ONE OF FIRST WOMEN FACES IN TURKISH PRESS HISTORY: SABIHA ZEKERIYA SERTEL

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 27, 261 - 278, 15.10.2019

Emine Bilgehan Türk

https://doi.org/10.18220/kid.633244

Cited By: 1

Öz

Born in Salonika in 1895, Sabiha Sertel is the first
woman to adopt journalism as a profession. Sertels, a press family, were among
the starters of many journals such as Yeni Felsefe, Büyük Mecmua, Resimli Hafta, Resimli
Ay, Sevimli Ay, Sevimli Mecmua, Yarım Ay and Tan.
They owned these newspapers and journals between the years 1938-1945 as one of
the significant shareholders in the Turkish press. Sabiha Zekeriya worked
almost for all these journals and magazines. She contributed to the newspaper
Tan, writing both by name and nickname. Moreover, she took charge of the
administration of the magazines during the years of her husband’s imprisonment.
She wrote mostly on women's education, social rights, marriage and problems on
marriage. Her articles were signed with the names Sabiha Sertel or Cici Anne. In
the magazines there also appeared stories about women and their problems, where
Sabiha Sertel used her nickname Münîre Handan. In this study, the biography of
Sabiha Zekeriya Sertel, one of the significant female authors and journalists
in the history of Turkish press, is reviewed starting from Salonika and ending
in Baku, and her professional life as well as her ideas and solutions to the
women question were discussed. She was important because she represented real
women problems in fiction. The study examines and discusses Sabiha Sertel as
author, activist, businesswoman and thinker

Anahtar Kelimeler

Sabiha Zekeriya Sertel, Biography, Woman, Journal, Story, Novel.

TÜRK BASIN TARİHİNİN İLK KADIN YÜZLERİNDEN: SABİHA ZEKERİYA SERTEL

Öz

1895’te Selanik’te doğan Sabiha Sertel, gazeteciliği
meslek olarak edinen ilk kadın yazarlardandır. Bir basın ailesi olan Serteller,
Yeni Felsefe, Büyük Mecmua, Resimli Hafta, Resimli Ay, Sevimli Ay, Sevimli
Mecmua, Yarım Ay gibi birçok derginin, 1938- 1945 yılları arasında da Tan
gazetesinin Türk basın hayatında yer almalarına vesile olmuşlardır. Sabiha
Zekeriya Yeni Felsefe dışındaki bütün dergilerde ve Tan gazetesinde yazar
olarak hem kendi adıyla hem de müstearlarıyla yer almış, eşinin mahkûmiyet
yıllarında da dergilerin basın faaliyetlerini üstlenmiştir.

Dergi yazılarında daha çok kadın eğitimi, sosyal haklar,
evlilik ve evliliğe dair problemler gibi konularda görüşlerini “Sabiha Sertel
ve Cici Anne” imzasıyla yazmıştır. Dergilerde “Münîre Handan” müstearıyla da
Sabiha Sertel’in kadın ve problemlerini konu edinen hikâyeleri yer alır.

Bu çalışmada Türk basın tarihinin kadın imzalarından Sabiha Zekeriya
Sertel’in Selanik’te başlayıp Bakü’de sonlanan biyografisi, Türk basın
tarihinde yer alışı, yazılarında kadın sorunlarına getirdiği tespit ve çözüm
yolları ele alınacak, hikâyelerinde kadın problemlerini hayattan kurguya
taşıyışı ve bu konudaki tespitleri değerlendirilmeye çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Sabiha Zekeriya Sertel, Biyografi, Kadın, Dergi, Hikâye

Kaynakça

• BELGE, Murat, “Nazım Hikmet ve Sabiha Sertel’den Hint Masalları”, Kitaplık, 67, 2003, ss.36- 45.
• BİÇER, Ertuna Burcu, Erken Cumhuriyet Dönemi Aydını Sabiha Zekeriya Sertel’in Fikir Yazılarında Modernleşme Bağlamında Kadın, Toplum ve Siyaset, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul 2008.
• CİCİ ANNE, “İzdivacın On Şartı”, Resimli Hafta, Y. 1, nr. 5 (2 Teşrinievvel 1340/ 2 Ekim 1924), s. 2.
• CİCİ ANNE, “İzdivacın On Şartı”, Resimli Hafta, Y. 1, nr. 6 (9 Teşrinievvel 1340 / 9 Ekim 1924), s. 2.
• MÜNİRE HANDAN, “Kadınlar Her İstediklerini Yapabilir mi?”, Sevimli Ay, S: 3, nr. 3 (Mayıs 1926), s. 26-30.
• MÜNİRE HANDAN, “Kadınlar Kıskanmak mı Kıskanılmak mı İsterler?”, Sevimli Ay, S: 3, nr. 2 (Nisan 1926), s. 26-31.
• İSKİT, Server Rifat, Türkiye’de Neşriyat Hareketleri Tarihine Bir Bakış, Devlet Basımevi, İstanbul 1939.
• ERDURAN, Refik, Sabiha, Remzi Kitabevi, İstanbul 2004.
• MERİÇ, Cemil, Kırk Ambar II, İletişim Yayınları, İstanbul 2014.
• SERTEL, Sabiha, Çitra Roy ile Babası, Tan Matbaası, İstanbul 1936.
• SERTEL, Sabiha, Roman Gibi, Belge Yayınları, İstanbul 1987.
• SERTEL, Sabiha, Tevfik Fikret İzahlı Şiirler, Narodna Prosveta, Sofya 1968.
• SERTEL, Sabiha, İlericilik Gericilik Kavgasında Tevfik Fikret, Çağdaş Yayınları, İstanbul 1996.
• SERTEL, Yıldız, Annem Sabiha Sertel Kimdi Neler Yazdı, YKY, İstanbul 1994.
• SERTEL, Yıldız, Ardımdaki Yıllar, İletişim, İstanbul 1990.
• SERTEL, Yıldız, Babam Gazeteci Zekeriya Sertel Susmayan Adam, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul 2002.
• TOPRAK, Zafer, “Sabiha ‘Zekeriya’ Sertel ve Türk Feminizmi”, Toplumsal Tarih, 1998, ss.7-14.
• TOPUZ, Hıfzı, II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul 2003.
• TÜRK, Emine Bilgehan, Zekeriya Sertel’in Dergiciliği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum 2005.
• “Sevimli Mecmuayı Niçin Çıkarıyoruz”, Sevimli Mecmua, C: 1 nr. 1 (Kânûn-i sânî 1341/ 1 Ocak 1925), s. 1.
• “Hindistan’ın Büyük Mürşidi ve Milliyetperveri Gandi ile Bir Mülakat”, Resimli Ay, C: 5, nr. 51-3 (Mayıs 1928), s. 13-15.
• Hindistan’ın Yeni Peygamberi”, Resimli Ay, Sene. 1, nr. 11 (Kânûn-i evvel 1340/ Aralık 1924), s. 2-5.
• “Meşhur Gandi Bir Kahraman mıdır? Yoksa Bir Hain mi?”, Resimli Ay, Y. 7, S: 5 (Temmuz 1930), ss. 22-24.
• “Dönmelik”, Hayat Ansiklopedisi, s. 322.