ÖĞRETMENLERİN POLİTİK DAVRANIŞLARI İLE OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÜÇ KAYNAKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Year 2021, Volume: 7 Issue: 27, 99 - 119, 25.06.2021

Tuğba Konaklı Selçuk Odabaşı

Abstract

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin kullan-dıkları güç kaynakları ile öğretmenlerin sergiledikleri politik davranışların düzey-lerini, çeşitli değişkenler açısından farklılıklarını ve boyutları arasındaki ilişkiyi in-celemektir. Tarama modelinde oluşturulan bu araştırmada veri toplama aracı ola-rak ‘’Okullarda Örgütsel Güç Ölçeği” ve ‘’Politik Davranış Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışma Kocaeli ili Gebze ilçesinde bulunan ilkokul, ortaokul ve liselerde tabakalı örneklem alma yöntemi ile 410 öğretmene ulaşılarak yürütülmüştür. Verilerin ana-lizi SPSS 21 Programı aracılılığı ile yapılmıştır. Araştırma sonuçlarında okul yöne-ticilerinin zorlayıcı güç kaynağına ‘’bazen”, yasal, uzmanlık, ödül ve karizmatik güç kaynaklarına ‘’çoğunlukla” başvurdukları; öğretmenlerin tavizci davranmak, ikiyüzlü davranmak, göze girmeye çalışmak, üst yönetime yaranmaya çalışmak ve karşılıklı çıkar gözetmek politik davranışlarını ‘’kısmen”, koalisyon kurmak politik davranışını ‘’oldukça” sergiledikleri görülmüştür. Hem güç kaynaklarının hem de politik davranışların cinsiyet, okul türü ve hizmet yılı değişkenleri açısından an-lamlı bir farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca güç kaynakları ve politik davranışların alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Güç kaynaklarından yasal ve zorlayıcı güç kaynağı ile politik davranışlar arasında ‘’or-ta” ve “düşük” düzeyde pozitif yönde bir ilişki bulunurken; uzmanlık, ödül ve ka-rizmatik güç kaynakları ile ‘’orta” ve ‘’düşük” düzeyde negatif yönlü bir ilişki bu-lunmuştur.

Keywords

Örgütsel güç, örgütsel politika, politik davranış.

EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN THE POLITICAL BEHAVIOR OF TEACHERS AND THE POWER RESOURCES OF SCHOOL MANAGERS

Abstract

The purpose of this study is to examine the relationship between the power sources used by school administrators and the level of political behavior of teachers, differences and dimensions in terms of various variables according to teachers' perceptions. ‘’Organizational Power Scale in Schools” and ‘’Political Behavior Scale” were used as data collection tools in this research, which was created in the survey model. The study was conducted with 410 teachers using the stratified sampling method in primary, secondary and high schools in Kocaeli province Gebze district. The data were analyzed with the SPSS 21 program. According to the results of the research, it is seen that school administrators ‘’sometimes” resort to coercive power source and ‘’mostly” to legal, expertise, reward and charismatic power sources. On the other hand, it has been observed that teachers exhibit ‘’par-tially” political behaviors such as behaving compromising, acting hypocritically, trying to get into the eyes, trying to benefit from management and seeking mutual interest, and ‘’quite” the political behavior of forming a coalition. It was concluded that both sources of power and political behavior differ significantly in terms of gender, type of school and years of service. In addition, a significant relationship was found between power sources and sub-dimensions of political behavior. While there is a ‘’medium” and ‘’low” level positive relationship between the legal and coercive power source of power supplies and political behavior; A negative relati-onship was found at ‘’medium” and ‘’low” level with expertise, reward and cha-rismatic power sources.

Keywords

Organizational power, organizational politics, political behavior.

References

• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2013). Okullarda Örgütsel Güç Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. E- Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(4): 1-17.
• Argon, T. and Dilekçi, Ü. (2016). Teacher Views on School Administrators' Organizational Power Sources and Their Change Management Behaviours. Universal Journal of Educational Research, 4(9): 2195-2208.
• Arslantaş, H. İ. ve Dayanan Uğur, İ. (2018) Öğretmen Algılarına Göre Yöneticilerin Sahip Ol-dukları Örgütsel Güç Kaynakları Düzeyi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 6(11): 46-63.
• Aslanargun, E. (2017). Örgütlerde Sosyal Güç. Hasan Basri Memduhoğlu, Kürşad Yılmaz (Ed.). Yönetimde Yeni Yaklaşımlar (225-226). Ankara: Pegem Akademi.
• Atmaca, T. (2014). Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Güç Türleri ile Öğretmenlerin Yaşadıkları Yıldırma, Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, M. A. (2015). Sınıf Öğretmenlerinin Örgütsel Muhalefet, Örgütsel Politika ve Politik Davranış Algısı Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Bayrak, C., Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2014). The Relationship Between School Principals’ Power Sources and School Climate. The Anthropologist, 17(1): 81-91.
• Bolman, L. G. and Deal T. E. (1991). Reframing organisations: Artistry, Choice and Leadership. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Bostancı, B. A., Akçadağ, T., Kahraman, Ü. ve Tosun, A. (2016). Okulların DNA Profili ile Okul İçi Politik Davranışlar Arasındaki İlişki. Journal of Human Sciences, 13(3): 5693-5705.
• Bruins, J. (1999). Social Power and Influence Tactics: A Theoretical Introdyction. Journal of Social Issues, 55(1), 7-14.
• Bursalıoğlu, Z. (1991). Eğitim Yönetiminde Teori ve Uygulama. Ankara: Pegem.
• Bush, T. (2018). Eğitim Liderliği ve Yönetimi Kuramları (Çev.:Ruhi Sarpkaya). Ankara: Pegem Akademi.
• Byrne, Z. S. (2005). Fairness Reduces the Negative Effects of Organizational Politics on Turnover Intentions, Citizenship Behavior and Job Performance. Journal of Business and Psychology, 20(2): 175-200.
• Can H., Aşan, Ö. ve Aydın, E. M. (2006). Örgütsel Davranış. İstanbul: Arıkan.
• Chen, H. (2010).Advertising and Generational Identity: A Theoretical Model. American Academy of Advertising Conference Proceedings. 132-140.
• Cömert, M. ve Tok, Y. (2019). Okul Müdürlerinin Yönetimde Kullandıkları Güç Türlerine İlişkin Öğretmen Algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(11): 1-15.
• Demirel, Y. ve Seçkin, Z. (2009). Örgüt İçi Politik Davranışların Tespiti Üzerine Kırgızistan’da Sağlık Sektöründe Bir Araştırma. O.A.K.A. 4(7): 143-161.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı.
• Ersoy, S. (2020). Öğretmenlerin Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Örgütsel Güç Kaynaklarına İlişkin Algıları ile Örgütsel Adalet Algıları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Farrell, D. and Petersen, J. C. (1982). Patterns of Political Behavior in Organizations. Academy of Management Review. 7(3): 403-412.
• French J. R. and Raven B. (1959). The bases of social power. Dorwin Cartwright (Ed.). Studies in Social Power (150-167). Michigan-Ann Arbor: Institute for Social Research.
• Gray, B. and Ariss, S. S. (1985). Politics and Strategic Change across Organizational Life Cycles. Academy of Management Review, 10(4): 707-723.
• Gültekin, Ö. G. Z., Cindiloğlu, M. ve Polatcı, S. (2016). Politik Davranış, Örgütsel Güven ve Tü-kenmişlik İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Örgütsel Davranış Araştırmaları Dergisi, 1(1): 1-15.
• Güney, S. (2011). Örgütsel Davranış. Ankara: Nobel.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, felsefe-yöntem-analiz. Ankara: Seçkin.
• Handy, C. (1993). Understanding Organizations. London: Penguin.
• Hoy, W. K. and Miksel, C. G. (2008). Educational Administration: Theory, Research and Practice. N.Y.: McGraw- Hill.
• İslamoğlu, G. ve Börü, B. (2007). Politik Davranış Boyutları: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(14): 135-153.
• Junamiah, J., See, L. P. and Bashawir, A. G. (2015). Effect Of Manager’s Bases Of Power On Employee’s Job Satisfaction: An Empirical Study Of Satisfaction With Supervision. In-ternational Journal of Economics, Commerce and Management, 3(2): 1-14.
• Karadal, H. ve Özdevecioğlu, M. (2008). Örgütsel Davranışta Seçme Konular. Ankara: İlke.
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Abdurrahman Tanrıöğen (Ed.), Bilimsel Araş-tırma Yöntemleri (57-83). Ankara: Anı.
• Karaman, G. (2015). Okul Müdürlerinin Kullandıkları Güç Kaynakları ile Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Davranışları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Karasar, N. (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: 3A Araştırma Eğitim ve Danışmanlık.
• Kızanlıklı, M., M., Koç H. ve Kılıçlar A. (2016). Örgütsel Güç ve Gücün Kaynakları Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(4): 488-504.
• Koçel T. (2014). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta.
• Koşar, S. ve Çalık, T. (2011). Okul Yöneticilerinin Yönetimde Gücü Kullanma Stilleri İle Örgüt Kültürü Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4): 581-
• 603. Kuru, B. (2017). Algılanan Etik Liderlik, Politik Davranış ve Örgütsel Güven Etkileşimi: Tuzla (İstanbul) İlçesinde Resmi Okullardaki Öğretmenler Üzerinde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Liceli, M. ve Hassan, A . (2019). Otel Yöneticilerinin Kullandıkları Güç Kaynaklarının İşgörenle-rin Örgütsel Sinizm Algıları Üzerine Etkisi. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research 3(3), 411-436.
• Memduhoğlu, H. B. ve Turhan, M. (2016). Öğretmen Görüşlerine Göre İlköğretim Okul Müdür-lerinin Örgütsel Güç Kaynaklarını Kullanım Düzeyleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 44(44): 73-90.
• Nartgün, Ş. S., Nartgün, Z. ve Arıcı, U. D. (2016). Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Örgütsel Güç Kaynakları ile Otantik Liderlik Düzeylerine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2): 1-26.
• Özkul, Ö. (2018). Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Güç Kaynakları ile Öğretmenlerin İş Doyum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Sultangazi Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pfeffer, J. (1992). Managing with Power: Politics and Influence in Organizations. Boston MA: Harvard Business School Press.
• Randall, M. L., Cropanzano, R., Bormann, C. A. and Birjulin, A. (1999). Organizational Politics and Organizational Support as Predictors of Work Attitudes, Job Performance, and Or-ganizational Citizenship Behavior. Journal of Organizational Behavior, 20(2): 159-174.
• Robbins, S.. P. ve Judge, T. A. (2015). Örgütsel Davranış (Çev.: Prof. Dr. İnci Erdem). Ankara: Nobel Akademi.
• Rosen, S., Levinger, G. and Lippitt, R. (1961). Perceived Sources of Social Power. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 62(2): 439-441.
• Sennett, R. (2002). Kamusal İnsanın Çöküşü (Çev.: Serpil Durak ve Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı.
• Sezgin, F. ve Koşar, S. (2010). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Güç Stilleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı Arasındaki İlişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2): 273-296.
• Steers, R. M. (1991). Introduction to organizational behavior. N.Y.: Harper Collins Publishers.
• Şişman, M. (1995). Örgüt Kavramının Kültürel Açıdan Çözümlenmesi ve Eğitim Örgütleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 79-97.
• Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2012). Using Multivariate Statistics. Harlow: Pearson Education.
• Terzi, A. R. (2005). İlköğretim Okullarında Örgüt Kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 43(43): 423-442.
• Treadway D.C., Hochwarter W.A., Kacmar C.J. and Ferris G.R. (2005). Political Will, Political Skill, and Political Behavior. Journal of Organizational Behavior, 26 (3): 229- 245. Ulus, A. B. ve Kanbur, A. (2020). Güç Mesafesi ve Örgütsel Adaletin Politik Davranışlar Üze-rindeki Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4): 3451-3466.
• Witt, L. A., Pati, A. L. and Farmer, W. L. (2002). Organizational Politics and Work Identity as Predictors of Organizational Commitment. Journal of Applied Social Psychology, 32(3): 486-499.