A Qualitative Research on Teaching Different Interpretations in Islamic Thought (Sects) in Religious Education According to RCMK Teachers

Year 2024, Volume: 7 Issue: 1, 1 - 36, 15.06.2024

Fatih Çakmak

https://doi.org/10.52637/kiid.1436281

Abstract

The history of religions reveals the existence of some form of sectarianization in all major religions. Sect is the manifestation of religion in society, which has a social character that includes different understandings and practices. This rule also applies to the Islamic religion. Accordingly, there are differentiations in many areas such as belief, worship, understanding and lifestyle in Islamic societies. Political, social, economic, historical, cultural, geographical, etc. reasons have been effective in these differentiations. In addition, these differentiations are an important reason for some problems in Muslim societies in the past and today. At this point, we can express the main problem as the sect replacing religion and identifying it with religion. However, sects are human formations. They emerged as a result of differentiations in the understanding of religion. No sect can be identified with religion. Religious Culture and Moral Knowledge (RCMK) course is a compulsory course taken by all individuals in our country. Considering the life of the individual and society, it is an important tool for religious education and teaching. Accordingly, the RCMK course must meet the religious education needs of the individual and the society. One of the important tools that can meet the needs for understanding the sect phenomenon and the subject correctly is the RCMK course. In this framework, in the Religious Culture and Moral Knowledge course, the teaching of different interpretations (sects) in Islamic thought is taught in the 5th unit of the 7th grade of secondary schools under the title "Interpretations in Islamic Thought" and in the 5th unit of the 10th grade of high schools (secondary education) under the title "Theological, Political and Fiqhi Interpretations in Islamic Thought". The subject of this research has been determined as the examination of sectarian teaching in terms of teachers' opinions in the sense of different interpretations of Islamic thought in RMCK courses. In this context, the aim of the research is to determine and evaluate teachers' opinions on teaching sects in RCMK courses. In accordance with this purpose, the opinions of RCMK teachers were determined and evaluated in terms of factors affecting students' perceptions of the sect subject, the impact of the course on students' sect perceptions, the adequacy of textbooks on teaching sects, the points that teachers have the most difficulty in teaching sects and elements that should be considered in teaching sects. Qualitative method and phenomenological design was used in the research. The data of the research was obtained through a semi-structured interview form. Content analysis method was used to analyze the data. The data obtained from the teachers were coded, the codes obtained were divided into themes and categories, interpreted and presented to the reader. The results of this research, which uses a qualitative pattern and phenomenological method, cannot be generalized; the findings are the interpretation of the researcher and are limited to this study. According to the research findings, the following results were obtained: According to the participants, factors affecting students' perception of sects are family, environment, different practices, perception of religion, lack of knowledge and RCMK lessons were determined as themes. According to the participants, the effect of RCMK courses on the perception of sect was evaluated in two dimensions. First, the themes of the participants who said that the course positively affects the perception of sect were; determined as providing an understanding of the reason for the existence of the sect, increasing knowledge, and correcting erroneous and missing information. Secondly; Themes of the participants who said that the course negatively affects the perception of the sect; were determined as ineffective because it cannot touch the students, ineffective due to lack of knowledge, and ineffective because the program / curriculum is based on a single sect. The participants' opinions about the adequacy of textbooks in teaching sects were collected in 3 themes. The majority of the participants (21 teachers) think that textbooks are not sufficient in teaching the subject. 4 teachers state that the textbooks are partially sufficient. 5 of the participants think that the textbooks are sufficient in the teaching of the subject. The issues that the participants had difficulty in teaching the sect were grouped into 5 themes. These themes are inadequate explanation of the differences of opinion between sects, inability to overcome students' lack of knowledge, prejudices about the subject, inability to fully reveal the reason for the existence of the sect and perception of the sect as a religion.

Keywords

Religious Education, Religious Culture and Ethics Course, Sect, Sect Teaching, Teacher Opinions

DKAB Öğretmenlerine Göre Din Öğretiminde İslam Düşüncesinde Farklı Yorumlar (Mezhep) Öğretimi Üzerine Nitel Bir Araştırma

Abstract

Dinler tarihi bütün büyük dinlerde bir tür mezhepleşme olgusunun varlığını ortaya koymaktadır. Mezhep, farklı anlayış ve uygulamaları içeren sosyal bir karaktere sahip olan dinin toplumdaki tezahürüdür. Bu kural İslâm dini için de geçerlidir. Buna göre İslam toplumlarında inanç, ibadet, anlayış ve yaşam biçimi gibi birçok alanda farklılaşmalar söz konusudur. Bu farklılaşmalarda siyasi, içtimai, iktisadi, tarihî, kültürel coğrafi vb. sebepler etkili olmuştur. Ayrıca bu farklılaşmalar, geçmişte ve bugün Müslüman toplumlar içerisinde bazı sorunların yaşanmasında önemli bir sebeptir. Bu noktada asıl sorunu mezhebin dinin yerine konması, dinle özdeşleştirilmesi olarak ifade edebiliriz. Hâlbuki mezhepler beşerî oluşumlardır. Din anlayışındaki farklılaşmaların kurumlaşması sonucu ortaya çıkmışlardır. Hiçbir mezhep dinle özdeşleştirilemez. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) dersi ülkemizde tüm bireylerin zorunlu olarak aldığı bir derstir. Birey ve toplum hayatı düşünüldüğünde din eğitimi ve öğretiminin gerçekleştiği önemli bir araçtır. Buna göre DKAB dersi bireyin ve toplumun din eğitimi ihtiyacını karşılamak zorundadır. Mezhep olgusu ve konuyu doğru anlamaya dair ihtiyaçların da karşılanabileceği önemli araçlardan birisi DKAB dersleridir. Bu çerçevede Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde, İslam düşüncesinde farklı yorumlar (Mezhep) öğretimi, ortaokulların 7. Sınıfların 5. ünitelerinde “İslam Düşüncesinde Yorumlar” başlığıyla, liselerde (ortaöğretim) 10. Sınıfların 5. Ünitesinde “İslam Düşüncesinde İtikadi, Siyasi ve Fıkhi Yorumlar” başlığıyla işlenmektedir. İşte bu araştırmanın konusu DKAB derslerinde İslam düşüncesinde farklı yorumlar anlamında mezhep öğretiminin öğretmen görüşleri açısından incelenmesi olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede araştırmanın amacı DKAB derslerinde mezhep öğretimine yönelik öğretmen görüşlerini belirlemek ve değerlendirmektir. Bu amaca uygun olarak DKAB öğretmenlerinin görüşleri; öğrencilerin mezhep konusuna yönelik algılarını etkileyen faktörler, dersin öğrencilerin mezhep algıları üzerindeki etkisi, mezhep öğretimi konusunda ders kitaplarının yeterliliği, öğretmenlerin mezhep öğretiminde en çok zorlandıkları noktalar ve mezhep öğretiminde dikkat edilmesi gereken unsurlar açısından tespit edilerek değerlendirilmiştir. Araştırmada nitel yöntem, fenomenolojik desen kullanılmıştır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla elde edilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Öğretmenlerden elde edilen veriler kodlanmış, elde edilen kodlar temalara ve kategorilere ayrılarak yorumlanarak okuyucuya sunulmuştur. Nitel yöntem ve fenomenolojik desen kullanan bu araştırmanın sonuçları genellenemez, bulgular araştırmacının yorumudur ve bu çalışmayla sınırlıdır. Araştırma bulgularına göre şu sonuçlar elde edilmiştir: Katılımcılara göre öğrencilerin mezhep algısını etkileyen faktörler; aile, çevre, farklı uygulamalar, din algısı, bilgi eksikliği ve DKAB dersleri temaları olarak belirlenmiştir. Katılımcılara göre DKAB derslerinin mezhep algısına etkisi iki boyutta değerlendirilmiştir. Birincisi, ders mezhep algısını olumlu etkiler diyen katılımcılara ait temalar; mezhebin varlık sebebini anlamayı sağlama, bilgi artışı sağlama, hatalı eksik bilgiyi düzeltme olarak belirlenmiştir. İkincisi; ders mezhep algısını olumsuz etkiler diyen katılımcılara ait temalar; öğrencilere dokunamadığı için etkisiz, bilgi eksikliği nedeniyle etkisiz, program / müfredat tek mezhebe dayalı olduğu için etkisiz olarak belirlenmiştir. Katılımcıların mezhep öğretiminde ders kitaplarının yeterliliğiyle ilgili görüşleri 3 temada toplanmıştır. Katılımcıların büyük çoğunluğu (21 öğretmen) ders kitaplarının konunun işlenişinde yeterli olmadığını düşünmektedir. 4 öğretmen de kısmen yeterli olduğunu belirtmiştir. Katılımcılardan 5’i ders kitaplarının konunun işlenişinde yeterli olduğunu düşünmektedir. Katılımcıların mezhep öğretiminde zorlandıkları konular 5 temada toplanmıştır. Bunlar, mezhepler arası görüş farklılıklarının yeterince açıklanamaması, öğrencilerin bilgi eksikliğinin giderilememesi, konuya dair önyargılar, mezhebin varlık sebebini tam olarak ortaya koyamama, mezhebin din olarak algılanması temalarıdır. Katılımcıların mezhep öğretiminde dikkat edilmesi gereken unsurlarla ilgili görüşleri 4 temada toplanmıştır. Bunlar; mezhebin düşünce zenginliği oluşu ve bu çeşitlilikte her türlü görüşe yönelik saygılı tutum ve davranış sergileme, din ve mezhep farkını gözetme, dışlayıcı tutum ve davranışlardan kaçınma, hak mezheple batıl mezhep arasındaki farkı gözetme temalarıdır.

Keywords

Din eğitimi, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi, Mezhep, Mezhep öğretimi, Öğretmen Görüşleri

References

• Adıyaman, Büşra. Ortaokul Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinde İbadet Konularının Öğretiminde Mezhepler Üstü Yaklaşımın Ders Kitaplarına Yansıması. Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Akbulut, Ahmet. Sahabe Dönemi İktidar Kavgası. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
• Akyol, İsmail. İmam Hatip Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Mezhep Algısı: Şırnak Örneği. Şırnak: Şırnak Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Albayrak, Halis. “Kur’an’ın Anlaşılmasında Yöntem”. Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar. ed. H. Hüseyin Dilaver vd. 21-35. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2000.
• Altınışık, Remzi vd. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Kitabevi Yayınları, 2004.
• Aritoteles. Ruh Üzerine. çev. Ömer Aygün – Y. Gurur Sev. İstanbul: Pinhan Yayıncılık. 2019.
• Arslan, Âdem. “Fıkıh Mezheplerinin Oluşumuna Etki Eden Saiklere Bütüncül Bir Yaklaşım”. Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi 5/2 (2021), 514-545. https://doi.org/10.32711/tiad.1009323
• Aslan, A. Kadir. “Eğitimin Toplumsal Temelleri”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5 (2001), 16-30.
• Arslan, Erdal. “Nitel Araştırmalarda Geçerlilik ve Güvenilirlik”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 51/1 (2022), 395-407. https://doi.org/10.30794/pausbed.1116878
• Arslan, Mustafa Cüneyt – Özdemir, Murat “Öğretmen Liderliğine İlişkin Öğretmen Görüşleri”. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 4/ 2 (2015), 190-207.
• Ay, Mehmet Emin. Ailede ve Okulda İdeal Din Eğitimi. İstanbul: Düşünce Kitabevi Yayınları, 2006.
• Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi. Ankara: Selçuk Yayınları, 6. Baskı, 1997.
• el-Bağdâdî, Ebu Mansur Abdulkaahir. Mezhepler Arasındaki Farklar. çev. Ethem Ruhi Fığlalı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
• Bağlıoğlu, Ahmet. “Mezhep Çatışmaları Karşısında Bütünleştirici Yaklaşım ve Çözüm Önerileri”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 16/1 (2023), 220-255. https://doi.org/10.18403/emakalat.1279455
• Bağlıoğlu, Ahmet. “Temel Hak ve Özgürlükler Bağlamında Mezhepsel Çoğulculuk”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/1 (2010), 127-138.
• Balcı, İsrafil. “Peygamber Sonrası Hayata İntibak ve İslâm Toplumunda Yaşanan Süreç”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 6/4 (2006), 53-75.
• Balcı, Ali. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem Akdemi Yayıncılık, 2001.
• Batar, Yusuf. “Örgün Din Eğitiminde “Öteki” Problemi”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 16 (2023), 45-78. https://doi.org/10.53112/tudear.1361099
• Bilgin, Beyza. Türkiye’de Din Eğitimi ve Liselerde Din Dersleri. Ankara: Emel Matbaacılık, 1980.
• Bilgin, Beyza. Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1988.
• Bilgin, Beyza. “Mezhepler ve Dinler Arası Eğitim ve İşbirliği”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39/1 (1999), 1-25. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000830
• Bozkuş, Metin. “İslâm Mezhepleri Tarihi Açısından Dini Düşüncenin Geçirdiği Evreler”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (2002), 195-208.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiʻu’s-sahîh. thk. Şuayb el-Arnaût - Âdil Mürşid. 5 Cilt. Beyrut: er-Risâletü’l-âlemiyye, 1436/2011.
• Büyükkara, Mehmet Ali. “Mezhep ve Mezhepçilik”. İlahiyat Akademi Dergisi 5 (2017), 1–10.
• Celkan, Hikmet. Eğitim ve Toplum, Eğitim Sosyolojisi. ed. M. Çağatay Özdemir. 40-68. Ankara: Pegem Akademi, 2014.
• Cevizci, Ahmet. “Bilgi”, Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2000.
• Creswell, John W. Araştırma Deseni. çev. Selçuk Beşir Demir. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları, 3. Baskı, 2017.
• Çalık, Temel – Sezgin, Ferudun. “Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Eğitim”. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi 13/1 (2005), 55-66.
• Çatak, Bilge Deniz. “Mezhep Farklılıklarının Evli Çiftlerin İlişkileri Üzerindeki Etkileri: Berlin-İstanbul Örneği”. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 5/2 (2015), 179-201. https://doi.org/10.13114/MJH.2015214566
• Çınar, Bayram. “İslam Geleneğinde Mezhepleşme Algısı ve Mezhep Olgusu”. Artvin Çoruh Üniversitesi İlahiyat Araştırmaları Dergisi 4/2 (2020), 43-70.
• Demir, Halis. “Hanefi Mezhebinde Hilaf Literatürü”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/2 (2015), 111-146. https://doi.org/10.18505/cuifd.57731
• Diler, Ramazan. “Ailede Din Eğitimi”. Din Eğitimi ed. Hasan Dam. 169-194. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2018.
• Dodurgalı, Abdurrahman. Ailede Çocuğun Din Eğitimi. İstanbul: İFAV Yayınları, 1996.
• Doğan, Pınar Usta. Din Öğretimi Modelleri ve Mezhepler Üstü Bir Program Tasarımının Nitelikleri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Durhan, Gülümser. “Mantıksal Akıl Yürütmede Önyargı ve Yanılgılar”. Mantık Araştırmaları Dergisi 4/8 (2022), 6-23.
• Durmuş, Ali. İslam Tarihinde İlk Dönem Mezhepleşmeye Etki Eden İhtilaflar ve Kemaleddin Şükrü’nün İslam Tarihinde Nifak: Ali Eserine Göre Hz. Ali Dönemindeki Problemlerin Mezheplerin Oluşumundaki Rolü. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Eliade, Mircea. Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi. çev. Ali Berktay. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2003.
• Erdoğan, Mehmet. Vahiy-Akıl Dengesi Açısından Sünnet. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1996.
• Erdoğan, Mehtap – Vatandaş, Celalettin. “Bireysel ve Toplumsal Dışlanma Pratiği: Önyargı ve Ayrımcılık”. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi (JOHASS) 3/1 (2020), 474-485.
• Evkuran, Mehmet. “Çağdaş İslam Düşüncesinde Mezhep Krizi; Mezheplerin Dinsel/Teolojik Meşruiyeti ve Sosyolojik Anlamı Üzerine”. Kelam Araştırmaları Dergisi 13/2 (2015), 615-633. https://doi.org/10.18317/kader.00134
• Fığlalı, Ethem Ruhi. Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri. Ankara: Selçuk Yayınları, 8. Baskı, 1996.
• Fidan, Nurettin – Erden, Münire. Eğitime Giriş. Ankara: Feryal Matbaacılık, 1991.
• Freyer, Hans. Din Sosyolojisi. çev. Turgut Kalpsüz. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1964.
• Gümrükçüoğlu, Süleyman. “Çocuğun Din Eğitiminde Ailenin Rolü”. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi 3/1 (2017), 39-60. https://doi.org/10.21798/kadem.2017130141
• Hizmetli, Sabri. “İtikâdî İslam Mezheplerinin Doğuşuna İctimâî Hadiselerin Tesirleri Üzerine Bir Deneme”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26/1-4 (1983), 653-680. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000244
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem. Günümüzde İnsan ve İnsanlar Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim Yayınları, 2010.
• Kılıç, Ayten Kaya – Uğur, Sinem Burcu. “Kurum Bakımında Yetişmiş Kişilerde Damgalanma”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 48 (2022), 221-242. https://doi.org/10.21497/sefad.1218447
• Köse, Ali. “XXI. Yüzyıl Türkiye’sinde Gelenekle Modernite Arasında Din Algıları ve Dindarlık Formları: Sosyolojik Bir Bakış”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 49 (2015), 5-27. https://doi.org/10.15370/muifd.28848
• Köse, Saffet. “Mezhep Görüşleriyle İlgili Farklı Nakiller”. İslami Sosyal Bilimler Dergisi 3/1 (1995), 101-128.
• Köylü, Mustafa. “Ailede Din Eğitimi”. Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü – Nurullah Altaş. 309-348. İstanbul: Ensar Yayınları, 3. Baskı, 2014.
• Kubat, Mehmet. “İslâm Mezhepleri Tarihi Öğretimi Açısından İmam-Hatip Lisesi Müfredatının Değerlendirilmesi”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 12/2 (2019), 212-255. https://doi.org/10.18403/emakalat.580402
• Kurt, Abdurrahman. “Sosyolojik Din Tanımları ve Dine Teolojik Bakış Sorunu”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/ 2 (2008), 73-93.
• Kutlu, Sönmez. Mezhepler Tarihine Giriş. İstanbul: Dem Yayınları, 2008.
• Kutlu, Sönmez. “Din Öğretiminde Yeni Yöntem Arayışları Uluslararası Sempozyumu”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43/1 (2002), 301-322. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000077
• Merriam, Sharan B. Nitel Araştırma. çev. Selahattin Turan vd. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2018.
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4-8. Sınıflar) Öğretim Programı”. Erişim 10 Mayıs 2024. https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_02/25182918_DKAB_4-8_9-12_Ogretim_Programi_Turkce.pdf
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9-12. Sınıflar) Öğretim Programı”. Erişim 10 Mayıs 2024. https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_02/25182918_DKAB_4-8_9-12_Ogretim_Programi_Turkce.pdf
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu”. Erişim 10 Mayıs 2024. https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_08/17174424_DinKulturu_4-8.siniflar_2010.pdf
• METK, Milli Eğitim Temel Kanunu, Türkiye: Milli Eğitim Bakanlığı, 1973. Erişim 28 Mart 2014. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=1739&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî. el-Câmiʻu’s-sahîh, thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî. 5 Cilt. , Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ty.
• Onat, Hasan. “Din Anlayışımızın Kaynakları Üzerine Bazı Düşünceler”. Türk Yurdu 13 (1993), 45-49.
• Onat, Hasan. “Din Alanında Yeniden Yapılanma Üzerine”. Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar. ed. H. Hüseyin Dilaver vd. 97-107. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2000.
• Onat, Hasan. “İslam Ortak Paydası ve Mezhep Gerçeği”. İlahiyat Akademi Dergisi 5 (2017), 11-36.
• Onat, Hasan. “Özgürlük Bağlamında Din Anlayışındaki Farklılaşmalar ve Mezhepler”. İslami Araştırmalar Dergisi 29/2 (2018), 169-192.
• Özaydın, Abdülkerim. “Asr-ı Saâdet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/ 501. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
• Özdemir, Ömer. “Ebeveynlere Göre Ailede Çocuğun Din Eğitimi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2019), 313-344.
• Özdemir, Ömer. Ailenin, Çocuklarının Din Eğitimine Katkısı (İstanbul örneği). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Sarıkaya, Mehmet Saffet. İslam Düşünce Tarihinde Mezhepler. İstanbul: Rağbet Yayınları, 5. Baskı, 2015.
• Selçuk, Mualla. “Din Öğretiminin Kuramsal Temelleri”. Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar, ed. H. Hüseyin Dilaver vd. 11-20. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2000.
• Tebliğler Dergisi, “S. 2219. C. 49. 20.10.1986”. Erişim 28 Mart 2014. https://dhgm.meb.gov.tr/tebligler-dergisi/1986/2219-Ekim-1986.pdf
• Tekin, Mustafa. “Dini Düşünce Çeşitliliğinin Dini-Toplumsal Tezahürleri Olarak Mezhepler”. İslami Araştırmalar Dergisi 29/2 (2018), 231-240.
• Tekindal Melike – Arsu, Şerife Uğuz. “Nitel Araştırma Yöntemi Olarak Fenomenolojik Yaklaşımın Kapsamı ve Sürecine Yönelik Bir Derleme”. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20/1 (2020), 153- 182.
• Teymur, Sümeyra. Lise Öğrencilerinin Mezhep Algısının Din Anlayışında Değişim Sürecine Etkisi (İstanbul Anadolu Yakası Örneği). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Tosun, Cemal. “Din Eğitimi-Öğretimi ve Mezhep”. İslami Araştırmalar Dergisi 29/2 (2018), 257-267.
• Türk Dil Kurumu (TDK), Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 25 Aralık 2023. https://sozluk.gov.tr/
• Vural, Mehmet. “Bilgi”. İslam Felsefesi Sözlüğü. Ankara: Elis Yayınları, 2020.
• Yavuz, Kerim. Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1987.
• Yemenici, Ahmet. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Diğer Dinlere Ve Din Mensuplarına İlişkin Yaklaşımları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
• Yıldırım Ali – Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar, 2021.
• Yıldız, Ömer. Günümüzde Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitaplarında Müslüman Mezheplerinin Ele Alınması Üzerine Bir İnceleme. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Zengin, Mahmut – Altuntaş, Yeliz. “Lise Öğrencilerinin İslam Düşüncesindeki Yorum Farklılıklarına İlişkin Kavramlara Bakışları” Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/38 (2019), 223-252. https://doi.org/10.17335/sakaifd.414368