AZERBAYCAN’IN BÜYÜK DEVLET ADAMI, LİRİK ŞAİR ŞAH İSMAİL HETAİ

Year 2020, Volume: 6 Issue: 25, 747 - 755, 25.12.2020

Şehrabanı Allahverdiyeva

Abstract

Şah İsmail Hetai’nin Azerbaycan edebiyatında oynadığı rolünden önce, onun Azerbaycan devletinin oluşmasında ve büyümesinde, Azerbaycan Türkçesini devlet dili seviyesine getirmesinden bahsetmek gerekiyor. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın torunu, Hatai 23 Temmuz 1487 yılında eski Azerbaycan şehri olan Erdebil’de anadan olmuştur. 1500, 1501 yıllarında Azerbaycan’ın Cenubunda Ak-koyunlular arasında hâkimiyet uğrunda savaş yeniden alevleniyor. 1502 yılında İsmail’in Safevilerden oluşturduğu ordusu Akkoyunluları devirir Şirvan, Karabağ, Nahcivan, Cenubi Azerbaycan topraklarını hâkimiyeti altında birleştiriyor, Tebriz’i payitaht seçer ve kendini şah ilan eder. 1503-1504 yıllarında Şah İsmail’in ordusu Mazandaran, Yezd, İran Irak’ı, Kirman, Farsistan gibi şehirleri Safeviler Devleti et-rafında birleştiriyor. Azerbaycan ve İran hudutlarını aşarak, 1506 yılda Maraş, Diyarbakır vilayetlerini, 1508 yılda Bağdat ve Arap Irağını fetheder. 1510. yılda Hora-san, Herat, Merv, Belh şehirlerini Safevi Devleti’ne katar. Şah İsmail Hatayı az bir zaman içinde Bağdat’ı, Horasan’ı, Kabil’i, Orta Asya’yı Safeviler devleti altında bir-leştiriyor Eskiden beri Türk dünyasında padişahların şiir yazdıkları bellidir. Şah İsmail de bir elinde kılıç, diğer elin kalem zafer kazanan padişahlardan biri olmuştur.

Keywords

Hetai, şiir, hükümdar, hâkimiyet

THE GREAT STATE MAN OF AZERBAIJAN, LIRIC POET SHAH ISMAIL XETAI

Abstract

Before the role of Shah Ismail Hetai in Azerbaijani literature, it should be mentioned that he brought Azerbaijani Turkish to the level of the state language in the formation and growth of the Azerbaijani state. The grandson of the Akkoyunlu ruler Uzun Hasan, Hatai was maternal in the old Azerbaijani city Ardebil on 23 July 1487. In 1500 and 1501, the war was re-igniting among the Akkoyunlu State in the south of Azerbaijan. In 1502, Ismail's army composed of Safavids overthrew the Akkoyunlu people, uniting the lands of Shirvan, Karabakh, Nakhcivan and Cenubi under his rule, electing Tabriz as capital and declaring himself shah. Between 1503-1504, Shah Ismail's army unified cities such as Mazandaran, Yazd, Iran Iraq, Kir-man, and Farsi around the Safavid State. Crossing the borders of Azerbaijan and Iran, it conquered the provinces of Maraş, Diyarbakır in 1506, Baghdad and Arab Iraq in 1508. In the 1510th year, he added the cities of Khorasan, Herat, Merv, Balkh to the Safavid State. In a short time, Shah Ismail Hatasi united Baghdad, Khorasan, Kabul, Central Asia under the Safavid state. It is obvious that sultans wrote poems in the Turkic world for a long time. Shah Ismail was one of the sultans who won the sword in one hand and the pen in the other.

References

• SADETTİN, NUZHET, TÜRK EDEBİYATI TARİHİ, İSTANBUL, 1932