TÜRKİYE'DE DIŞ BORÇ-BÜYÜME İLİŞKİSİ: 1985-2018 DÖNEMİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 21, 411 - 427, 28.11.2019

Eser Çapık , Levent Kösekahyaoğlu

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.596685

Cited By: 2

Öz

Çalışmada
ilk olarak Türkiye’nin ekonomi politikası dış borç ve büyüme kavramları çerçevesinde
ele alınmış, ardından Türkiye’deki büyüme ve dış borç arasındaki ilişkisi 1985-2018
dönemi verileri kullanılarak analiz edilmiştir. En Küçük Kareler (EKK) yöntemiyle dış borcun ekonomik büyüme
üzerindeki etkisini incelemek amacıyla doğrusal regresyon analizi yapılmış, GSYH, dış borç ve cari dengeyi temsil eden değişkenler arasındaki
nedensellik ilişkisi Eş bütünleşme ve Granger testleri kullanılarak analiz edilmiştir.
 Elde edilen sonuçlara göre; büyüme ve dış
borç değişkenleri arasında uzun dönemli bir nedensellik ilişkisinin olmadığı,
dış borç düzeyi üzerinde en anlamlı etkiye sahip değişkenin cari denge olduğu ve cari dengeden dış borca doğru tek yönlü bir
nedensellik ilişkisi olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dış borç, Büyüme, Eş bütünleşme

Kaynakça

• AKDOĞAN, A., (1993), Kamu Maliyesi, Gazi Büro Kitabevi, Ankara.
• ALTINÖZ, U., (2018), Türkiye Ekonomisinde Büyüme Performansı, Birlik Vakfı, İstanbul.
• AFXENTİOU, P.C., (1993), GNP growth and foreign indebtedness in middle-income developing countries, International Economic Journal, 7(3), 81-92.
• AYSU, Y., (2011), 1980 sonrası Türkiye'nin dış borç sorunu ve ekonomik büyüme üzerindeki etkisi, Master Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BİLGİNOĞLU, M. ve AYSU, A., (2008), Dış Borçların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (31), 1-23.
• ÇOLAK, Ö. F., (2007), İktisada Giriş, Gazi Kitapevi, Ankara, Eylül.
• ÇÖĞÜRCÜ, İ.,ÇOBAN, O . (2011). Dış Borç Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1980-2009). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 133-149.
• COHEN, D. ve SACHS, J., (1986), Growth and External Debt Under Risk Of Debt Repudiation, European Economic Review, 30(3), 529-560.
• DÜNYA BANKASI, Data Bank, https://databank.worldbank.org/home.aspx, Erişim tarihi: 14.06.2019.
• EKER, A. ve MERİÇ, M., (2000), Devlet borçları: (kamu kredisi), Anadolu Matbaacılık, İzmir.
• ERDEM, M., (1996), Devlet Borçları, Ekin Kitapevi Yayınları, Bursa, Mart.
• ERKAN, Ç., TUTAR, E., TUTAR, F., VE EREN, M.V. , (2012) , Türkiye'nin Dış Borçlarının Analizi (1980-2012), içinde International Conference on Eurasian Economies, (312-318).
• GRANGER, C. W. ve NEWBOLD, P., (1974) , Spurious regressions in econometrics, Journal of Econometrics, 2(2), 111-120.
• HAZINE VE MALIYE BAKANLIĞI, https://www.hmb.gov.tr/kamu-finansmani-istatistikleri, Erişim Tarihi:18.06.2019
• JUSELIUS, K., “Models and Relations in Economics and Econometrics”, Journal of Economic Methodology, 1999, Cil 6, ss. 259-290.
• KARA, M., (2001). Türkiye'nin Ekonomik Büyüme Sürecinde Dış Borç Çıkmazı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1).
• KARAGÖZ, K., (2007), Türkiye’de Dış Borçlanmanın Nedenleri Ekonometrik Bir Değerlendirme. Sayıştay Dergisi, 66-67.
• KARAGÖL, E., (2005), Türkiye’nin Dış Borçları Özel Yatırımları Uzun Dönemde Olumsuz Yönde Etkiliyor Mu?, İktisat İşletme ve Finans, 20(228), 125-130.KAZGAN, G., (1998) , Ekonomide Dışa Açık Büyüme, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• KOCAOĞLU, F., (2005), 1990 Sonrası Türkiye’de Dış Borç Sorunu, Dış Borçların Sürdürebilirliği ve Dış Borç Yönetimi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Internatıonal Monetary Fund, IMF, https://www.imf.org/en/publications/weo, Erişim tarihi: 14.06.2019
• NISSANKE, M. ve FERRARINI, B., (2004), Debt dynamics and contingency financing: theoretical reappraisal of the HIPC Initiative, içinde, Debt relief for poor countries (24-58). Palgrave Macmillan, London.
• ONUR, C., (2010) , Türkiye'de dış borçların ekonomik büyümeye etkilerinin analizi, Doktora Tezi, DEÜ, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• PATILLO, C., POİSON, H. ve RICCI, L. , (2002) , External Debt and Growth, Finance Development, 39(2).
• PINAR, A., (2006), Maliye politika Teori ve Uygulama, Naturel Yayınları, Ankara, Ekim.
• ROCKERBİE, D. W., (1994), Did the debt crisis cause the investment crisis? Further evidence, Applied Economics, 26(7), 731-738.
• SAKAL, M., (2003), Türkiye'de mali disiplin sorunu: kamu açıkları ve borçlanmanın sürdürülebilirliği:(1988-2000 dönem analizi) , Gazi Kitabevi.
• SEVÜKTEKİN, M. ve NARGELEÇEKENLER, M., (2010) , Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• ŞEKER, M., (2006), “Dış Borçlanmaya Teorik Bir Bakış ve Dış Borçların Ekonomik Etkileri”, Sosyoekonomi, 2006-1.
• ŞİMŞEK, M. ve KADILAR, C. , (2010), Türkiye’de beşeri sermaye, ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin nedensellik analizi, CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 115-140.
• TANRIKULU, K., (1983), Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Dış Borç İlişkisinin Değerlendirilmesi, İktisadi Planlama Başkanlığı Uzun Vadeli Planlar Dairesi Uzmanlık Tezi, Ankara, Ekim.
• TARI, R.ve YILDIRIM, D. Ç., “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama”, Celal Bayar Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi, 2009, Cilt 16, Sayı 2, ss. 95-105.
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, TÜİK Data, http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1014, Erişim tarihi: 14.06.2019.
• ULUSOY, A. ve KÜÇÜKKALE, Y., (1996) , Türkiye’de Dış Borçların İktisadi Büyüme ve Enflasyon Üzerine Etkisi, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 7(21), 13-25.
• ÜNSAL, H., (2004), Kamu Finansman Aracı Olarak Dış Borçlanma ve 1994 Sonrası Türkiye Uygulaması, İktisat İşletme ve Finans, 19(219), 93-106.
• WARNER, A. M., (1992), Did the debt crisis cause the investment crisis? The Quarterly Journal of Economics, 107(4), 1161-1186.
• YÜCESAN, M, (2011), Türkiye’nin Dış Borçlarının Analizi ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Manisa.