Hava Savunma Sistemlerinin Performansının Entropi Ağırlıklı TOPSİS Yöntemi İle Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 21 Issue: 1, 13 - 32, 02.05.2025

Ayşe Ediz , Şenol Altan , Salih Taşdemir

https://doi.org/10.17134/khosbd.1452715

Abstract

Teknolojik gelişmelerle birlikte ülkelerin milli savunma konusunda öncelik verdikleri konulardan biri de iyi bir hava savunma sistemine sahip olmaktır. Etkili bir hava savunma sisteminin performansı ise birçok kritere bağlıdır. Bu kriterleri dikkate alarak iyi bir hava savunma sistemine sahip olunması, ülkeler için önemli bir karar verme problemidir. Bu çalışmada bir hava savunma sistemi üzerinde etkili olan kriterler dikkate alınarak karar verme problemi matematiksel olarak çözülmüştür. Dünya savunma sektörü piyasasında bulunan hava savunma sistemlerinden verilerine ulaşılabilen 34 sistem, çalışmanın alternatiflerini oluşturmuştur. Modelin kriterleri ise dört ana başlık altında ele alınmıştır. Radar faktörü altında 3, füze ve mermi grubu faktörü altında 3, maliyet faktörü altında 2 ve son olarak lojistik faktörü altında 2 olmak üzere toplam 10 kriter performans değerlendirmesi için kullanılmış ve bu değerlendirme TOPSİS yöntemi ile yapılmıştır. Her bir kriterin performans üzerindeki önem düzeyi Entropi yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Entropi yöntemi ile elde edilen sonuçlara göre füze ve mermi faktörü altında yer alan “yeniden mevzilenme süresi/yeteneği” ile lojistik faktörü altında yer alan “etkili menzil” kriterlerinin performans üzerinde en fazla etkili oldukları görülmüştür. Kriter ağırlıkları da dikkate alınarak yapılan performans sıralamasında Rus menşeli S-300, Çin menşeli HQ-9 (FD-2000) ve Fransa-İtalya menşeli EUROSAM ASTER 30 sistemleri, ilk üç sırada yer almıştır. Elde edilen sonuçlara göre son üç sırada ise ABD menşeli ESSM, Patriot PAC-3 ve THAAD hava savunma sistemleri yer almıştır.

Keywords

Hava Savunma Sistemleri Performans Kriterleri , Hava Savunma Sistemleri Özellikleri , Entropi , TOPSİS

References

• [1] Douhet, G., "The Command of the Air, Washington, D.C. " : Office of Air Force History, 1983.
• [2] Kabak, M., “Türk Silahlı Kuvvetlerinde Hava Savunma Silahlarının Etkinliğinin Belirlenmesi ve Hava Savunma Bataryasının Yeniden Yapılandırılması”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2001.
• [3] Aydın, Y., Eren, T., "Hava Savunma Sanayii Alt Yüklenici Seçiminde Bulanık Mantık Altında Çok Kriterli Karar Verme ve Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması", Journal of Aviation, 2(1), 10-30., 2018.
• [4] Duman, İ., "Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleriyle Hava Savunma Sistemi Seçimi", Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, 2019.
• [5] Özcan, S., Türker, A.K., Ersöz, S., İfraz, M., Tebrizcik, S. "Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Kullanılarak Türkiye Cumhuriyeti İçin Bir Hava Savunma Sistemi Seçimi", 2. Uluslararası Malzeme Mühendisliği ve İleri İmalat Teknolojileri Kongresi (IMEAMTC’23), 2023.
• [6] Taşdemir, S., "Nokta Hava Savunma Sistemlerinin Konuş Yeri Seçimi İçin Çok Kriterli Yaklaşımlar", Fen Bilimleri Enstitüsü, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2021.
• [7] S. Taşdemir and S. Atan, “Non-linear programming model proposal for mutual support distance of air defence systems”, J. Decis. Anal. Int. Comp., vol. 4, no. 1, pp. 165–175, Oct. 2024.
• [8] Tür, E., "Yerden Havaya Hava Savunma Tarihçemiz", 2022.
• [9] US Air Force, "Air Force Doctrine" Air Force Doctrine Publication 3-01, Counterair Operations, 2023.
• [10] Özyılmaz Çopur, D., "A Multıcrıterıa Approach For Confıguratıon And Posıtıonıng of Air Defense Systems", Fen Bilimleri Enstitüsü, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2022.
• [11] Uçakçıoğlu, B. Eren, T., "Hava Savunma Sanayisinde Yatırım Projeleri Seçiminin Çok Ölçütlü Karar Verme ve Hedef Programlama İle Seçimi", 1(2), 39-63. 2017.
• [12] Egeli, S., "Füze Tehdidi ve NATO Füze Kalkanı: Türkiye Açısından Bir Değerlendirme", Uluslararası İlişkiler, Cilt: 10, Sayı: 40, 39-73, 2014.
• [13] Petrov, Z., "Key Aspects And Analysıs Of European Defense Plannıng Processes", IJASOS- International E-Journal of Advances in Social Sciences, Vol. V, Issue 15, 1238-1250, 2019.
• [14] Çanlı, H. ve Kandakoğlu, A. "Hava Gücü Mukayesesi İçin Bulanık AHP Modeli", Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1, 71-82., 2007.
• [15] USA White House, "National Security Strategy of the United States of America" 2017.