DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN ÜLKEYE ÖZGÜ BELİRLEYİCİLERİ: YÜKSELEN PİYASA EKONOMİLERİ İÇİN PANEL VERİ ANALİZİ

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 22, 12 - 26, 29.05.2020

Murat Belke , Rıdvan Özturgut

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.622142

Cited By: 5

Öz

Bu çalışma, 2000-2015 döneminde 27 yükselen piyasa
ekonomisinde doğrudan yabancı yatırım girişlerini etkileyen ülkeye özgü
faktörleri incelemektedir. Çalışmada panel regresyon yöntemi kullanılmaktadır.
Panel regresyon sonuçları, inceleme dönemi itibariyle piyasa hacminin, dışa
açıklık derecesinin, altyapının ve politik istikrarın yükselen piyasa
ekonomilerine yönelen doğrudan yabancı yatırımlar üzerinde pozitif etkisi
olduğunu, makroekonomik istikrarsızlığın ve küresel finansal krizin ise negatif
etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Ancak işgücü maliyetleri ile doğrudan
yabancı yatırımlar arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. Bulgular
daha yüksek kişi başına gelir seviyesine sahip, dış ticarete açık, sağlam
altyapıya ve makroekonomik istikrara sahip ülkelerin doğrudan yabancı yatımlar
için cazibe merkezi olduğunu göstermektedir. Ayrıca ülkelerin yasal
sistemindeki ve mülkiyet haklarındaki ilerlemeler doğrudan yabancı yatırımları
olumlu etkilemektedir. 

Anahtar Kelimeler

Anahtar kelimeler: Doğrudan Yabancı Yatırım, Yükselen Piyasa Ekonomileri, Panel Veri Analizi

Kaynakça

• AB, Q., MUTHIAH, R., VE IRFAN, S. (2013). “Determinants of FDI Inflows to Developing Countries: A Panel Data Analysis”, Journal of International Business and Economy, 14(2), 29- 47.
• AGIOMIRGIANAKIS, G., ASTERIOU, D., VE PAPATHOMA, K. (2003). "The Determinants Of Foreign Direct Investment: A Panel Data Study For The Oecd Countries", Department of Economics School of Social Sciences.
• ALAGÖZ, M., ERDOĞAN, S., VE TOPALLI, N. (2008). “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Deneyimi 1992-2007”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 79-89.
• ANCHARAZ, V. D. (2003). "Determinants of Trade Policy Reform in Sub-Saharan Africa." Journal of African Economies, l12(3), 417-443.
• ANG, J. B. (2008). “Determinants of foreign direct investment in Malaysia. Journal of policy modeling”, 30(1), 85-189.
• ARIK, Ş., AKAY, A. B., VE ZANBAK, M. (2014). “Doğrudan Yabancı Yatırımları Belirleyen Faktörler: Yükselen Piyasalar Örneği”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 97-110.
• ARTIGE, L., VE NICOLINI, R. (2005). “Evidence on the Determinants of Foreign Direct Investment: The Case of Three European Regions‰”, UFAE and IAE, Working Papers, available at http://ideas. repec. org/p/rpp/wpaper/060 Htm, (02.10.2018)
• ASIEDU, E. (2002). "On The Determinants of Foreign Direct İnvestment to Devoloping Counturies: Is Africa Different ?", World Development, 30(1), 107-119.
• ASIEDU, E., (2005). “Foreign Direct Investment in Africa”, UNU-WIDER, No.2005/24, Helsinki.
• BAL, H., VE AKÇA, E. E. (2016). “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Belirleyicileri: Seçilmiş Doğu Asya ve Pasifik Ülkelerinden Ampirik Bulgular”, Sosyoekonomi, 24(30), 91- 11.
• BAL, H., VE GÖZ, D. (2010). “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Ve Türkiye”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 450-467.
• BALTAGI B.H., WU P.X. (1999). “Unequally Spaced Panel Data Regressions with AR(1) Disturbances”, Econometric Theory, 15, 814-823.
• BARAUSKAITE, L. (2012). “An Analysis of Foreign Direct Investments: Inflows and Determinants: a study of the NORDIC and BALTIC Countries”, unpublished master's thesis, University of Agder, 79.
• BATMAZ, NİHAT VE TUNCA, HALİL (2007). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Bölgesel Belirleyicileri Üzerine Bir Eş Bütünleşme Analizi (1992- 2003)”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 1, 199-224.
• BAYRAKTAR, F. (2003). “Dünyada ve Türkiye'de Doğrudan Yabancı Yatırımlar”, Araştırma Müdürlüğü, Ankara
• BEVAN, A. A. VE ESTRIN, S. (2000). “The Determinants of Foreign Direct Investment in Transition Economies”, William Davidson Institute Working Paper, No.342.
• BEVAN, A. A., VE ESTRIN, S. (2004). “The Determinants of Foreign Direct investment into European Transition Economies”, Journal of comparative economics, 32(4), 775-787.
• BHARGAVA A., FRANZINI L. VE NARENDRANATHAN W. (1982). “Serial Correlation and Fixed Effects Model”, Review of Economic Studies, 49, 533-549.
• BOUOIYOUR, J. (2003). “The determining factors of foreign direct investment in Morocco”, Munich Personal RePEc Archive, No. 31457, 91-105.
• BREUSCH, T. S. VE PAGAN, A. R., (1980). “The Lagrange Multiplier Test and Its Applications to Model Specification Tests in Econometrics”, Review of Economic Studies, 47(1), 239-53.
• BUCKLEY, P. J., VE CASSON, M. (1981). “The Optimal Timing of a Foreign Direct Investment”, The Economic Journal, 91(361), 75-87.
• CALVO G.A., LEIDERMAN L., REINHART C.M. (1996). “Inflows of Capital to Developing Countries in the 1990s”, Journal of Economic Perspectives, 10(2), 123-139.
• CEVHER, E. (2015). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımının Belirleyicilerinin Zaman Serileriyle Ekonometrik Analizi”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, (306)
• CEVİŞ, İ., VE ÇAMURDAN, B. (2009). “The Economical Determinants Of Foreign Direct Investment (Fdi) In Developing Countries And Transition Economies”, e-Journal of New World Sciences Academy,4(3), 210-223.
• CHAKRABARTI, A. (2001). “The Determinants of Foreign Direct Investment: Sensitivity Analyses of Cross-Country Regressions”. KYKLOS, 89-114.
• CULEM, C. G. (1988). “The locational determinants of direct investments among industrialized countries”, European economic review, 32(4), 885-904.
• ÇİFTCİ, F., VE YILDIZ, R. (2015). “Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Belirleyicileri: Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir Zaman Serisi Analizi”, Business and Economics Research Journal, 6(4), 71-95.
• DE CASTRO, P. G., FERNANDES, E. A., VE CAMPOS, A. C. (2013). “The Determinants of Foreign Direct İnvestment in Brazil and Mexico: an Empirical Analysis”, Procedia Economics and Finance”, No.5, 231-240.
• DEBAB, N., VE AL MANSOOR, A. (2011). “Determinants and Impact of FDI on Bahrain’s Economy”, Research Journal of Internatıonal Studıes, No.21, 26-40.
• DEMİRHAN, E., VE MASCA, M. (2008). “Determinants Of Foreign Direct Investment Flows To Developing Countries: A Cross-Sectional Analysis”, Pra Gue Economic, S.4, 356-369.
• DRISCOLL, J. VE KRAAY, A., (1998). “Consistent Covariance Matrix Estimation with Spatially Dependent Panel Data”, Review of Economics and Statistics, 80(4), 549-560.
• DUNNING, J.H. (1981). “Multinational Production and the Multinational Enterprise”, Allen & Unwin, London.
• EDWARDS, S. (1990). "Capital Flows, Foreign Direct İnvesment And Debt-Equty Swaps In Developing Contries", NBER Working Paper, No. w3497.
• EMİR, M., UYSAL, M., VE DOĞRU, B. (2013). “Ülkenin Risklilik Durumu İle Ülkeye Gelen Doğrudan Yabancı Yatırım Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 79-92.
• ERDAL, F., VE TATOĞLU, E. (2002). "Locational Determinants of foreign direct investment in an emerging market economy: Evidence from Turkey". Multinational Business Review, S.10, 21-27.
• FERNANDEZ-ARIAS E., MONTIEL P.J. (1995). “The Surge in Capital Flows to Developing Countries: Prospects and Policy Response”, The World Bank Policy Research Working Paper, 1473.
• FRASER INSTITUTE, ECONOMIC FREEDOM. https://www.fraserinstitute.org/economic-freedom/ dataset?geozone=world&year=2015&page=dataset&min-year=2&max-year=0 &filter=0, (10.02.2018).
• GARI, F., VE JOSEFSSON, H. (2004). "Foreign Direct Investment & Developing Countries". School of economics an management, Unpublished master's thesis, (43)
• GASTANAGA, V. M., NUGENT, J. B., VE PASHAMOVA, B. (1998). “Host country reforms and FDI inflows: How much difference do they make?”, World development, 26(7), 1299- 1314.
• GUJARATI, D. N. AND PORTER, D. C. (2009). Basic Econometrics (Fifth Edition), The McGraw-Hill Companies, New York, USA.
• HAKRO, A. N., VE GHUMRO, A. A. (2007). “Foreıgn Dırect Investment, Determınants And Polıcy Analysıs: Case Study Of Pakıstan”, University of Glasgow’s Working Papers, No.04.
• HAUSMAN, J.A., (1978). “Specification Tests in Econometrics. Econometrica”, 46(6), 1251-1271.
• HAUSMANN, R., FERNANDEZ-ARIAS, E. (2000). "The New Wave of Capital Inflows: Sea Change or Just Another Title?" No. 417
• HOLLAND, D., VE PAIN, N. (1998). “The diffusion of innovations in Central and Eastern Europe: A study of the determinants and impact of foreign direct investment. London”, National Institute of Economic and Social Research.
• IBRAHIM, Ö.A. VE H.M. HASSAN (2013). “Determinants of Foreign Direct Investment in Sudan: An Econometric Perspective”, The Journal of North African Studies, 18(1), 1-15.
• IMF, (2018). World Economic Outlook Database, http://www.imf.org/external/pubs/ft/ weo/2018/01/weodata/index.aspx, (10.02.2018)
• INTERNATIONAL COUNTRY RISK GUIDE, https://epub.prsgroup.com/products/international- country- risk-guide-icrg, (02.10.2018)
• JANICKI, H. P., VE WUNNAVA, P. V. (2004). “Determinants of Foreign Direct investment: Empirical Evidence from EU Accession Candidates”, Applied economics, 36(5), 505-509.
• JORDAAN, J. C. (2004). "Foreign Direct Investment and Neighbouring Influences", Unpublished doctoral thesis, University of Pretoria.
• KAR, M., VE TATLISÖZ, F. (2008). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S.14, 436-458.
• KARAGÖZ, K., (2007). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerini Belirleyen Faktörler: 1970 – 2005”, Journal of Yaşar University, 2(9), 929-948.
• KARLUK, R. (2013). Uluslararası Ekonomi, Beta Yayınları, İstanbul.
• KAYA, V., VE YILMAZ, Ö. (2003). “Türkiye'de Doğrudan Yatırımların Belirleyicileri: 1970- 2000”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(3-4), 39-56.
• KESEMEN, M. (2009). “Bankacılık Sektöründe Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Türkiye Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• KHACHOO, A. Q., VE KHAN, M. I. (2012). “Determinants of FDI inflows to Developing Countries: A Panel Data Analysis”, Munich Personal RePEc Archive, MPRA, No. 37278.
• KOYUNCU, F. T. (2010). “Türkiye’de Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerin Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Üzerindeki Etkisinin Yapısal Var Analizi: 1990-2009 Dönemi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 55-62.
• LANKES, H.P. VE VENABLES, A.J. (1996). “Foreign Direct Investment in Economic Transition: The Changing Pattern of Investments”, Economics of Transition, 4(2), 331-347.
• LOREE, D. W., VE GUISINGER, S. E. (1995). "Policy And Non-Policy Determinants Of U.S. Equity Foreign Direct Investment", Palgrave Macmillan, 26(2), 281-299.
• ONYEIWU, S., VE SHRESTHA, H. (2004). “Determinants of foreign direct investment in Africa”,Journal of Developing Societies, 20(1-2), 89-106.
• ÖZAĞ, F. E. (1994). "Ev Sahibi Ülke Açısından Yabancı Sermaye Yatırımlarını Etkileyen Faktörler ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama", Ekonomik Yaklaşım, 5(12), 63-77.
• ÖZCAN, B., VE ARI, A. (2010). “Doğrudan Yabancı Yatırımların Belirleyicileri Üzerine Bir Analiz: Oecd Örneği”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, S.12, 65-88.
• PESARAN, M.H. (2004). “General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels”, CESIFO Working Paper, No. 1229, 1-47.
• PRASAD E., WEI S., (2007). “The Chinese Approach to Capital Inflows: Patterns and Possible Explanations”, Capital Controls and Capital Flows in Emerging Economies: Policies, Practices and Consequences, der. Edwards, University of Chicago Press, S.421-480
• RALUCA, D. A., VE ALECSANDRU, S. V. (2012). “Main Determinants of Foreign Direct Investments in Romania-A Quantitative View of the Regional Characteristics Involved in the Investment Strategies of Foreign Companies. Procedia-Social and Behavioral Sciences”,University of Chicago Press, No.58, 1193-1203.
• RANJAN, V., VE AGRAWAL, G. (2011). “FDI Inflow Determinants in BRIC countries: A Panel Data Analysis”, International Business Research, 4(4), 255-263.
• RESMINI, L. (2000). “The determinants of foreign direct investment in the CEECs: New evidence from sectoral patterns”, Economics of transition, 8(3), 665-689.
• ROOT, F. R., VE AHMED, A. A. (1979). “Empirical Determinants of Manufacturing Direct Foreign Investment in Developing Countries”, Economic Development and Cultural Change, 27(4), 751-767.
• SAUNDERS, R. S. (1982). “The determinants of interindustry variation of foreign ownership in Canadian manufacturing”, Canadian Journal of Economics, No.15, 77-84.
• SCHNEIDER, F., FREY, B. (1985). "Economic and Political Determinants of Foreign Direct Investment." World Development, 13(2), 161-175.
• SHAMSUDDIN, A. F. (1994). "Economic Determinants of Foreign Direct Investment in Less Developed.Countries" The Pakistan Development Review, No.33, 41-51.
• SICHEI, M. M., VE KINYONDO, G. (2012). “Determinants of Foreign Direct İnvestment in Africa: A Panel Data Analysis”, Global Journal of Management and Business Research, 12(18), 84- 97.
• TARI, R. (2014). Ekonometri, Umuttepe Yayınları. Kocaeli
• TARI, R., VE BIDIRDI, H. (2009). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Temel Belirleyicileri: 1990-2006 Dönemine ilişkin Ekonometrik Analiz”, Kocaeli Üniversitesi İİBF, S.24, 15.
• TATOĞLU, D. D. (2012). Panel Veri Ekonometrisi. Beta, İstanbul.
• TERZİ, Y. D., VE GÜNAYDIN, A. G. (1997). "Ekonomik Kalkınmda Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Rolü: Türkiye Açısından Bir Değerlendirme", KATÜ İBF, 12(132), 52-61.
• TSAI, P. L. (1991). “Determinants of Foreign Direct İnvestment in Taiwan: An Alternative Approach With Time-Series Data”, World Development, 19(2-3), 275-285.
• TUNÇSİPER, B., VE BİÇEN, C. Ö. (2014). “Balkan Ülkelerine ve Türkiye’ye Yönelik Doğrudan Yabancı Sermaye Girişlerinde Ekonomik Özgürlüklerin Belirleyiciliği” International Conference On Eurasian Economies, 9(2), 25‐ 45.
• UNTACD, “Doğrudan Yabancı Yatırım İstatistikleri”, http://unctad.org/en/ Pages/ statistics.aspx, (10.02.2018)
• VERNON, R., (1966). “International Investment and International Trade in the Product Cycle”, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 80, No.2, (190-207).
• VIJAYAKUMAR, N. VE P. SRIDHARAN & K.C.S. RAO (2010). “Determinants of FDI in BRICS Countries: A Panel Analysis”, Journal of Business Science and Applied Management, 5(3), 1- 13.
• WORLD BANK, (2018). “World Development Indicators”, http://databank.worldbank. org/ data/reports.aspx?source=world-development-indicators#, (10.02.2018).
• YAPRAKLI, S. (2006). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Belirleyicileri Üzerine Ekonometrik Bir Analiz” D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 21(2), 23-48.