MEKSİKA BÜYÜKELÇİLİĞİ BASKINI ÖRNEĞİNDE DİPLOMATİK SIĞINMA

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 473 - 503, 30.10.2025

Selcen Erdal

https://doi.org/10.59909/khm.05.02.001

Abstract

Sığınma, olağan olarak, devletin münhasır egemen yetkilere sahip olduğu ülkesinde gerçekleşmektedir. Milletler Cemiyeti döneminden itibaren hayata geçirilen evrensel hukuk metinleri de ülkesel sığınmaya ilişkin düzenlemeler içermekte ve sığınma hakkının gerekçelerini değerlendirme yetkisi, ülke devletine ait kabul edilmektedir. Bununla birlikte birtakım uygulamalar, sığınmanın ülke sınırlarını aşan bir boyut kazandığını ortaya koymakta ve “diplomatik sığınma”, ülke dışı sığınmanın özel bir örneğini oluşturmaktadır. Hukuki açıdan belirsizlikler içeren diplomatik sığınma, çok yönlü problemleri de beraberinde getirmektedir. Nitekim gönderen devlet; suç işlediği iddia edilen/suç işlediği sabit olan kişi hakkında yürütülen soruşturmayı/kovuşturmayı veya verilen cezanın infazını, sahip olduğu “bina dokunulmazlığı” aracılığıyla engellemektedir. Sözü edilen engeli egemenliğine bir müdahale olarak algılayan ve onu ortadan kaldırmaya yönelen kabul eden devlet ise temsilcilik binasına zorla girmekte; böylelikle, bir başka ihlalin meydana gelmesine ve durumun daha da karmaşıklaşmasına neden olmaktadır. Bu tespit, Ekvador Cumhuriyeti ile Birleşik Meksika Devletleri arasında devam eden ve Uluslararası Adalet Divanı’na sunulan bir uyuşmazlıkta somutlaşmaktadır. Diplomatik sığınmaya ilişkin evrensel nitelikli bir andlaşma veya yapılageliş kuralının bulunmaması, konunun diplomasi ilişkilerini düzenleyen uluslararası hukuk kuralları bağlamında analiz edilmesini zorunlu kılmakta ise de uyuşmazlığın tarafları arasında, diplomatik sığınmayı düzenleyen özel andlaşmaların yürürlükte olduğu dikkat çekmektedir. Bütün bu veriler ışığında; Uluslararası Adalet Divanı’nın vereceği kararın, diplomatik sığınma tanıma hakkına ilişkin belirsizlikleri giderme konusunda güçlü bir potansiyelinin olduğu görülmektedir. Nitekim Mahkemenin; konuyu bir yandan diplomasi hukuku kuralları, diğer yandan taraflar arasında yürürlükte olan andlaşmalar çerçevesinde değerlendirme biçiminin ve varacağı sonuçların, uluslararası hukuk bakımından tarihi bir öneme sahip olduğu anlaşılmaktadır.

Keywords

Diplomatik Sığınma , Jorge David Glas Espinel , Meksika , Ekvador , Bina Dokunulmazlığı.

DIPLOMATIC ASYLUM IN THE CASE OF THE MEXICAN EMBASSY RAID

Abstract

Asylum ordinarily takes place in the territory of the State. Universal legal texts, also contain provisions on territorial asylum and the authority to assess the grounds for the right to asylum is recognized as belonging to the State of the country. However, some practices reveal that asylum has acquired a dimension that transcends national borders and “diplomatic asylum” constitutes a special form of extraterritorial asylum. Diplomatic asylum brings with it multifaceted problems. As a matter of fact, the sending state protects the person who is investigated or prosecuted for allegedly committing a crime by means of "inviolability of premises”. The receiving State, which perceives this obstacle as an interference with its sovereignty and seeks to remove it, forcibly enters the premises, thereby causing another violation to occur. This observation is embodied in a dispute between the Republic of Ecuador and the United Mexican States before the International Court of Justice. The absence of a universal treaty or customary rule on diplomatic asylum makes it necessary to analyze the issue in the context of international law rules governing diplomatic relations. It is also noteworthy that special treaties governing diplomatic asylum are in force between the parties to the dispute. Therefore, it is understood that how the Court will evaluate the issue within the framework of the rules of diplomatic law on the one hand and the treaties in force between the parties on the other, and the conclusions it will reach will be of historical importance in terms of international law.

Keywords

Diplomatic Asylum , Jorge David Glas Espinel , Mexico , Ecuador , Inviolability of Premises.

References

• Abderrezzak, Abdelnacer Ben and Abdelhalim Mimouni. “Legal Basis for Diplomatic Asylum’s Eligibility”, Journal of Legal and Political Sciences. 13/02 (2022): s. 534-550.
• Banton, Sarah Katrina. “Diplomatic Asylum as a Tool for Extraterritorıal Protection of Human Rights: Balancing the Vienna Conventions with Human Rights Concerns”, International Law and Politics. 54/1039 (2021): s. 1039-1051.
• Behrens, Paul. “The Law of Diplomatic Asylum–a Contextual Approach”, Michigan Journal of International Law. 35/ 2 (2014): s. 319-367.
• Bergmar, Nina M.. “Demanding Accountability Where Accountability is Due: A Functional Necessity Appro-ach to Diplomatic Immunity Under the Vienna Convention”, Vanderbilt Journal of Transnational Law. 47/2 (2014): s. 501-530.
• Berridge, G. R. and Alan James. A Dictionary of Diplomacy, New York: Palgrave Macmillan, 2003.
• Bishop, William W. Jr.. “Haya de la Torre Case (Columbia/Peru)”, The American Journal of International Law. 45/4 (1951): s. 781-788.
• Briggs, Herbert W.. “The Colombian-Peruvian Asylum Case and Proof of Customary International Law”, The American Journal of International Law. 45/4 (1951): s. 728-731.
• Capone, Daniel. “Diplomatic Asylum: A New Path Forward”, North Carolina Journal of International Law. 41/2 (2016): s. 221-248.
• Chisholm, John T.. “Chen Guangcheng and Julian Assange: The Normative Impact of International Incidents on Diplomatic Asylum Law”, The George Washington Law Review. 82/ 2 (2014): s. 528-555.
• Chhabra, Saroj. “Diplomatic Asylum: A Necessary Evil”, International Journal of Law and Legal Jurisprudence Studies. 4/ 2 (2018): s. 36-56.
• Çamyamaç, Anıl ve Zekiye Özen İnci. Uluslararası Hukuk ve Ceza Hukuku Yönleriyle Diplomatik Bir Bağışıklık Olarak Ceza Yargısından Muafiyet, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Dağıstanlı, Esra Ata. Uluslararası Hukukta Diplomatik Dokunulmazlık ve Ayrıcalıklar, Ankara: Yetkin Yayınları 2022.
• Denza, Eileen. Diplomatic Law: Commentary on the Vienna Convention on Diplomatic Relations, Oxford: Oxford University Press, 2016.
• Eren, Erdem. “Geleneksel Diplomasiden Modern Diplomasiye Diplomasinin Tarihsel Evrimi”, Uluslararası Eşitlik Politikası Dergisi. 1/1 (2021): s. 32-55.
• Ergüven, Nasıh Sarp. “Uluslararası Hukukun Tarihsel Boyutuyla Diplomasinin Kurumsal Gelişim Süreci”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 7/1 (2016): s. 111-141.
• Ergüven, Nasıh Sarp ve Beyza Özturanlı. “Uluslararası Mülteci Hukuku ve Türkiye”, Ankara Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Dergisi. 62/4 (2013): s. 1007-1061.
• Erson Asar, Bilge. “Diplomatik İlişkileri Yürüten Devlet Görevlileri”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakül-tesi Dergisi. 12/2 (2013): s. 63-89.
• Van Essen, J. L. F.. “Some Reflections on the Judgments of the International Court of Justice in the Asylum and Haya de la Torre Cases”, The International and Comparative Law Quarterly. 1/4 (1952): s. 533-539.
• Alona E. Evans. “The Colombian-Peruvian Asylum Case: The Practice of Diplomatic Asylum”, The American Political Science Review. 46/1 (1952): s. 142-157.
• Green, l. C.. “The Right of Asylum in International Law”, University of Malaya Law Review. 3/2 (1961): s. 223-242.
• Greenburgh, R. B. “Recent Developments in the Law of Diplomatic Asylum”, Transactions of the Grotius Society. 41 (1955): s. 103-122.
• Heijer, Maarten Den. “Diplomatic Asylum and the Assange Case”, Leiden Journal of International Law. 26 (2013): s. 399-425.
• İskit, Temel. Diplomasi (Tarihi, Teorisi, Kurumları ve Uygulaması), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2022.
• Langhorne, Richard. “The Regulation of Diplomatic Practice: The Beginnings to the Vienna Convention on Diplomatic Relations, 1961”, Review of International Studies. 18/1 (1992): s. 3-17.
• Seha L. Meray. “Diplomasi Temsilcilerinin Hukuki Statüsü”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergi-si. 11/3 (1956): s. 79-117.
• Özdal, Barış ve Kutay Karaca R.. Diplomasi Tarihi–I, Bursa: Dora Yayıncılık, 2022.
• Özdal, Barış ve Kutay Karaca R.. Diplomasi Tarihi–II, Bursa: Dora Yayıncılık, 2021.
• Pazarcı, Hüseyin. Uluslararası Hukuk Dersleri, 2. Kitap, Ankara: Turhan Kitabevi, 2021.
• Riveles, Susanne. “Diplomatic Asylum as a Human Right: The Case of the Durban Six”, Human Rights Quar-terly. 11/1 (1989): s. 139-159.
• Shaw, Malcolm N.. Uluslararası Hukuk, (Çev.: Yücel Acer vd.), Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, 2018.
• Sasson Sofer. “Old and New Diplomacy: A Debate Revisited”, Review of International Studies. 14/ 3 (1988): s. 195-211.
• Tezcan, Durmuş. “Türk Hukukunda Diplomatik Yargı Bağışıklığı”, Birleşmiş Milletler Türk Derneği Yıllığı. Birleşmiş Milletler 40. Yıl Armağanı (1986): s. 137-167.
• Topal, Ahmet Hamdi. “Uluslararası Hukuk Açısından Diplomatik Sığınma ve Assange Olayı”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 1/1 (2014): s. 49-74.
• Värk, René. “Diplomatic Asylum: Theory, Practice and the Case of Julian Assange”, Proceedings of the Esto-nian Academy of Security Sciences. 11 (2012): s. 240-259.
• Young, Eileen. “The Development of the Law of Diplomatic Relations”, British Year Book of International Law. 40 (1964): s. 141-182.