PONTUSÇU ÇETELERLE MÜCADELE GÜNLERİNDE DÂHİLİYE VEKİLİ FETHİ (OKYAR) BEY’İN KARADENİZ GEZİSİ (28 Ocak-25 Mart 1922)

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 26, 347 - 362, 21.03.2019

Mesut Çapa

https://doi.org/10.18220/kid.562281

Öz

Pontus Meselesi, Milli Mücadele yıllarında hep
gündemde kalmıştır Pontusçu Rum çeteleri, Samsun ve çevresindeki faaliyetlerini
1922 yılı sonlarına kadar sürdürmüşlerdir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)
Hükümeti, Pontus isyanını bastırmak üzere bazı tedbirler almıştır. 1920 yılı
sonlarında kurulan Merkez Ordusu, 1921 yılında Pontusçu çetelere karşı önemli
faaliyetlerde bulunmuşsa da kesin bir sonuca varılamamıştır. Fethi (Okyar)
Bey’in Dâhiliye Vekilliği (10 Ekim 1921-4 Ekim 1922) döneminde de bu mücadele
sürdürülmüştür. Fethi Bey, 1922 yılı baharında Pontusçulara karşı düzenlenecek
olan harekâtı yakından takip etmek üzere, 28 Ocak-25 Mart 1922 tarihleri
arasında Karadeniz gezisini gerçekleştirmiştir. Bu gezi sırasında Samsun
dışında bir ara Trabzon, Giresun ve Ordu’yu da ziyaret etmiştir. Makalede,
Fethi Bey’in Karadeniz gezisi çerçevesinde Pontusçu çetelere karşı başlatılan
mücadeleye yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Pontusçu çeteler, Dahiliye Vekili Fethi Bey, Jandarma Genel Komutanı Galip Bey, 10. Fırka Komutanı Cemil Cahit Bey, Samsun, Trabzon, Giresun, Ordu

MINISTER OF INTERIOR FETHI OKYAR’S BLACK SEA TRIP DURING THE REBELLION OF PONTUS (28 JANUARY-25 MARCH 1922)

Öz

The Pontic Issue
remained on the agenda during the years of National Struggle. The Pontic Greek
gangs continued their activities in and around Samsun until the end of 1922.
Grand National Assembly of Turkey (Parliament), the Government has taken some
measures to suppress the rebellion of Pontus. The Central Army, founded in the
late 1920s, took important measures against the activities of the Pontic gangs
in 1921, but the result was not satisfactory enough. This struggle continued
during the period of Fethi Okyar Bey (October 10, 1921 - October 4, 1922). In
the 1922 spring, Fethi Bey carried out the Black Sea tour between 28 January-25
March 1922 to monitor the operation against the Ponticists. During this trip,
he extended his visit to Trabzon, Giresun and Ordu. In this article, the
struggle against the Pontic gangs will be examined within the frame of Fethi
Bey's visit to the Black Sea

Anahtar Kelimeler

Pontic gangs, Interior Minister Fethi Bey, Gendarmerie General Commander Galip Bey, Cemil Cahit Bey of 10th Commander, Samsun, Trabzon, Giresun, Ordu

Kaynakça

• KAYNAKLAR Anadolu Hediyesi, Matbaa-i Ahmet İhsan ve Şürekâsı, No: 4, Dersaadet 1337.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• BEYOĞLU, Süleyman, İki Devir Bir İnsan: Ahmet Faik Günday ve Hatıraları, Bengi Yayınları, Birinci Basım, İstanbul 2011.
• Güneş, 15 Mart 1338.
• Hâkimiyet-i Milliye (HM).
• İstikbal.
• KURT, Yılmaz, Pontus Meselesi, TBMM Basımevi, Ankara 1995.
• OKYAR, Fethi, İki Gözüm Galibem Malta Sürgününden Mektuplar, Ed. Pınar Güven, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2014.
• ÖZÇELİK, Mücahit, “I. ve II. Dönem Niğde Milletvekilleri ve Faaliyetleri”, I. Uluslararası Niğde Dil, Kültür ve Tarih Sempozyumu, 3 Mayıs 2012, s.16.
• TBMMZC, C:15, 18, 20, TBMM Matbaası, Ankara 1959.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları, C: III, Türkiye İş Bankası Yay., Ankara, 1985.
• YAZICI, Nuri, Milli Mücadele’de (Canik Sancağı’nda) Pontusçu Faaliyetler (1918-1922), Ankara 1989.
• YILMAZ, Hadiye, Dünden Bugüne Pontus Macerası, İstanbul 2016.