KENDİ KAYNAKLARINDA YAKINDOĞU MUAVENET HEYETİ’NİN KAFKASYA BÖLGESİNDEKİ FAALİYETLERİ (1919-1920)

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 31, 41 - 78, 01.11.2021

Gülbadi Alan Tekin Aycan

https://doi.org/10.18220/kid.1017355

Öz

ABD Kongresi’nin 1915 yılında aldığı karar doğrultusunda Amerikan Board ve Presbyterian Board misyoner örgütlerine ait üç komitenin birleştirilmesiyle kurulan Yakın Doğu Muavenet Heyeti, faaliyetlerini başta Ermeniler olmak üzere Yakın Doğu ve civar bölgelerinde yurtlarından edilen tüm halklara yardım etmeyi amacı çerçevesinde belirlemiş bir örgüttür. Örgütün bu amaç doğrultusunda çalışmalarda bulunduğu bölgelerden biri de Osmanlı topraklarından göçen mülteci Ermenilerin en yoğun olduğu Kafkasya bölgesidir. Burada ise Yakın Doğu Muavenet Heyeti’nin faaliyetleri 1919 yılından itibaren en çok mültecinin bulunduğu Erivan merkezli Ermenistan topraklarında yoğunlaşmıştır. Heyet, yardım faaliyetlerini Ermeni mültecilerin beslenme, barınma ve sağlık ile birlikte giyim-kuşam, eğitim-öğretim, istihdam gibi ihtiyaçlarını da karşılamak üzere organize etmiştir. Bu çalışmada Yakın Doğu Muavenet Heyeti’nin kendi yayın organlarında yer alan veriler üzerinden Kafkasya’da Ermeni mültecilere yaptığı yardım çalışmaları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Yakın Doğu Muavenet Heyeti, Kafkasya, Ermeni, tehcir, Amerikan Board

ACTIVITIES OF THE NEAR EAST RELIEF COMMITTEE IN THE CAUCASUS REGION IN ITS OWN RESOURCES

Öz

The Near East Relief Committee, which was established by the merger of three committees of the American Board and Presbyterian Board missionary organisations in line with the decision taken by the US Congress in 1915. It is an organisation that held activities within the framework of helping the peoples displaced from their homes, especially the Armenians, in the Near East and its surrounding regions. One of the regions where the organisation works for this purpose is the Caucasus region, where the refugee Armenians who migrated from the Ottoman lands are the most concentrated. The activities of the Near East Relief Committee were concentrated on the territory of Armenia, at the centre of which was Yerevan. Most of the refugees had been located here since 1919. The humanitarian aid and social support provided by the delegation covered essential needs of the Armenian refugees, such as nutrition, clothing, shelter, health service, education and employment.

Anahtar Kelimeler

The Near East Relief Committee, Caucasus, Armenian, relocation, American Board

Kaynakça

• Yakın Doğu Muavenet Heyeti Kaynakları (www.dlir.org/) American Board - Near East Relief, The ACORNE (VOL.I) ABA132C0101003
• ABA132C0101007E01-ABA132C0101007E02
• ABA132C0102002
• ABA132C0102004
• ABA132C0102006
• ABA132C0103003
• ABA132C0103006
• ABA132C0103008
• ABA132C0106001
• ABA132C0106002
• ABA132C0106006
• ABA132C0107007
• ABA132C0108001
• ABA132C0108004
• ABA132C0109005
• ABA132C0110003
• ABA132C0111001
• ABA132C0114003
• ABA132C0115004
• ABA132C0115007
• ABA132C0117001
• ABA132C0118003
• ABA132C0118004
• ABA132C0121001
• ABA132C0121003-ABA132C0121004
• ABA132C0121004
• ABA132C0125001
• ABA132C0129001
• ABA132C0129005
• American Board - Near East Relief, The ACORNE and Near East Relief (VOL.II) ABA132C0201003
• ABA132C0202001
• ABA132C0202004
• ABA132C0203001
• ABA132C0208004
• ABA132C0209003
• ABA132C0213004
• ABA132C0214004
• ABA132C0217004
• ABA132C0219001
• ABA132C0220004
• ABA132C0223003
• ABA132C0226004
• ABA132C0227004
• ABA132C0228002
• ABA132C0229003
• ABA132C0236004
• ABA132C0238002
• ABA132C0243004
• ABA132C0244002
• ABA132C0244003
• ABA132C0244004
• ABA132C0245002
• ABA132C0245004
• ABA132C0246004
• ABA132C0250004
• 1.3. American Board - Near East Relief, Near East Relief (VOL.III) ABA132C0301001
• ABA132C0301001-ABA132C0301002
• ABA132C0302003-ABA132C0302004
• ABA132C037002A09
• ABA132C037002A10
• ABA132C037002A11
• ABA132C037014A03
• American Board - Near East Relief, Hand Book, Near East Relief ABA132C0203001
• ABA132C027001
• ABA132C027004
• ABA132C027007
• ABA132C027016
• ABA132C027017
• ALAN, Gülbadi, “1915 Ermeni Zorunlu Göçünde Yakındoğu Muavenet Heyeti’nin (Near East Relief Committee-NER) Çalışmaları”, Geçmişten Günümüze Göç – I, Ed. Osman Köse, Samsun 2017, ss. 661-681
• ALAN, Gülbadi, “Yakın Doğu Muavenet Heyeti’nin (Near East Relief Committee – NER) 1919 Sonrası Beyrut (Suriye-Halep) Bölgesi’ndeki Faaliyetleri”, Tarih ve Toplum Araştırmaları, Ed. Kazım Kartal, ss. 1-39.
• ALAN, Gülbadi, Osmanlı İmparatorluğu’nda Amerikan Protestan Okulları, TTK Yayınları, Ankara 2015.
• BARTON, James Levi, Story of Near East Relief (1915-1930), MacMillan Company, New York 1930.
• BRODSKİ, Y., “The Near East Foundation Records at the Rockefeller Archive Center”, 2012, https://rockarch.issuelab.org/ (Son erişim tarihi: 2 Mayıs 2021).
• BRODSKİ, Yehonathan, The Near East Foundation Records at the Rockefeller Archive Center, Yehonathan Brodski, The Near East Foundation Records at the Rockefeller Archive Center, rockarch.org/publications/resrep/ brodski.pdf (02.05.2021).
• CANLI, M., “Milli Mücadele Döneminde Amerikan Şark-ı Karib Muavenet Cemiyeti’nin Anadolu’daki Bazı Faaliyetleri,” Askeri Tarih Bülteni, S: 38, 1995, ss. 42-49.
• GENCER, Fatih, Ermeni Soykırım Tezinin Oluşum Sürecinde Amerikan Yakın Doğu Yardım Komitesi, Alternatif Yayınları, İstanbul 2006.
• JİNKS, R., “Near East Relief and the Rescue of "Absorbed" Armenian Women, 1915-21”, 2013, / (Son erişim tarihi: 2 Mayıs 2021).
• JOHNSON, Brian, “Americans Investigating Anatolia, the 1919 Field Notes of Emory Niles and Arthur Sutherland”,
• http://courses.washington.edu/otap/archive/data/arch_20c/niles_suthr/Americans_Investigating_Anatolia_Final_to_OTAP_rev_1.pdf
• KOCABAŞOĞLU, Uygur, Kendi Belgeleriyle Anadolu’daki Amerika (19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları), Arba Yayınları, İstanbul 1989; Alan, Amerikan Protestan Okulları, Ankara 2015.
• LİMBERG, M., “A Full Round of Life for All: Transforming Near East Relief into the Near East Foundation”, 2013, https://rockarch.issuelab.org/ (Son erişim tarihi: 9 Mayıs 2021).
• MİGLİO, S., “America's Sacred Duty: Near East Relief and the Armenian Crisis, 1915-1930”, 2009, https://rockarch.issuelab.org/ (Son erişim tarihi: 2 Mayıs 2021).
• RODOGNO D. – GAUTHİER, S., “The Near East Relief's Caucasus Branch Operation (1919-1920)”, 2011, https://rockarch.issuelab.org/ (Son erişim tarihi: 2 Mayıs 2021)
• ŞİMŞEK, M., “Yakındoğu Yardım Heyeti’nin Birinci Dünya Savaşı Sonrasında Ermeni Yetimleri Suriye’ye Nakli Meselesi”, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C: 9, S:17, 2019, ss. 1-12.
• The New Near East, Published by the Near East Relief, New York 1920, s. 11.
• TUĞRUL, A., “Amerikan Yakın Doğu Yardım Heyeti’nin İzmit’teki Faaliyetleri, 1919-1922 (Sağlık, Yetimhane ve Diğer Yardım Faaliyetleri)”, Avrasya İncelemeleri Dergisi, C: 7, 2018, ss. 240-266.