

İmge Ürküt , Ebru Erdönmez

https://doi.org/10.35674/kent.1661886

Abstract

İstanbul gibi tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış şehirlerde, kolektif bellek mekânsal bir boyut kazanarak kent kimliğinin önemli bir parçasını oluşturur. Bu bağlamda, şehirdeki anıtlar ve yapılar, sadece fiziksel varlıkları ile değil, aynı zamanda taşıdıkları sembolik anlamlar ve etrafında oluşan kültürel hafıza ile de kent kimliğine katkıda bulunurlar. İstanbul'un tarihi surları arasında yer alan Altın Kapı, bu türden bir yapıya örnek teşkil etmektedir. Yüzyıllar boyunca farklı medeniyetlerin egemenliğinde kalan Altın Kapı, geçirdiği işlevsel ve anlamsal dönüşümlerle İstanbul'un çok kültürlü ve çok katmanlı tarihinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Roma İmparatorluğu döneminden inşa edildiği zamana kadar uzanan tarihi boyunca, Altın Kapı imparatorluk gücünün, zaferin, dini inancın ve mistik efsanelerin merkezi olmuştur. Bu çalışma kapsamında, Altın Kapı'nın İstanbul kent kimliğindeki yeri, tarihsel süreç içerisindeki işlevsel ve anlamsal dönüşümü ve nihayetinde kolektif bellekteki dönüşümünün incelenmesi hedeflenmiştir.

Keywords

Altın Kapı , Kolektif Bellek , Kent Kimliği , Kent Belleği

From Triumphal Arch to Historical Legacy: The Golden Gate's Journey in Collective Memory

Abstract

In cities like Istanbul, which have been home to different civilizations throughout history, collective memory takes on a spatial dimension and forms an important part of urban identity. In this context, monuments and buildings in the city contribute to the urban identity not only with their physical presence but also with the symbolic meanings they carry and the cultural memory formed around them. The Golden Gate, located among the historical city walls of Istanbul, is an example of such a structure. The Golden Gate, which has been under the sovereignty of different civilizations for centuries, constitutes an important part of Istanbul's multicultural and multilayered history with its functional and symbolic transformations. Throughout its history from the Roman Empire to the time of its construction, the Golden Gate has been the center of imperial power, victory, religious faith and mystical legends. Within the scope of this study, it is aimed to examine the place of the Golden Gate in Istanbul's urban identity, its functional and semantic transformation in the historical process and ultimately its transformation in collective memory.

Keywords

: Golden Gate , Collective Memory , Urban Identity , Urban Memory

References

• Albrecht, B. (2013). Accounts of Medieval Constantinople: The Patria. (A. Berger, Trans.) Harvard University Press.
• Keep Talking Greece (2020). Greek Legend: The “Marbled King”, Hagia Sophia and the Red Apple Tree. https://www.keeptalkinggreece.com/2020/07/24/hagia-sophia-marbled-king-red-apple-tree-legend-byzantine/
• Artamonoff, N. V. (1937). Golden Gate. Interior facade of the Golden Gate.
• Asutay-Effenberger, N. (2017). Surlar ve Kapılar. Suriçi İstanbul, Fetihten Önce ve Fetihten Sonra içinde (s. 69-100). Fatih Belediyesi Yayınları.
• Baghos, M. (2022). Walls, Gates, and a Marble King: The Symbols of Theodosian Constantinople. The Symbolic World: https://www.thesymbolicworld.com/content/walls-gates-and-a-marble-king-the-symbols-of-theodosian-constantinople#body
• Bardill, J. (1999). The Golden Gate in Constantinople: A Triumphal Arch of Theodosius I. American Journal of Archaeology, 103(4), s. 671-696.
• Bassett, S. (2007). The Urban Image of Late Antique Constantinople. Cambridge University Press.
• Berger, A. (2017). Bir İmparatorluk Merkezi Olarak Konstantinopolis. Suriçi İstanbul Fetihten Önce ve Fetihten Sonra (s. 57). İçinde İstanbul: Fatih Belediyesi Yayınları.
• Boyer, M. C. (1996). The City of Collective Memory. The MIT Press.
• Byzantium1200. (2008). Porta Aurea Golden Gate. https://nicaea.byzantium1200.com/p-aura.html
• Creator Engine. (t.y.). Via Egnatia. Routes4Culture: https://routes4culture.com/destinations/via-egnatia/
• Doukas. (1975). Decline and Fall of Byzantium to the Ottoman Turks: An Annotated Translation of "Historia Turco-Byzantina" 1341-1462. (H. J. Magoulias, Çev.) Wayne State University Press: Detroit.
• Ekim, Z. E. (2021). Kartpostallarda Yedikule Hisarı. Fatih Belediyesi Kültür Yayınları.
• Fatih Belediyesi. (t.y.). Altın Kapı. https://www.yedikulehisari.com/altin-kapi/
• Fatih Belediyesi. (t.y.). Osmanlı Dönemi. https://www.yedikulehisari.com/osmanli-donemi/
• Fatih Belediyesi. (t.y.). Yedikule Hisarı Restorasyon Raporu. https://www.yedikulehisari.com/restorasyon-raporlari/
• Genim, S. (2020). Yedikule Hisarı. Turing Dergisi (404), s. 46-59. TTOK.
• Göğebakan, Y. (2017). Dörtlü Atlı Grup Olarak “Quadrıga” ile “Mahşerin Dört Atlısı”nın İlişkilendirilmesi ve Sanatsal Yansımaları. Sanat ve Tasarım Dergisi, 7(1), s. 104-126.
• Gyllius, P. (1729). The Antiquities of Constantinople. Londra.
• Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. The University of Chicago Press.
• Hall, C. M., & McArthur, S. (1998). Integrated Heritage Management. Stationery Office.
• Kısakürek, Ş., & Bayazıt, E. (2021). Kolektif Bellek Kentsel Bellek ve Mekânsal Bileşenlerin Kent Kimliğindeki Yeri: Kahramanmaraş Kenti Örneği. Journal of Environmental and Natural Studies, 3(1), s. 1-21.
• Koumakis, L. (2019). Mermer Kralı ve Kızıl Elma Ağacı Efsaneleri. Ocak 2025 tarihinde Cognosco Team: https://cognoscoteam.gr/archives/13027 adresinden alındı.
• Madden, T. F. (2012). Triumph Re-imagined: The Golden Gate and Popular Memory in Byzantine and Ottoman Constantinople. R. Gertwagen, & E. Jeffreys içinde, Shipping, Trade and Crusade in the Medieval Mediterranean (s. 317-328). Routledge.
• Malmberg, S. (2014). Triumphal Arches and Gates of Piety at Constantinople, Ravenna and Rome. S. Birk, T. M. Kristensen, & B. Poulsen (Dü) içinde, Using Images in Late Antiquity (s. 150-189). Oxbow Books.
• Mehmed Ziya Bey (2021). İstanbul ve Boğaziçi Bizans ve Osmanlı Medeniyetlerinin Kalıcı Eserleri. (B. Kabasoy, Ed.) SAMER Yayınları. (Original work published 1920)
• Nicol, D. (1992). The Immortal Emperor: The Life and Legend of Constantine Palaiologos, Last Emperor of the Romans. Cambridge University Press.
• Omissi, A. (2016). Damnatio Memoriae or Creatio Memoriae? Memory Sanctions as Creative Processes in The Fourth Century AD. The Cambridge Classical Journal, s. 170-199.
• Sarımeşe, F. (2020). İstanbul'da Antik Çağın Son Zafer Takı: Altın Kapı "Porta Aurea". https://www.gzt.com/skyroad/istanbulda-antik-cagin-son-zafer-taki-altin-kapi-porta-aurea-3565096
• Skylitzes, J. (2010). A Synopsis of Byzantine History, 811–1057. (J. Wortley, Dü.) Cambridge University Press.
• Slot, B. (1976). The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 According to Maps and Reports By Dutch Diplomatic Representatives. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 4(5), 47-66.
• Strzygowski, J. (1893). Das goldene Thor in Konstantinopel. Berlin.
• The Byzantine Legacy. (t.y.). Golden Gate. https://www.thebyzantinelegacy.com/golden-gate
• Toker, M. (2020). Why did the Ottomans refer to Constantinople as "the red Apple"? https://www.quora.com/Why-did-the-Ottomans-refer-to-Constantinople-as-the-red-Apple
• TRT 2. (2024, 14 Aralık). Yedikule Hisarı | Resotrasyon 101 | 4. Bölüm [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=idalapBP_Mg
• Ünlü, T. S. (2021). Nedir bu “Kentsel Bellek” ve Ne İşe Yarar? Marmara Belediyeler Birliği: https://www.marmara.gov.tr/tr/nedir-bu-kentsel-bellek-ve-ne-ise-yarar