BİR ANADOLU EYALETİ OLARAK HONORIAS

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 27, 11 - 42, 15.10.2019

Gülseren Kan Şahin

https://doi.org/10.18220/kid.633183

Cited By: 5

Öz

Honorias, Bithynia ile
Paphlagonia arasında kalan, Paphlagonia Bölgesi’nin hin-terlandı konumunda,
kuzeybatı Anadolu’da bulunan bir Geç Roma-Erken Bizans eyaleti idi. Bu eyaletin başkenti Klaudiopolis (Bolu) olup yöneticileri
ise “praeses” sıfatını
taşımakta idiler. Bizans İmparatoru II. Theodosius döneminde kurulan eyaletin ismi Theodosius’un amcası “Honorius”dan
gelmektedir. Eyalet batıda Bithynia ve Pontica Dioceses’inin toprakları ile güneyde Galatia Prima ve doğuda Paphla-gonia’nın
bazı topraklarını kapsamaktadır. Synecdemus’ta
sayılan, eyaletteki baş-lıca kentler ve metropolitlikler şunlardır: Herakleia
Pontika (Karade-niz Ereğlisi), Prousias (Düzce-Konuralp), Tieion (Filyos),
Krateia (Gerede yakını) ve Hadriano-upolis (Eskipazar). Eyalet İS 535-548
yılları arasında İmparator I. Iustinianus döneminde Paphlagonia ile birleştirilmiş
ve “Praetor Iustinianeus Paphlagoniae” adıyla anılan bir yönetime dahil edilmiştir.
Eyaletin özellikle güneydeki hinterland kısmı çok az tanınmaktadır ve 2000’li
yılların başından beri yapılan bazı arkeolo-jik
çalışmalarla bu kısım kısmen aydınlanmaya başlamıştır. Eyalet özellikle Bizans
İmparatoru Herakleius’un İS 7. yüzyılın ilk
çeyreğinde Araplara yaptığı mücadele-lere konu olmuştur. Bu çalışmayla
Honorias Eyaleti’nin tarihsel ve arkeolojik süreci özetlenecektir

Anahtar Kelimeler

Anadolu, Karadeniz, Geç Roma/Erken Bizans, Klaudiopolis

Kaynakça

• 1. Antik Kaynaklar
• Athen. Deip. (Athenaios, Deipnosophistai), The Deipnosophists, Çev. C.B. Gulick, I-V, Londra/New York, 1927-1933, The Loeb Classical Library.
• Eusebios, Historia Ecclesiastica, Eusèbe de Césarée, Histoire ecclésiastique, C. 3 Ed. G. Bardy, Paris, 1952-1958.
• Iust. Nov. (Iustinianos, Novellae), Novellae, Ed. ve Çev. S.P. Scott, Cincinatti, 1932.
• Ksen. Anab. (Ksenophon, Anabasis), Anabasis, Çev. C.L. Brownson, Cambridgei Mass.-Lonra 1968, The Loeb Classical Library.
• Plin. NH (Plinius Naturalis Historiae), The Natural History, Çev. H.B. Rackham, W.H.S. Jones, D.E. Eicholz), Cambridge, Mass.-London, 1938-1971, The Loeb Classical Library.
• Strab. (Strabon, Geographika) The Geography of Strabo, Ed. H.L. Jones, Cambridge, Mass.: Harvard University Press; Londra: William Heinemann, Ltd., 1924.
• 2. Modern Kaynaklar
• AHRWEILER, Helene, “L’Asie Mineure et les Invasions Arabes (VIIe-IXe siècles)”, Revue Historique, S: 227/1, Brüksel 1962, pp. 1-32.
• AKYÜREK ŞAHİN, Nalan Eda-UYAR, Sadi, “Ein neues Bleigewicht aus dem Territorium von Tios in Ostbithynien”, Gephyra, S: 6, Antalya 2006, pp. 137-148.
• ALTUN, Sinan-PATACI, Sami, “Mosaics of Early Byzantine Church B in Paphlagonian Hadrianoupolis and their Iconographic Analysis”, Arkeoloji Dergisi, S: 19, İzmir 2014, ss. 183-208.
• ANDERSON, William, “Late Byzantine Occupation of the Castle at Tios”, Anatolia Antiqua, S: 17, İstanbul 2009, pp. 265-277.
• ANGOLD, Micheal, A Byzantine Government in Exile, Government and Society Under the Laskarids of Nicaea (1204-1261), Oxford University Press, Oxford 1975.
• ANAGNOSTAKIS, Ilias-BOULAY, Thibaut, “Les grands vignobles bithyniens aux époques romaine et protobyzantine”, Propriétaires et citoyens dans l’Orient romain, Scripta Antiqua 84, Ed. F. Lerouxel-A.-V. Pont, Bordeaux 2016, pp. 25-50.
• ARSEN’EVA, Tatyana Mikhailovna-KASSAB TEZGÖR, Dominique-NAUMENKO, Svetlana, “Un depotoir d’atelier d’amphores a pate claire. Commerce entre Heraclee du Pont et Tanais a l’epoque romaine”, Anatolia Antiqua, S: 5, İstanbul 1997, s. 187-198.
• ATASOY, Sümer-YILDIRIM, Şahin, “Filyos-Tios 2009 Yılı Kazısı”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 32. Kazı Sonuçları Toplantısı, 24-28 Mayıs 2010, İstanbul, Ed. A. Naci Toy-Haydar Dönmez-Ömer Ötgün, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 3267-4, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 147-4, Ankara 2011, C: 4, ss. 1-16.
• ATASOY, Sümer-YILDIRIM, Şahin, “Filyos-Tios 2010 Yılı Kazısı”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 33. Kazı Sonuçları Toplantısı, 23-28 Mayıs 2011, Malatya, Ed. Haydar Dönmez-Ömer Ötgün, Kültür Var-lıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 155-2, Ankara 2012, C: 2, ss. 451-462.
• ATASOY, Sümer-YILDIRIM, Şahin, “Recent Discoveries at Tios and its Territory”, The Danubian Lands between the Black, Aegean and Adriatic Seas (7th century BC-10th century AD), Proceedindgs of the Fifth International Congress on Black Sea Antiquities, Belgrade, 17-21 September 2013, Ed. Gocha R. Tsetskhladze-Alexandru Avram-James Hargrave, Archaeopress Publishing Ltd., Oxford 2015, pp. 441-444.
• ATASOY, Sümer, “Excavations at Tios: 2006-2015”, The Black Sea in the Light of New Archaeological Data and Theoretical Approaches: Proceedings of the 2nd International Workshop on the Black Sea in Antiquity Held in Thessaloniki, 18-20 September 2015, Ed. Manolis Manoledakis, Archaeopress Publishing Ltd., Oxford 2016, pp. 207-216.
• AVRAMEA, Anna, “Land and Sea Communications, Fourth–Fifteenth Centuries”, The Economic History of Byzantium. From the Seventh through the Fifteenth Century, Ed. A.E. Laiou, Dumbarton Oaks, Washington 2002, C: 1, pp. 57-90.
• AYENGİN, Nurperi, “Prusias Ad Hypium Tiyatro Kazısı 2014 Yılı Çalışmaları”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı, 11-15 Mayıs 2015, Erzurum, Ed. Adil Özme, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 3474-2, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 171-2, C: 2, ss. 287-300.
• BARNES, Timothy D., The New Empire of Diocletian and Constantine, Mass. Harvard University Press, Cambridge 1982.
• BAUDRAND, Michaelis Antonii, Geographia ordine litterarum disposita, Tomus secundus, C: 1, Paris 1682.
• BECKER-BERTAU, Friedrich, Die Inschriften von Klaudiu Polis, Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien, R. Habelt, C: 31, Bonn 1986.
• BELKE, Klaus, Paphlagonien und Honorias, Tabula Imperii Byzantini, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Viyana 1996, Band 9.
• BELL, Peter. N., Social Conflict in the Age of Justinian, Its Nature, Management, and Medistion, Oxford University Press, Oxford 2013.
• BİLİR, Ahmet-OKAN, Emre, “Sikkeler Işığında Prusias ad Hypium’dan Pontos Euxeinos’a Nehir Taşımacılığı ve Ticari Faaliyetler”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 2, Çorum 2018, ss. 903-920.
• BINGHAM, Joseph, Origines Ecclesiasticae: or, the Antiquities of the Christian Church, and Other Works, William Straker, Londra 1834, C: 2. Şurada: <https://archive. org/details/originesecclesiast02bing/page/328> (erişim tarihi: 28/12/2018).
• BITTERMANN, Helen Robbins, “The Council of Chalcedon and Episcopal Jurisdiction”, Speculum, Chicago 1938, C: 13, No: 2, pp. 198-203.
• BOOTH, Ian, “The Sangarios Frontier: The History and Strategic Role of Paphlagonia in Byzantine Defence in the 13th Century”, Byzantinische Forschungen, S: 28, Verlag Adolf M. Hakkert, Amsterdam 2004, pp. 45-86.
• BOUNEGRU, Octavian, “The Black Sea Area in the Trade System of the Roman Empire”, Euxeinos. Culture and Governance in the Black Sea Region, S: 14, St. Gallen 2014, sp. 8-16.
• BRANDIS, Carl Georg, “Arrians Periplus Ponti Euxini”, Rheinisches Museum für Philologie, Neue Folge, J.D. Sauerländers Verlag, Köln 1896, C: 51, ss. 109-126.
• BROWN, Peter, Power and Persuasion in Late Antiquity, Towards a Christian Empire, The University of Wisconsin Press, Londra 1992.
• BRYER, Anthony-WINFIELD, David, The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos, with maps and plans, Dumbarton Oaks Studies, S: 20, Washington 1985.
• BROOKS, Ernest Walter, “The Arabs in Asia Minor (641-750) from Arabic Sources”, The Journal of Hellenic Studies, S: 18, 1898, pp. 182-208.
• BUNSON, Matthew, Encyclopedia of the Roman Empire, Revised Edition, Facts on File, New York 2002.
• BURY, John Bagnell, “The Notitia Dignitatum”, The Journal of Roman Studies, S: 10, Londra 1920, pp. 131-154.
• BURY, John Bagnell, “The Provincial List of Verona”, The Journal of Roman Studies, S: 13, Londra 1923, s. 127-151.
• BURY, John Bagnell, History of the Later Roman Empire: from the Death of Theodosius I to the Death of Justinian (A.D. 395 to A.D. 565), Dover Books, New York 2011, C: 2.Şurada: <https://books.google.com.tr/books?id=JxWifqqPtUcC&pg =PA26&lpg=PA26&dq =History+of+the+Later+Roman+Empire+from+the+Death+of+ Theodosius+I.+to+the+Death+of+Justinian&source=bl&ots=CD1DXsHFsH&sig=yWw4-6itc8_ZqcFYe37fT8OEwNM&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwjQxbn3-LbfAhWJCuw KHSFRDJgQ6AEwCXoECAEQAQ#v=onepage&q=diocletian&f=false> (erişim tarihi: 28/12/2018).
• CHARANIS, Peter, “Cultural Diversity and the Breakdown of Byzantine Power in Asia Minor”, Dumbarton Oaks Papers, S: 29, Washington 1975, pp. 1-20.
• CLAUDE, Dietrich, Die Byzantinische Stadt im 6. Jahrhundert, Byzantinisches Archiv, S: 13, Beck, Münih 1969.
• CRABBE, Anna, “The Invitation List to the Council of Ephesus and Metropolitan Hierarchy in the Fifth Century”, The Journal of Theological Studies, New Series, Oxford 1981, C: 32, No: 2, pp. 369-400.
• CRAMER, John Anthony, A Geographical and Historical Description of Asia Minor with a Map, Oxford University Press, Oxford 1832, C: 1. Şurada: <https://archive. org/details/ageographicalan06cramgoog/page/n220> (erişim tarihi: 28/12/2018).
• CUMALIOĞLU, Aslı-KAN ŞAHİN, Gülseren-PATACI, Sami, “Hadrianoupolis Çalışmalarının Paphlagonia Arkeolojisine Katkıları/Contribution of Excavations at Hadrianoupolis to the Regional Studies of Paphlagonia”, Arkeolojide Bölgesel Çalışmalar Sempozyumu Bildirileri/Regional Studies in Archaeology Symposium Proceedings, 12-13 May 2011, Ankara, Ed. D.B. Erciyas-E. Sökmen, Ege Yayınları, İstanbul 2014, ss. 187-208.
• ÇELİKBAŞ, Ersin-KELEŞ, Vedat-ERGÜRER, Ertuğ, “Hadrianoupolis 2016 Yılı Çalışmaları”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 39. Kazı Sonuçları Toplantısı, 22-26 Mayıs 2017, Bursa, Ed. Adil Özme, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 178/3, Kültür Varlikları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 3551/3, Ankara 2018; C: 3, ss. 645-654.
• D’ANVILLE, Jean Baptiste Bourguignon, Compendium of Ancient Geography (Fransızcadan çev. J. Horsely), Printed for J. Faulder, Londra 1810, C: 1. Şurada: <https://archive.org/details/compendiumofanci01anviiala/page/302> (erişim tarihi: 28/12/2018). DAGRON, Gilbert, Naissance d’une Capitale: Constantinople et ses Institutions de 330 à 451, Bibliothèque Byzantine, Ètudes 7, Paris 1984.
• DARROUZÈS, Jean, Notitiae Episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae, Geographie Ecclesiastique de l’Empire Byzantin, Publications de l'Institut français d'études byzantines, C: 1, Paris 1981.
• DARROUZÈS, Jean, “Notes de littérature et de géographie ecclésiastiques”, Revue des études byzantines 50, Institut Français d’Études Byzantines, Peeters Publishers, Paris 1992, pp. 87-112.
• DELEHAYE, Hippolyte, Les saints stylites, Subsidia Hagiographica 14, Société des Bollandistes, Brüksel 1923.
• DIECKMANN, Hermann, “Aus theologischen Grenzgebieten”, Zeitschrift für katholische Theologie, S: 49, No: 1, Avusturya 1925, s. 151-159.
• DOBREVA, Diana, Tra Oriente e Occidente: dinamiche commerciali in Moesia Inferior e Thracia in epoca romana e tardoantica. I dati dei contenitori da trasporto, Antenor Quaderni, S: 42, Roma 2017.
• DÖRNER, Friedrich Karl, “Prusias ad Hypium”, RE, S: 23, Stuttgart 1957.
• DÖRNER, Friedrich Karl-HOEPFNER, Wolfram, “Vörlaufiger Bericht über eine Reise in Bithynien 1961”, Archaologischer Anzeiger, Beiblatt zum Jahrbuch des deutscher archdologischen Instituts, Berlin 1962, pp. 564-593.
• DRAKOULIS, Dimitris P., “Regional Transformations and the Settlement Network of the Coastal Pontic Provinces in the Early Byzantine Period”, The Black Sea, Paphlagonia and Phrygia in Antiquity, Aspects of Archaeology and Ancient History, Ed. Gocha R. Tsetskhladze-Ergün Laflı-James Hargrave-William Anderson, British Archaelogical Reports, International Series 2432, Oxford 2012, pp. 79-96.
• EICHNER, Ina, “Das Bischofsviertel von Hadrianoupolis-Standort für ein Martyrion des heiligen Alypios?”, Lebenswelten zwischen Archäologie und Geschichte Festschrift für Falko Daim zu seinem 65. Geburtstag, Monographien des Römisch-Germanischen Zentralmuseums 150, Ed. J.Drauschke-E. Kislinger-K.Kühtreiber-T. Kühtreiber-G. Scharrer-Liška-T. Vida, Mainz 2018, pp. 679-688.
• FEDALTO, Giorgio, Hierarchia Ecclesiastica Orientalis I. Patriarchatus Constantinopolitanus, The Catholic University of America Press, Padova 1988.
• FILIMON, Florin, Pillar of the Communities: The Lives of Alypius the Stylite, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Avrupa Üniversitesi, Ortaçağ Çalışmaları Bölümü, Budapeşte 2015.
• FOSS, Clive, “Byzantine Malagina and Lower Sangarius”, Anatolian Studies, S: 40, Ankara 1990, pp. 161-183. FRORIEP, Siegfried, “Ein Wasserweg in Bithynien. Bemühungen der Römer, Byzantiner und Osmanen”, Antike Welt, S: 2, Darmstadt 1986, pp. 39-50.
• FÜNFSCHILLING, Sylvia-LAFLI, Ergün, Hadrianopolis II: Glasfunde des 6. und 7. Jhs. aus Hadrianupolis, Paphlagonien [Türkei], Internationale Archäologie 123, VML Vlg Marie Leidorf, Rahden/Vestfalya 2012.
• HALKIN, François, Euphémie du Chalcédoine. Légendes Byzantines, Société des Bollandistes, Subsidia Hagiographica, No: 41, Brüksel 1965.
• HIND, John G.F., “The British 'Provinces' of Valentia and Orcades (Tacitean Echoes in Ammianus Marcellinusand Claudian)”, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, Stuttgart 1975, C: 4, S: 1, pp. 101-111.
• HOEPFNER, Wolfram, Herakleia Pontike-Eregli: Eine baugeschichtliche Untersuchung, Forschungen an der Nordküste Kleinasiens, ErgB Tituli Asiae Minoris 2,1, Böhlau, Viyana 1966.
• HONIGMANN, Ernest Ed. Le Synekdemos d’ Hiérocles et l’opuscule géographique de Georges de Chypre, Editions de l'Institut de Philologie et d'Histoire Orientales et Slaves, Brüksel 1939.
• GÜNEŞ, Mustafa Y., “Bolu İli, Merkez İlçe, Stadion Kurtarma Kazısı, 2008”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 18. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, 27-30 Nisan 2009, Sivas, Ed. Haydar Dönmez, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 3248, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 145, Ankara 2010, ss. 159-174.
• GÜR, Durmuş-YILDIRIM, Yaşar, “Paphlagonia Bölgesi’nde Geç Antik ve Erken Bizans Yerleşimi: Sora”, Journal of History Culture and Art Research, S: 6(3), Karabük 2017, ss. 757-780.
• IZDEBSKI, Adam, “The changing landscapes of Byzantine northern Anatolia”, Archaeologia Bulgarica, S: 16, Sofya 2012, pp. 47-66.
• IZDEBSKI, Adam, “The Economic Expansion of the Anatolian Countryside in Late Antiquity: The Coast Versus Inland Regions”, Local Economies?: Production and Exchange of Inland Regions in Late Antiquity (Late Antique Archaeology), Ed. Luke Lavan, Brill Academic Pub., Leiden 2015.
• JONES, Arnold Hugh Martin, The Greek City from Alexander to Justinian, The Clarendon Press, Oxford 1940.
• JONES, Arnold Hugh Martin, The Later Roman Empire, 284-602: A Social, Economic, and Administrative Survey, C: 1, Basil Blackwell, Oxford 1964.
• JONES, Arnold Hugh Martin The Cities of the Eastern Roman Provinces, Oxford University Press, Second Edition, Oxford 1971. KAN ŞAHİN, Gülseren-LAFLI, Ergün,“Roman and Late Roman-Early Coarse Ware from southwestern Paphlagonia”, Recent Studies on the Archaeology of Anatolia, Ed. Ergün Laflı-Sami Patacı, British Archaeological Reports, International Series 2750, Oxford 2015, pp. 327-437.
• KAYGUSUZ, İsmail, Gangra (Çankırı) Çevresinde Yeni Bulunmuş Grekçe Yazıtların Filolojik Değerlendirilmesi ve Bölgenin Eskiçağ Tarih ve Kültürüne Katkıları Yönünden İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 1980.
• KASSAB TEZGÖR, Dominique-LEMAÎTRE, Séverine-PIERI, Dominique, “La collection d’amphores d’Ismail Karakan à Sinope”, Anatolia Antiqua, S: 11, İstanbul 2003, pp. 169-200.
• KAZHDAN, Alexander Ed. Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, Oxford 1991.
• KELEŞ, Vedat-KILAVUZ, B. Nuri-ÇELİKBAŞ, Ersin-YILMAZ, Alper, “Hadrianoupolis 2013 Yılı Çalışmaları”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 36. Kazı Sonuçları Toplantısı, 02-06 Haziran 2014, Gaziantep, Ed. Haydar Dönmez, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 3446-3, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 167-3, Ankara 2015, C: 3, ss. 661-671.
• KELEŞ, Vedat-ÇELİKBAŞ, Ersin-YILMAZ, Alper, “Hadrianoupolis 2010 Yılı Çalısmaları (İlk Sezon)”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 33. Kazı Sonuçları Toplantısı, 23-28 Mayıs 2011, Malatya, Ed. Haydar Dönmez-Ömer Ötgün, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 155-1, Ankara 2012, C: 1, ss. 39-52.
• KIPRAMAZ, Ali-YILDIRIM, Şahin, “Herakleia Pontika (Kdz. Ereğli) Geç Roma-Erken Bizans Dönemi Sütun Başlıkları”, Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E-Dergisi, C: 5, S: 1, Bartın 2018, ss. 177-193.
• KULIKOWSKI, Michael, “The “Notitia Dignitatum” as a Historical Source”, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, S: 49, C: 3, Stuttgart 2000, pp. 358-377.
• LAFLI, Ergün, “Paphlagonia Hadrianoupolis’i Arkeolojik Kazıları ve Onarım Çalışmaları 2008 Yılı Çalışma Raporu”, Arkeoloji ve Sanat, S: 131, İstanbul 2009a, ss. 39-62.
• LAFLI, Ergün, “Glass from Hadrianopolis (Paphlagonia)”, Late Antique/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean, Ed. E. Laflı, Tübitak Yayınları, İzmir 2009b, ss. 161-170.
• LAFLI, Ergün, “Archäologische Evidenzen zum Weinanbau im südwestlichen Paphlagonien in römischer und frühbyzantinischer Zeit”, Die Schätze der Erde, Natürliche Ressourcen in der Antiken Welt, Geographica Historica 28, Stuttgarter Kolloquium zur Historischen Geographie des Altertums 10, 2008, Ed. Eckart Olshausen-Vera Sauer, Franz Steiner Verlag, Stuttgart 2012, pp. 261-279.
• LAFLI, Ergün, “Frühbyzantinische Fresken aus Hadrianoupolis in Paphlagonien”, Antike Malerei zwischen Lokalstil und Zeitstil, Akten des XI. Internationalen Kolloquiums der AIPMA (Association internationale pour la peinture murale antique), Ephesos, 13.-17. September 2010, Ed. N. Zimmermann, Österreichische Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse, Archäologische Forschungen 23, Denkschriften 468, Viyana 2014, pp. 735-740.
• LAFLI, Ergün-CHRISTOF, Eva, “Der kaiserzeitliche Tempel von Asartepe/ Kimistene in der Chora des paphlagonischen Hadrianopolis-Ergebnisse der Prospektion von 2005”, Istanbuler Mitteilungen, S: 61, İstanbul 2011, pp. 233-285.
• LAFLI, Ergün-CHRISTOF, Eva, Hadrianopolis I: Inschriften aus Paphlagonia, British Archaelogical Reports, International Series 2366, Oxford 2012.
• LAFLI, Ergün-KAN ŞAHİN, Gülseren, “Hadrianopolis ve Çevresinden Geç Ortaçağ Sırlı Seramik Örnekleri”, Proceedings of the XIIIth Symposium of Medieval and Turkish Period Excavations and Art Historical Researches, Denizli, 14-16 October 2009, Ed. Kadir Pektaş-Saim Cirtil-Selda Özgün Cirtil-G.K. Öztaşkın-H. Özdemir-E. Aktuğ-R. Uykur, Pamukkale Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Yayınları, No. 1, İstanbul 2010, ss. 427-432.
• LAFLI, Ergün-KAN ŞAHİN, Gülseren, “Terra Sigillata and Red-Slipped Ware from Hadrianopolis in Southwestern Paphlagonia”, Anatolica Antiqua, S: 20, İstanbul 2012a, ss. 45-120.
• LAFLI, Ergün-KAN ŞAHİN, Gülseren, “Pottery from southwestern Paphlagonia I: Terra Sigillata and Red-Slipped Ware”, Naturwissenschaftliche Analysen vor- und frühgeschichtlicher Keramik II, Dritter und vierter internationaler Workshop für junge Wissenschaftlerinnen und Wissenschaftler in Hamburg am 9. Februar 2010 und 7. Februar 2011, Ed. Britta Ramminger-Ole Stilborg, Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie aus der Abteilung Vor-und Frühgeschichtliche Archäologie der Universität Hamburg 216, Bonn 2012b, pp. 171-208.
• LAFLI, Ergün-KAN ŞAHİN, Gülseren, “Pottery from southwestern Paphlagonia II: Unguentaria and Lamps”, Naturwissenschaftliche Analysen vor- und frühgeschichtlicher Keramik III. Methoden, Anwendungsbereiche, Auswertungsmöglichkeiten, Ed. Britta Ramminger-Ole Stilborg-M. Helfert, Universitäts forschungen zur prähistorischen Archäologie aus der Abteilung Vor-und Frühgeschichtliche Archäologie der Universität Hamburg 238, Bonn 2013, pp. 353-378.
• LAFLI, Ergün-KAN ŞAHİN, Gülseren, Hadrianopolis III: Ceramic finds from southwestern Paphlagonia, British Archaeological Reports, International Series 2786, Hadrian Books, Oxford 2016.
• LAFLI, Ergün-LIGHTFOOT, Christopher-RITTER, Max, “Byzantine Coins from Hadrianoupolis in Paphlagonia”, Byzantine and Modern Greek Studies, S: 40/2, Birmingham 2016, pp. 187-206.
• LAFLI, Ergün-ZÄH, Alexander, “Archäologische Forschungen im byzantinischen Hadrianupolis in Paphlagonien”, Byzantinische Zeitschrift, S: 101/2, Berlin 2008, pp. 681-714 ve lev. XIII-XXVI.
• LAFLI, Ergün-ZÄH, Alexander, “Beitrage zur frühbyzantinischen Profanarchitektur aus Hadrianupolis-Blutezeit unter Kaiser Iustinian I.”, Byzantinische Zeitschrift, S: 102, Berlin 2009, pp. 639-659 ve lev. V-XIII.
• LAMBERZ, Erich, Die Bischofslisten des VII. Ökumenischen Konzils (Nicaenum II), Verl. der Bayerischen Akad. der Wiss., Bayerische Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Klasse: Abhandlungen; N.F., 124., Münih 2004.
• LAURENT, Peter, An Introduction to the Study of Ancient Geography, Henry Slatter, Oxford 1830.
• LEAKE, William Martin, Journal of a Tour in Asia Minor: With Comparative Remarks on the Ancient and Modern Geography of that Country, J. Murray, Londra 1824.
• LENGER, Savaş Dinçer-ATASOY, Sümer, “Tios Kazılarında Bulunan Sikkeler”, Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios-2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ed. Sümer Atasoy-Şahin Yıldırım, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara 2015, ss. 306-351.
• MAREK, Chr., Stadt, Ära und Territorium in Pontus-Bithynia und Nord-Galatia, E. Wasmuth, Istanbuler Forschungen, S: 39, Tübingen 1993.
• MAREK, Chr., “Die Phylen von Klaudiupolis, die Geschichte der Stadt und die Topographie Ostbithyniens”, Museum Helveticum, S: 59, Basel 2002, pp. 31-50.
• MAREK, Chr., Pontus et Bithynia. Die römischen Provinzen im Norden Kleinasiens, Orbis provinciarum. Zabems Bildbände zur Archäologie, P. von Zabern, Mainz 2003.
• MATTHEWS, Roger-METCALFE, Michael-COTTICA, Daniela, “Landscapes with Figures: Paphlagonia through the Hellenistic, Roman and Byzantine Periods, AD 330-AD 1453”, At Empires’ Edge: Project Paphlagonia. Survey in North-Central Turkey, Ed. R. Matthews-C. Glatz, British Institute of Archaeology at Ankara, Monograph 44, Londra 2009, pp. 190-199.
• MENDEL, Gustave, “Inscriptions de la Bithynie”, Bulletin de Correspondance Hellénique, S: 25, Atina 1901, s. 49-55.
• MITCHELL, Stephen, Anatolia: Land, Men and Gods in Asia Minor, The Rise of the Church, C: 2, Clarendon Press, Oxford 1993.
• OKAN, Emre-BİLİR, Ahmet-BİLİR, Güzin, “Batı Karadeniz Kıyıları Sualtı Yüzey Araştırması/Underwater Survey of the Western Black Sea Shores”, TINA Maritime Archaeology Periodical, İstanbul 2015, ss. 64-71.
• OKAN, Emre-BİLİR, Ahmet-DUMAN, Muhammed, “Batı Karadeniz Kıyıları Arkeolojik Sualtı Araştırması: 2016 Yılı Çalışmaları”, TINA Maritime Archaeology Periodical, İstanbul 2017, ss. 49-63.
• OKAN, Emre-ÖNEMLİ, Züleyha Kartal, “Akçakoca’da Bir Roma Dönemi Yapısı”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi/SDU Faculty of Arts and Sciences Journal of Social Sciences, Mayıs 2017, S: 40, ss. 89-113.
• OSTROGORSKY, George, “Byzantine Cities in the Early Middle Ages”, Dumbarton Oaks Papers, Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University, Washington 1959, C: 13, pp. 52-61.
• OSTROGORSKY, George, Bizans Devlet Tarihi (Çev. F. Işıltan), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1990.
• OHME, Heinz, Das Concilium Quinisextum und seine Bischopsliste, Studien zum Konstantinopeler Konzil von 692, Walter de Gruyter, Berlin/New York 1990.
• ÖZTÜRK, Bülent, “Kuruluşundan Bizans Devri Sonuna Kadar Tios Antik Kenti”, Arkeoloji ve Sanat, S: 128, İstanbul 2008, ss. 63-78.
• ÖZTÜRK, Bülent, “Seyahatnamelerde ve Modern Literatürde Tios/Tieion ve Territoryumu (Tios/Tieion and its Territorium in Historical Itineraries and Modern Literature)”, Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi/Mediterranean Journal of Humanities, S: II/1, Antalya 2012, ss. 161-176.
• ÖZTÜRK, Bülent, “Tios/Tieion (Zonguldak-Filyos) Antik Kenti Epigrafik Çalışmaları ve Tarihsel Sonuçları”, I. Uluslararası Karadeniz Kültür Kongresi Bildiri Kitabı, 6-9 Ekim 2011, Sinop, Ed. Nuray Türker-Gülgün Köroğlu-Önder Deniz, Karabük 2013a, ss. 485-504.
• ÖZTÜRK, Bülent, “Herakleia Pontika (Zonguldak-Karadeniz Ereğli) Antik Kenti Epigrafik Çalışmaları ve Tarihsel Sonuçları”, I. Uluslararası Karadeniz Kültür Kongresi Bildiri Kitabı, 6-9 Ekim 2011, Sinop, Ed. Nuray Türker-Gülgün Köroğlu-Önder Deniz, Karabük 2013b, ss. 505-527.
• ÖZTÜRK, Bülent, “The History of Tieion/Tios (Eastern Bithynia) in the Light of Inscriptions”, Exploring the Hospitable Sea Proceedings of the International Workshop on the Black Sea in Antiquity Held in Thessaloniki, 21-23 September 2012, Ed. M. Manoledakis, BAR International Series 2498, Oxford 2013c, pp. 147-164.
• ÖZTÜRK, Bülent, “2007-2012 yılları Tios Kenti Epigrafik Araştırmaları/ Epigraphical researches of Tios between 2007-2012”, Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios. 2006-2012 Arkeolojik Çalışmaları ve Genel Değerlendirme, Ed. Sümer Atasoy-Şahin Yıldırım, Ankara 2015, ss. 73-81.
• ÖZTÜRK, Bülent, “Two new Milestones from Tios-Tieion in the Karadeniz Ereğli Museum”, Philia: International Journal of Ancient Mediterranean Studies, S: 2, İstanbul 2016, pp. 83-91.
• PATACI, Sami, “Paphlagonia Hadrianoupolis'i Hamam A ve A Kilisesi Mozaikleri”, Journal of Mosaic Research, S: 4, Bursa 2011, pp. 27-50.
• PATACI, Sami-ÖZ, Ali Kazım-Laflı, Ergün, “Paphlagonia Hadrianoupolis’i Mozaik Buluntuları: Ön Değerlendirmeler”, Journal of Mosaic Research, S: 5, Bursa 2012, pp. 163-172.
• PERROT, G.-GUILLAUME, E., Exploration archéologique de la Galatie et de la Bithynie, d'une partie de la Mysie, de la Phrygie, de la Cappadoce et du Pont, Firmin Didot frères, Paris, 1872, C: 1. Şurada: <http://1886.u-bordeaux-montaigne.fr/items/show/ 76316> (erişim tarihi: 28/12/2018).
• PERTUSI, A., Constantino Porphyrogenito: De Thematibus, Biblioteca Apostolica Vaticana, Roma 1952.
• PRICE, Richard-GADDIS, Michael (çev.), The Acts of the Council of Chalcedon, General Introduction Documents before the Council, Session I, Liverpool University Press, Liverpool 2005.
• RAMSAY, William Mitchell, The Geography of Asia Minor, John Murray, Londra 1890.
• SARADI-MENDELOVICI, Helen, “Christian Attitudes toward Pagan Monuments in Late Antiquity and their Legacy in Later Byzantine Centuries”, Dumbarton Oaks Papers 44, Dumbarton Oaks, Washington, D.C., Harvard University Press, Cambridge, MA 1990, pp. 47-61.
• SEVİN, Veli, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2001.
• SEECK, Otto, “Notitia Dignitatum in Partibus Orientis”, Notitia Dignitatum, accedunt Notitia urbis Constantinopolitanae et Latercula provinciarum, repr. Frankfurt, Berlin 1876, pp. 1-103.
• SPEIDEL, Michael, “Catafractarii clibanarii and the rise of the later Roman mailed cavalry. A gravestone from Claudiopolis in Bithynia”, Epigraphica Anatolica, Zeitschrift für Epigraphik und historische Geographie Anatoliens, S: 4, Bonn 1984, pp. 151-156.
• SWAN, Vivien G., “Dichin (Bulgaria): the destruction deposits and the dating of Black Sea amphorae in the fifth and sixth Centuries A.D.”, Patabs I. Production and Trade of Amphorae in the Black Sea, Varia Anatolica 21, Actes de la Table Ronde internationale de Batoumi et Trabzon, 27-29 avril 2006, Institut Français d'Études Anatoliennes-Georges Dumézil, İstanbul 2010, pp. 107-118.
• ŠANDROVSKAJA, Valentina S., “Die Funde der Byzantinischen Bleisiegel in Sudak”, Studies in Byzantine Sigillography, S: 3, Berlin 1993, pp. 85-98.
• TEALL, John L., “The Grain Supply of the Byzantine Empire, 330-1025”, Dumbarton Oaks Papers 13, Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University, Washington 1959, pp. 87-139.
• THURSTON, H., “Stylites (Pillar Saints)”, The Catholic Encyclopedia, Robert Appleton Company, New York 1912. şurada: <http://www.newadvent.org/cathen/ 14317b.htm>(erişim tarihi: 02.03.2019).
• TREADGOLD, Warren T., A History of the Byzantine State and Society, Stanford University Press, Stanford, CA 1997.
• TREADGOLD, Warren T., The Middle Byzantine Historians, Palgrave Macmillan, New York 2013.
• VERMEULEN, Frank, “Conclusions”, Excavations in Pessinus: The So-Called Acropolis. From Hellenistic and Roman Cemetery to Byzantine Castle, Archaeological Reports, Ghent University 1, Ed. J. Devreker-H.Thoen-F. Vermeulen, Academia Press, Ghent 2003, pp. 382-386.
• VNUKOV, Sergey I͡u., “Overseas Trade in the Black Sea Region and the Formation of the Pontic Market from the First Century bce to the Third Century ce”, The Northern Black Sea in Antiquity, Ed. Valeriya Kozlovskaya, Cambridge University Press, Cambridge 2017, pp. 100-138.
• VROOM, Joanita, “Ceramics”, The archaeology of Byzantine Anatolia: from the end of late antiquity until the coming of the Turks, Ed. Philipp Niewöhner, Oxford University Press, New York 2017, pp. 176-193.
• VRYONIS, Speros Jr., The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh through the Fifteenth Century, Publications of the Center for Medieval and Renaissance Studies, University of California Press, Berkeley, Los Angeles 1971.
• WARD, John H., “The Notitia Dignitatum”, Latomus, S: 33, C: 2, Leuven 1974, pp. 397-434.
• WESCH-KLEIN, Gabriele, “Der Laterculus des Polemius Silvius: Überlegungen zu Datierung, Zuverlässigkeit undhistorischem Aussagewert einer spätantiken Quelle”, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, S: 51, C: 1, Stuttgart 2002, pp. 57-88.
• WILTSCH, Johann Elieser Theodor, Handbook of the Geography and Statistics of the Church, (Almanca’dan çeviren John Leitch), C: 1, Bosworth and Harrison, Londra 1859.
• YALMAN, Bedri, “Bolu Hisartepe Kazısında Bulunan Tapınak Kalıntısı”, Kongreye Sunulan Bildiriler, IX. Türk Tarih Kongresi, 21-25 Eylül 1981, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1986, C: 1, ss. 435-450.
• YILDIRIM, Şahin, “Tios-Tieion: Söylenecek Çok Önemli Bir Şeyi Olmayan Kent”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C: 7, S: 14, Edirne 2017, ss. 206-242. YILDIRIM, Şahin, “Tios-Tieion 2016 Yılı Kazı, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 39. Kazı Sonuçları Toplantısı, 22-26 Mayıs 2017, Bursa, Ed. A. Özme, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 178/2, Kültür Varlikları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 3551/2, Ankara 2018, C: 3, ss. 147-169.
• YILDIRIM, Serkal Y.-GÜR, Durmuş, “Safranbolu’daki Roma ve Bizans Kalıntıları Üzerine Düşünceler”, Kesit Akademi Dergisi/The Journal of Kesit Academy, S: 6, Elazığ 2016, ss. 210-241.
• ZEYREK, Turgut Hacı-BARAN-ÇELİK, Gülbahar, Prusias ad Hypium (Kieros) Anadolu’nun Kuzeybatısında Antik Bir Kent (Konuralp/Üskübü), Ege Yayınları, İstanbul 2005.